حق ارتفاق و حق انتفاع

حق ارتفاق و حق انتفاع

حق ارتفاق و حق انتفاع


حق ارتفاق و حق انتفاع

یکی از بارزترین حقوقی که افراد نسبت به املاک و اشیا دارند حق مالکیت می باشد. در واقع رابطه ای مستقیم بین شخص مالک و مال وجود دارد که در پی مالکیت به موجب ارث و یا عقود مملک و … ایجاد شده است. حقوق دیگری علاوه بر حق ناشی از ارتباط مستقیم بین مال و مالک برای اشخاص وجود دارند که صاحبان آن حقوق لزوما حق مالکیت نسبت به عین مال ندارند. این حقوق دارای جنبه اعتباری بوده و عین ملموس در میان نمی باشد. این حقوق تحت عنوان حق انتفاع، حق ارتفاق، حق سرقفلی و مواردی از این قبیل شناخته شده و شامل مواردی از جمله حق قراردادن مجرا و پنجره، حق عبور، حق ورود شاخه درختان به املاک مجاور و … می باشند. این حقوق مطابق قانون مدنی، برای اشخاص در نظر گرفته شده که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

 

حق ارتفاق و حق انتفاع

مفهوم حق انتفاع و ارتفاق

کلمه انتفاع در لغت به معنای بهره و سود بردن می باشد. اما اصطلاح حقوقی آن عبارت است از حقی که به موجب آن شخص قادر به بهره مندی از منافع ملک با اجازه مالک می باشد. به عنوان مثال فردی  حق انتفاع باغ خود را برای مدتی یک ساله به دیگری می دهد یعنی او قادر به بهره مندی از منافع باغ اعم از میوه های باغ می باشد.

کلمه ارتفاق در لغت به معنای رفاقت کردن می باشد. اما اصطلاح حقوقی آن عبارت است از حقی که شخص جهت استفاده کامل از ملک خود نسبت به ملک شخصی دیگر دارا می شود. به عنوان مثال شخصی برای رسیدن به خانه خود نیازمند عبور از حیاط خانه همسایه می باشد و عبور آن تحت عنوان حق ارتفاق صورت می گیرد.

 

انواع حق انتفاع

  • انتفاع عمری: در حق انتفاع عمری  مدت انتفاع  شخص ثالث یا منتفع به اندازه عمر مالک در نظر گرفته می شود. به عنوان مثال در صورتی که حق انتفاع به اندازه عمر مالک  باشد، تا زمان مرگ مالک قرارداد به قوت خود باقی خواهد ماند و در صورتی که  منتفع قبل از مالک فوت کند قرارداد حق انتفاع همچنان باقی بوده و وراث منتفع تا زمان فوت مالک قادر به بهره مندی و استفاده از منافع ملک می باشند.
  • انتفاع رقبی: اگر مدت در نظر گرفته شده جهت انتفاع از ملکی، مشخص و محدود باشد، حق انتفاع از نوع رقبی است. مثلا شخصی حق انتفاع  زمینش را به مدت دو سال به دیگری اعطا نماید.
  • انتفاع سکنی: در صورتی که حق انتفاع  سکونت در منزلی به فردی داده شود، حق انتفاع اعطا شده از نوع سکنی بوده که می تواند به صورت رقبی یا عمری در نظر گرفته شود. در موارد مزبور امکان فسخ تا پایان مدت حق انتفاع، برای مالک وجود ندارد .
  • انتفاع به صورت حبس مطلق: حبس مطلق، حق انتفاعی است که مدت آن بدون قید و نامحدود است و تنها با مرگ مالک پایان می یابد. وجه تمایز حبس مطلق از سایر انواع حق انتفاع این است که مالک هر زمان که بخواهد امکان فسخ قرارداد حق انتفاع را دارد و در صورت عدم فسخ از جانب مالک حق انتفاع تا زمان مرگ او باقی خواهد ماند.
  • انتفاع به صورت حبس موبد: این نوع از حق انتفاع برای مدتی نامحدود بوده از این رو شباهت به عقد وقف دارد. به عنوان مثال در صورتی که شخصی حق انتفاع ملکی را به شکل حبس موبد به دیگری واگذار نماید، این قرار داد هرگز قابلیت فسخ نداشته و نسل به نسل به خانواده منتفع منتقل می گردد. در صورت انقراض نسل شخص منتفع انتفاع ملک حبس شده به نسل مالک اصلی و اولیه باز می گردد.

 

قرارداد حق انتفاع چه ویژگی هایی دارد ؟

  1. موضوع قرارداد حق انتفاع باید مالی باشد که عین آن در اثر استفاده از بین نرود.
  2. شخص منتفع باید زنده باشد.
  3. قراردادن حق انتفاع برای شخص متولد نشده امکان پذیر نبوده و باطل است.
  4. یکی از شرایط صحت عقد، قبض مال می باشد . بنابر این در صورتی که مالک مال را به منتفع تسلیم ننموده باشد قرارداد حق انتفاع نیز واقع نشده است.

 

حق ارتفاق

حق ارتفاق حقی است که به ملک اختصاص دارد و نه به شخص . بنابر این در صورتی که ملکی دارای حق ارتفاق باشد، حق استفاده از آن برای هر شخصی که مالک آن ملک شود وجود خواهد داشت.

انتقال حق ارتفاق جدای از ملک امکان پذیر نمی باشد.

حق ارتفاق معمولا به صورت دائمی است مگرآنکه به شکل محدود برقرار شده باشد.

حق ارتفاق قابل تقسیم نمی باشد به عنوان مثال در ملک مشاعی که دارای حق ارتفاق است، در صورت تقسیم ملک بین شرکا، حق ارتفاق تقسیم نمی شود و تمای شرکا قادر به استفاده از این حق هستند.

 

چگونگی ایجاد حق ارتفاق

حق ارتفاق معمولا به صورت قراردادی برقرار شده و طبق قانون  ایجاد هر حقی برای دیگران به وسیله مالکان، امکان پذیر می باشد.

گاهی ممکن است ملکی به لحاظ طبیعت و یا ساختار آن  از حق ارتفاق در ملکی دیگر برخوردار باشد. این نوع حق ارتفاق توسط قانون به رسمیت شناخته شده و از آن حمایت می شود.

 

حق انتفاع و حق ارتفاق چه تفاوتی دارند ؟

  1. حق انتفاع قائم به شخص است در صورتی که حق ارتفاق قائم به ملک می باشد.
  2. حق انتفاع قابلیت برقراری نسبت به اموال منقول و غیر منقول را دارا است در حالی که حق ارتفاق مختص اموال غیر منقول می باشد.
  3. حق انتفاع معمولا موقت بوده و در برخی از موارد دائمی است در حالی که حق ارتفاق اغلب دائمی می باشد.
امتیاز ما
برای امتیاز به این نوشته کلیک کنید!
[کل: 0 میانگین: 0]

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تماس سریع و مشاوره
به کمک نیاز داری؟ با ما در تماس باشید!
شروع گفتگو
سلام! برای چت در WhatsApp روی یکی از اعضای زیر کلیک کنید
معمولا در عرض چند دقیقه پاسخ می دهیم