دعوای رفع تصرف عدوانی
انسان در طول زندگی همواره با مشکلاتی در ضمینه‌ی مالکیت روبه رو بوده‌اند. امروزه یکی از دعاوی مهم در ارتباط با اموال غیر منقول در دادگاه‌ها مربوط به دعوای رفع تصرف عدوانی است.
تصرف عدوانی در صورتی تحقق می‌پذیرد که شخصی به جبر و تعدی همچنین بدون رضایت مالک یا مستاجر، ملک یا زمین آن را تصرف کرده باشد.
دعوای رفع تصرف غاصبانه یا عدوانی از دعاوی اموال و مالکیتی است که می تواند در کنار دعاوی همچون رفع ممانعت از حق مورد ادعا قرار گیرد.
ارکان دعوای رفع تصرف عدوانی در قانون ایران
شیوه‌ی طرح دعوا در رفع تصرف عدوانی
موضوع رفع تصرف عدوانی از طریق دادخواست جهت رفع تصرف عدوانی (حقوقی) و همچنین طرح شکایت کیفری (تصرف عدوانی کیفری) قابل اقامه است.
دعوای تصرف عدوانی حقوقی
این دعوا توسط متصرف سابق ملک، علیه شخص یا اشخاصی که بعد از او ملک را به شکل عدوانی تصرف کرده‌اند، مطرح می‌شود.
توجه به موضوعات ذیل در دعوای رفع تصرف عدوانی ضروری است:
- دعوای تصرف عدوانی مختص اموال غیر منقول است.
- خواهان باید تصرف سابق خود را در ملک اثبات نماید. ارائه‌ی سند مالکیت یکی از راه‌های اثبات تصرف سبق است. در صورتی که ملک، سندِ مالکیت نداشته باشد خواهان باید به شیوه‌های دیگر و با ارائه ی دلایل و مدارک محکمه پسند، تصرف سابق خود را بر ملک ثابت کند.
- خواهان علاوه بر اثبات تصرف سابق خود بر ملک، باید تصرف دیگری را بعد از خود در ملک ثابت کند.
- لازمه‌ی طرح دعوای تصرف عدوانی در واقع بدون رضایت، جبری و عدوانی بودن تصرف است.
در صورت داشتن تمامی موارد و شروط، شخص می‌تواند نسبت به اخذ حکم رفع تصرف خوانده امیدوار شود. در صورتی که متصرف عدوانی مدعی عقد قرارداد خرید ملک با خواهان شود، طرح دادخواست تصرف عدوانی باید از طریق دفاتر الکترونیک خدمات قضایی انجام پذیرد . به این ترتیب خواهان یا وکیل او می‌تواند با دلایل و مدارک مربوطه اقدام به طرح این دعوا بنماید.
اگر شخص متصرف در ملک خواهان ساخت و ساز و زراعت کرده و یا استفاده و انتفاعی از ملک برده باشد، خواهان می‌تواند علاوه بر طرح دعوای رفع تصرف عدوانی، به طرح دعوا علیه متصرف تحت عنوان دعوای قلع و قمع مستحدثات، دعوای مطالبه اجرت المثل نسبت به ایام تصرف و اعاده به حالت سابق و اصلاح تخریبات نیز بپردازد.
لازم به ذکر است که دعاوی دیگری در حکم تصرف عدوانی وجود دارند به عنوان مثال تصرفات مباشر، کارگر یا خادم و یا هر شخص دیگر در ملکی که به عنوان امانت در اختیار دارد، از جمله موضوعات مطرح در دعوای تصرف عدوانی هستند و در صورتی که با ابلاغ اظهار نامه از جانب مالک یا وکیل او جهت رفع تصرف از ملک، اشخاص همچنان به تصرف خود در ملک ادامه دهند، عنوان متصرف عدوانی به آن ها تعلق خواهد گرفت.
چگونگی طرح دعوای تصرف عدوانی
امروزه دعاوی مربوط به اموال و مالکیت از جمله دعوای تصرف عدوانی، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شده و به دادگاه صالح ارسال می‌گردد و در پی تشکیل پرونده وقت رسیدگی نیز تعیین شده و به طرفین ابلاغ می‌شود.
با توجه به اختصاص دعوای رفع تصرف عدوانی به اموال غیر منقول، مرجع صالح جهت رسیدگی به دعوا، دادگاه محل وقوع مال است.
تصرف عدوانی کیفری
اگر مالی غیر منقول بدون رضایت مالک آن، با علم به موضوع و از روی عمد توسط دیگری مورد تصرف واقع شود از آن به عنوان جرمِ تصرف عدوانی کیفری نام برده می‌شود.
قانون گذار در رابطه با تصرف عدوانی کیفری مقرر می‌دارد:
در صورت موجودیت و اجتماع عناصر سه گانه جرم از جمله عنصر قانونی، مادی و معنوی، مرتکب مطابق ماده 690 قانون مجازات اسلامی به یک ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.
تفاوت تصرف عدوانی کیفری و حقوقی
- وجود یا عدم وجود عنصر روانی (معنوی) در شخص متصرف، مهم ترین تفاوت تصرف عدوانی کیفری و حقوقی است که در آن فرد با علم به اینکه مال متعلق به غیر است اقدام به تصرف آن می‌نماید.
- احراز مالکیت در قانون مجازات اسلامی ضروری بوده در صورتی که در قانون آیین دادرسی مدنی احراز تصرف سابق خواهان و تصرف جدید خوانده به عنوان ملاک قرار داده شده است.
- طرح دعوای تصرف عدوانی حقوقی به صورت طرح دادخواست است؛ در حالی که در طرح دعوای تصرف عدوانی کیفری، ارائه شکایت کیفری کفایت می‌کند.
مجازات در جرم تصرف عدوانی چگونه است؟
با استناد به ماده‌ی 690 قانون مجازات اسلامی اشخاصی که اقدام به هر گونه تصرف عدوانی و یا ممانعت از حق می‌نمایند، مجازات یک ماه تا یک سال حبس برای آن‌ها در نظر گرفته شده و دادگاه باید و دادگاه نیز باید تصرف عدوانی و مزاحمت را رفع نماید.
بدون دیدگاه