استرداد هدایای زوجین پس از طلاق

استرداد هدایای زوجین پس از طلاق

امر هدیه دادن در قانون ما تحت عنوان هبه مطرح شده است. هبه در واقع به معنای واگذاری و انتقال مالی از یک شخص به شخص دیگر است. هبه دادن کاری عاطفی است که عمل حقوقی هم به حساب می‌آید. در زندگی گاهی ممکن است شرایطی پیش بیاید که افراد مجبور به پس گرفتن هبه یا همان هدیه‌ی خود باشند. مانند زمانی که زوجه ملزم می‌شود که هدایایی که زوج در زمان زوجیت آن‌ها به وی داده است را پس از طلاق به وی مسترد گرداند.

آیا می‌توان هدایای دوران زندگی مشترک را پس گرفت؟

دورانی که نامزدی منجر به ازدواج نشده است:

در قانون مدنی ما، ذیل مواد 1040-1039-1038-1037 به این موضوع اشاره شده است. دوران نامزدی را دورانی می‌گویند که خواستگار انجام شده باشد ولی عقد نکاح میان طرفین برقرار نشده باشد. قواعد استرداد هدایا در این دوران به خصوص، در موادی که قبلا ذکر شده‌اند امده است. در این دوران هر یک از طرفین می‌توانند در صورت به هم خوردن نامزدی هدایایی را که در آن زمان دریافت کرده بودند به یکدیگر باز گردانند. نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که در صورت فوت یکی از طرفین این قواعد قابل اجرا نخواهند بود.

دورانی که نامزدی منجر به ازدواج و وصلت شده است

همانطور که می‌دانیم در مواد 1040 الی 1037 قانون مدنی به هدایای دوران نامزدی اشاره شده بود؛ ولی زمانی که نامزدی منجر به عقد نکاح شود، قواعد و قوانین حاکم متفاوت خواهند بود. قواعد استرداد هدایا در این زمان در مواد 807 الی 795 قانون مدنی که ناظر بر مقررات عقد هبه خواهند بود آمده است. در این مواد به این موضوع اشاره شده است که در صورت وقوع عقد ازدواج، استرداد هدایای نامزدی امکان‌پذیر نخواهد بود.

دوران عقد یا زمان زندگی مشترک و یا بعد از وقوع طلاق

ممکن است این سوال در ذهن ایجاد شود که در صورت وقوع طلاق چه بر سر طلاها خواهد آمد. در این حالت ممکن است زوج به دادگاه دادخواست استرداد طلا از زوجه را مطرح نماید که البته باید بدانید که در اغلب اوقات این دادخواست نتیجه‌ای نخواهد داشت و اینکه استرداد هدایای زندگی مشترک به چه شکلی انجام می‌شود در مواد 803 الی 795 قانون مدنی آمده است.

مطابق نظریه اداره‌ی کل حقوقی قوه قضاییه اگر طرفین درخواست استرداد هدایا از یکدیگر را داشته باشند، چنانچه مشخص شود که طلا و جواهرات خریداری شده برای زوج و یا زوجه به عنوان هبه بوده است و یا به صورت عاریه در اختیار وی قرار گرفته بوده؛ اگر هبه باشد مطابق ماده 803 قانون مدنی و بندهای آن تصمیم گیری می‌شود و در صورتی که عاریه باشد مطابق مقررات عاریت قابل استرداد است. نکته اینجاست که اگر محرز شود که اشیا مورد نظر (هدایا) به صورت هبه معوض (در هبه معوض کسی که مالی را هبه می‌کند در ازای مالی که به متهب (کسی که مال به او بخشیده می‌شود) هبه می‌کند شرط می‌کند که عوضی دریافت کند که این عوض هم می‌تواند یک مال باشد و هم می تواند انجام یک عمل مشروع باشد تقدیم شده باشد قابل استرداد نخواهد بود.

اگر زوجه فاکتور خرید هدایایی را که خریداری کرده است در اختیار داشته باشد می‌تواند به طرفیت زوجه دادخواست رجوع از هبه و همچنین استرداد طلا بدهد؛ البته فقط در صورتی که هبه‌ی انجام شده معوض نباشد و عین مالی که هبه شده است در اختیار زوجه باشد.

در چه شرایطی هبه را نمی‌توانیم پس بگیریم؟

• در صورتی که هبه در مقابل انجام دادن کاری داده شده باشد نمی توان آن را از طرف مقابل درخواست کرد.
• اگر در عین آن هدیه و یا مال تغییری ایجاد شده باشد آن هدیه دیگر قابل مطالبه نخواهد، ولی اگر این‌گونه نباشد شوهر می‌تواند از بخششی که کرده است عدول کند و کل آن هدیه را از زوجه مطالبه نماید.
• در صورتی که هدیه از مالکیت فردی که به اوهبه شده است خارج شود، دیگر امکان مطالبه‌ی آن وجود ندارد؛ اما اگر همچنان در اختیار و مالکیت وی باشد از سمت واهب قابل مطالبه نیست.

آیا مال مطالبه شده را می‌توان از میزان مهریه کسر نمود؟

اگر از منظر حقوقی به این موضوع بپردازیم که مالی که مطالبه می‌شود یا همان هبه، مجددا در مالکیت شوهر در خواهد آمد و زمانی که زوجه اقدام به اجرا گذاشتن مهریه خود می‌کند در واقع این مبلغ قسمتی از مهریه‌ای است که مرد باید بپردازد.

سوالات متداول استرداد هدایای زوجین پس از طلاق