وضعیت حقوقی کودکان در مخاصمات مسلحانه
در سطح بین المللی، تمایل چندانی برای بالا بردن سن مصونیت کودکان از مسئولیت کیفری وجود ندارد چرا که این امر به سازمان های تبهکاری اجازه می دهد از کودکان برای جرایم سازمان یافته مانند قاچاق مواد مخدر و غیره سود جویند.
در شرایط کنونی، ممکن است فردی برای انجام عملی بالغ و برای انجام عملی دیگر نابالغ محسوب شود لذا باید سن مسئولیت فرد برای شرکت در مراسم مذهبی، شرکت در انتخابات، استیفای حق مالکیت اموال، مسئولیت کیفری و شرکت در مخاصمات مسلحانه به طور مجزا مورد بررسی قرار گیرد.
وضعیت حقوقی کودکان در مخاصمات مسلحانه
آثار جنگ بر کودکان
- حمایت های معنوی: بند چهارم ماده ۳۸ کنوانسیون حقوق کودک و ماده ۳۹ این کنوانسیون از التزام دولت‌ها به حمایت از کودکان آسیب دیده در جنگ و بازسازی جسمی و روانی کودکان قربانی بدرفتاری، شکنجه و غیر سخن می گوید.
- حمایت از بنیان خانواده: ماده ۸۲ کنوانسیون چهارم ژنو به حفظ وحدت خانواده به خصوص پدر، مادر و اطفال در یک محل و جدا از سایر بازداشتی ها اشاره دارد. حفظ انسجام خانواده در ماده ۷۴ پروتکل اول و بند سوم ماده ۴ پروتکل دوم مورد تاکید جدی واقع شده است. بر اساس مواد ۹ و ۱۰ کنوانسیون حقوق کودک، دول عضو اطمینان می دهند که برخلاف میل والدینش از آن ها جدا نمی شود. عدم صدور حکم اعدام برای افرادی که در زمان ارتکاب جرم کمتر از ۱۸ سال دارند (جرایم مرتبط با مخاصمه مسلحانه) بر اساس ماده ۶۹ کنوانسیون چهارم، بند چهارم ماده ۷۷ پروتکل اول و بند چهارم ماده ۶۶ پروتکل دوم نیز قابل ذکر است.
- حمایت از کودکان اسیر: بر اساس بند سوم ماده ۷۷ پروتکل اول، چنانچه در موارد استثنایی، بر خلاف مقررات بند دوم، کودکانی که به ۱۵ سالگی نرسیده اند، به طور مستقیم در مخاصمات شرکت کنند و به دست طرف مخالف گرفتار شوند، اسیر جنگی باشد یا خیر، همچنان از حمایت خاص موضوع این ماده برخوردار خواهند شد.
- حمایت از کودکان پناهنده: ماده ۲۳ کنوانسیون حقوق کودک، دول عضو ملزم هستند با انجام اقدامات مناسب، حقوق کودکی را که از نظر قوانین داخلی یا بین المللی، پناهنده شناخته می شود، تضمین نماید. این حقوق شامل کمک های انسانی و در جهت احقاق حقوق کودک استوار است.
کودکان سرباز در مخاصمات مسلحانه
کنوانسیون های چهارگانه ژنو در مورد استخدام کودکان در مخاصمات مسلحانه فاقد مقررات صریح روشنی است. این نقص در پروتکل اول الحاقی ناظر به مخاصمات بین المللی تا اندازه ای برطرف شده است. طبق ماده ۷۷ این پروتکل، طرفین مخاصمه همه گونه اقدامات ممکن را به عمل خواهند آورد تا کودکانی که به سن ۱۵ سالگی نرسیده اند به طور مستقیم در مخاصمات شرکت نکنند و به ویژه از فراخواندن آنها به نیروهای مسلح اجتناب ورزند. این ماده دارای نواقص فراوانی است. اول آنکه از اقدامات ممکن سخن می گوید که از جنبه امری آن می کاهد. دوم اینکه با عبارت فراخوانی Recruitment عملاً راه را برای پیوستن ارادی کودکان که بعضاً در اثر تبلیغات، فقر و غیر صورت می پذیرد، باز می گذارد و فقط به کارگیری اجباری کودکان زیر ۱۵ سال ممنوع است و سوم، تنها به کار گرفتن کودکان را به طور مستقیم ممنوع می سازد.
در پروتکل دوم الحاقی، این نواقص تا اندازه زیادی برطرف می شود و طبق بند ج ماده ۴ این پروتکل، کودکانی که به سن ۱۵ سالگی نرسیده‌اند نه مجاز اند که به استخدام نیرو ها یا گروه‌های مسلح درآیند و نه مجازند که در منازعات شرکت نمایند. این پروتکل هم به کارگیری اجباری و هم ارادی کودکان را در نیروهای مسلح ممنوع می دارد.
کنوانسیون حقوق کودک هم در سال ۱۹۸۹ در جهت توسعه این ممنوعیت گام برداشته است. بر اساس ماده یک این کنوانسیون، کودک فردی است که سن ۱۸ سالگی را به اتمام نرسانده است مگر آنکه سن بلوغ از نظر حقوق جاری در کشورهای مربوطه زودتر تعیین شده باشد. این ماده دارای این ویژگی است که اولا با ذکر قید شرط، عملاً ممنوعیت صدر ماده به موجب قوانین بسیاری از کشورها بلا اثر شده است چرا که در بسیاری از کشورها مانند کشورهای اسلامی، سن بلوغ زودتر از ۱۸ سال تعیین شده است. ثانیاً سن بلوغ، تعریف دقیق و روشنی در حقوق بین‌الملل ندارد. ماده ۳۸ کنوانسیون حقوق کودک از ممنوعیت شرکت مستقیم کودکان زیر ۱۵ سال در جنگ صحبت می کند. اگرچه کمیته حقوق کودک اعتقاد دارد که اثرات جنگ بر کودکان باید با لحاظ تمامی مواد کنوانسیون از جمله ماده یک تفسیر شود و بر این اساس، فراخواندن یا ثبت نام کودکان زیر ۱۸ سال، نقض قواعد بین المللی بشردوستانه و جنایت جنگی است.
بدون دیدگاه