وصیت و وصیت نامه در حقوق ایران
امروزه حجم بسیار بالایی از دادخواست‌های حقوقی و شکایت‌های کیفری به شکل مستقیم یا غیر مستقیم در دایره شمول موضوعات وصیت و ارث متمرکز شده است و این موضوع می‌تواند نشانگر بی اطلاعی و کم توجهی عموم مردم به این مقوله مهم است.
انواع وصیت در قانون مدنی ایران
وصیت چیست؟
وصیت اقدامی است که فرد برای دخالت در امور و اموال خود پس از مرگ صرف نظر از قطع شدن رابطه او با دنیا، انجام می‌شود. در واقع وصیت عملی است که توسط اسلام پیش بینی شده است تا فرد از طریق آن قادر به سامان دادن امور مالی و غیر مالی خود بعد از فوتش باشد. لذا یکی از موضوعات مهمی که داشتن اطلاعات در آن زمینه بر همگان واجب است، وصیت و وصیت کردن و شرایط صحت آن است.
ارکان وصیت
جهت آشنایی با مقوله وصیت نیازمند دانستن ارکان آن هستیم.
- رکن اول موصی است که به شخصی که عمل وصیت را انجام می‌دهد اطلاق می‌گردد.
- رکن دوم موصی له، به معنای کسی که به نفع او وصیتی صورت گرفته است.
- رکن سوم وصیت موصی به، به معنای مال مورد وصیت است.
اقسام وصیت
- وصیت تملیکی: در صورتی که شخصی اموال خود را پس از فوتش به صورت رایگان و مجانی واگذار کند، وصیت آن به صورت تملیکی بوده.
- وصیت عهدی: وصیت عهدی، وصیتی است که در آن شخص برای پس از مرگش، یک یا چند نفر را مامور انجام امور خود یا تصرفات دیگری می‌سازد.
وصیت در چه مقدار از اموال جایز است؟
افراد می‌توانند نسبت به تمامی دارای خود وصیت کرده و هیچ ممنعی برای آن وجود ندارد در حالی که قانون گذار این وصیت را تا ثلث اموال قبول داشته و اجرای وصیت نسبت به همه‌ی اموال را منوط به رضایت و تنفیذ بازماندگان (وراث) می‌داند.
در صورتی که وصیت به نفع یکی از وراث بوده و متوفی یک سوم اموالش را به نام او وصیت کرده باشد، شخص علاوه بر یک سوم مال، در سایر اموال متوفی نیز مانند سایر وراث سهیم خواهد بود و از آن ارث می‌برد.
زمان اجرای وصیت
دارایی متوفی پس از فوت به شکل قهری به ورثه یا افرادی که طبق وصیت از او ارث می‌برند، منتقل می‌شود. البته این زمانی امکان پذیر است که بدهی‌های متوفی و دیون او به طور کامل پرداخت شده باشد.
انواع وصیت نامه
وصیتی که متوفی نسبت به اموال خود انجام می‌دهد در قالب وصیت نامه بوده که مطابق قانون چهار نوع وصیت نامه اعم از وصیت نامه خود نوشت، سری، رسمی و شفاهی، مورد قبول مراجع قضایی است.
وصیت خود نوشت
این نوع از وصیت به طور کامل به خط وصیت کننده نوشته شده و همچنین تاریخ و امضای او با خط خود در آن موجود است. این نوع وصیت سندی عادی است و سه شرط برای معتبر شناختن آن لازم است. این سه شرط به شرح ذیل است:
- وصیت نامه باید به خط خود موصی نوشته شده باشد.
- درج تاریخ به روز و ماه و سال به خط موصی در این نوع از وصیت نامه ضروری است.
- امضای موصی ذیل وصیت نامه اجباری است.
بنابر شرایط مزبور، افرادی از قبیل نابینایان و یا بی سوادان که قادر به نوشتن وصیت نامه به خط خود نمی‌باشند، نمی‌توانند وصیت خود نوشت تنظیم کنند.
وصیت نامه سری
این وصیت نامه ممکن است به خط خود موصی یا فرد دیگری مقرون گردد اما درج امضای موضی در آن از ضروریات است. این وصیت نامه می بایست پس از تنظیم، در دفترخانه‌های اسناد رسمی و یا ادارات ثبت اسناد سپرده و نگه داری شوند زیرا این ادارات مورد قبول قانون بوده و نماینده متوفی محسوب می‌شوند.
وصیت نامه رسمی
این وصیت در دفتر خانه اسناد رسمی تنظیم و دارای مزایایی نسبت به دیگر وصیت نامه‌ها است. یکی از این مزایا کمک به کاهش پرونده‌های قضایی بوده که دیگر نیاز به گذراندن مراحل طولانی قضایی و اداری ندارد. در صورت تنظیم سند به صورت رسمی، دادگاه دیگر نیازی به پیگیری موضوع صحت و اصالت وصیت نامه نداشته و صرفا قید موجودیت وصیت نامه رسمی در گواهی حصر وراثت کفایت می‌کند.
وصیت نامه شفاهی
این نوع از وصیت نامه مطابق قانون مدنی و قانون امور حسبی فاقد اعتبار بوده و شهادت شهود نیز سبب اثبات آن نمی‌گردد مگر آنکه اشخاص ذینفع به صحت وصیت اقرار نمایند.
اعتبار وصیت نامه محدود به چه زمانی است؟
تا زمانی که وصیت کننده در قید حیات باشد، می‌تواند بارها و بارها در وصیت خود تجدید نظر نماید و در واقع تا زمانی که وصیت نامه‌ای برخلاف وصیت نامه‌ی اول توسط موصی تنظیم نشده باشد وصیت نامه دارای اعتبار است و در صورت تنظیم وصیت نامه‌ای دیگر برخلاف وصیت نامه اولیه، وصیت نامه‌ی دوم صحیح و نافذ خواهد بود.
بدون دیدگاه