ثبت موقت کشتیها در نظام دریایی ایران
در ثبت کشتیها، اصل بر ثبت دائمی یک کشتی در نظام ثبت یک کشور است و ثبت موقت کشتیها، به عنوان یک استثنا محسوب میشود و برای رفع نیازهای خاص طراحی شده است. این استثنائات در مواد 16 و 18 قانون دریایی ایران مصوب 1343 تعیین شده است که شامل ثبت کشتیهایی است که در خارج از مرزهای ایران است و تصمیم دارد که برای ثبت نظام دریایی ایران، به این کشور سفر کند که از آن به کشتیهای متقاضی ثبت نام میبریم و نیز کشتیهایی که در ایران در دست ساختمان است. مورد دیگری نیز وجود دارد که اگرچه در قانون دریایی ایران مصوب 1343 بدان اشاره نشده است، اما الزاما باید به صورت ثبت موقت انجام پذیرد و آن ثبت کشتیهای اجارهای است.
مبانی حقوقی ثبت موقت کشتیها در ایران
کشتیهای در دست ساختمان و کشتیهای متقاضی ثبت
ماده 18 قانون دریایی ایران مصوب 1343
کشتیهای در دست ساختمان (موضوع ماده 5 این قانون) باید موقتا به ثبت برسد و گواهینامه ثبت موقت جهت آنها صادر گردد. کارخانه سازنده کشتی موظف است اظهارنامهای مشتمل بر شماره ردیف و مشخصات تفصیلی کشتی جهت ساختمان تهیه و به سازمان بندرها و کشتیرانی تسلیم نماید. پس از اینکه کشتی در دست ساختمان آزمایش و تحویل مالک گردید گواهینامه ثبت باطل و مسترد خواهد شد. چنانچه از ماده مذکور مشخص است، کشتی که در ایران در دست ساختمان است است تا وقتی که سازنده آن را تحویل نداده است، ایرانی محسوب میشود. تصویب این ماده نه به دلیل وجود صنعت کشتی سازی پیشرفته و مدرن در کشور، بلکه به منظور حمایت از سرمایه گذاران فعال در صنعت کشتی سازی سنتی و قدیمی بود که کم و بیش در سواحل جنوبی و شمالی کشور از سالها قبل آغاز شده بود و ادامه داشت و مقنن حمایت خود را عاملی برای توسعه و پیشرفت آن میدانست. کشتی سازی صنعتی است پیشرفته و مدرن که در اختیار تعداد محدودی از کشورها قرار دارد. چین، کره جنوبی و آلمان از جمله این کشورها محسوب میشوند.
هر چند ایران در سالهای اخیر در این صنعت به پیشرفتهای چشمگیری نائل و موفق به احداث کارخانههای ساخت و تعمیر کشتی شده است، اما به دلیل جوان بودن این صنعت در ایران و ناتوانی آن در ساخت کشتیهای بزرگ، شرکتهای کشتیرانی داخلی در خرید کشتی و تکمیل ناوگان خود کماکان به صنعت کشتی سازی کشورهای قدرتمند در این زمینه وابستهاند و در نتیجه، باید کشتیهای مورد نیاز خود را از بازارهای این کشورها خریداری کنند. بدیهی است کشتی که در یکی از این کشورها خریداری میشود و مالک آن مایل است آن را در ایران به ثبت برساند، باید برای انجام تشریفات مربوط به ثبت و کسب تابعیت ایرانی، کشتی خود را به یکی از بندرها کشور منتقل نماید. کشتی خریداری شده یا به شکل مستعمل و دست دوم یا به صورت نو و دست اول از کارخانه سازنده تحویل گرفته میشود. در هر دو حالت کشتی خریداری شده برای انجام سفر در حد فاصل بندر محل خریداری شده و بندر مقصد در ایران نیاز به اخذ گواهینامه ثبت موقت دارد.
براساس ماده 16 قانون دریایی ایران
نمایندگان کنسولی ایران میتوانند با کسب اجازه از سازمان بندرها و کشتیرانی به استناد گواهینامههای فنی صادره از طرف یکی از موسسات صلاحیتدار بین المللی مذکور در ماده فوق گواهینامه ثبت موقت جهت کشتیهایی که در ایران به ثبت خواهند رسید صادر نمایند. اعتبار این گونه گواهینامههای ثبت موقت متناسب با مدت مسافرت کشتی یکی از بندرهای ایران جهت انجام تشریفات ثبت خواهد بود و نباید از شش ماه تجاوز کند. رونوشت گواهی نامه ثبت موقت باید به اداره ثبت کشتیهای سازمان بندرها و کشتیرانی ارسال شود و اصل گواهی ثبت موقت باید به سازمان بندرها و کشتیرانی تسلیم شود.
همانطور که در این ماده ملاحظه میشود با صدور گواهینامه ثبت موقت برای کشتی خریداری شده در خارج از کشور تابعیت موقت ایرانی به آن اعطا میشود. این تابعیت دارای چند ویژگی است:
- به کشتیهایی اعطا میشود که در ایران به ثبت خواهند رسید.
- موقتی و متناسب با مدت مسافرت به یکی از بندرهای ایران است که نباید از شش ماه تجاوز کند.
- صرفا جهت انجام تشریفات ثبت و نه به منظور اهداف تجاری یا هر انگیزه دیگر اعطا میشود.
- با ورود کشتی به بند موردنظر از درجه اعتبار ساقط میشود.
معمولا چون اصل گواهی نامه ثبت موقت در اختیار مالک فرمانده کشتی گذاشته میشود و رونوشت آن نزد مقامات کنسولگری ایران در کشور صادر کننده قرارداد، با ورود کشتی با تابعیت موقت ایرانی به بند مقصد، اصل گواهینامه ثبت موقت باید بلافاصله به سازمان بندرها و کشتیرانی تسلیم شود و رونوشت آن را نیز باید کنسولگری صادر کننده به سازمان مذکور ارسال کند. به این ترتیب پس از پشت سر گذاشتن این مراحل کشتی فاقد ثبت و تابعیت بوده و باید برای ثبت و کسب تابعیت و برافراشتن پرچم ملی ایران تشریفات قانونی را به عمل آورد.
ثبت کشتیهای اجارهای
چنانکه بیان شد، اگر چه قانون گذار ثبت کشتیهای اجارهای به صورت کامل را در زمرهی موارد ثبت موقت ذکر نکرده اما در برخی اقسام اجاره کشتی، چارهای جز ثبت موقت کشتی در نظام دریایی ایران نیست.
از میان اقسام قراردادهای اجاره کشتی، تنها کشتیهای اجارهای کامل یا دربست نظام خاص ثبت دارند و در مورد سایر انواع اجارهی کشتی اصولا ثبت مجدد معنا ندارد. با این تعریف، از آنجا که اکثر کشورها یکی از شرایط ثبت کشتی را مالکیت حداقل 51 درصد کشتی توسط اتباع دولت خود میدانند، اصولا کشتی نمیتواند تابعیت دائم کشور دیگر را اتخاذ نماید. حقوق بین الملل و اکثر کشورها، راهکار ثبت موقت را برای این گونه کشتیها برگزیدهاند.
سوالات متداول درمورد ثبت موقت کشتیها در نظام دریایی ایران
ثبت موقت کشتیها در نظام دریایی ایران چیست؟
ثبت موقت کشتیها نوعی ثبت است که برای رفع نیازهای خاص و استثنایی طراحی شده و اصل بر ثبت دائمی کشتی است. این ثبت برای کشتیهای در دست ساختمان، کشتیهای خریداری شده از خارج و کشتیهای اجارهای کاربرد دارد.
کشتیهای در دست ساختمان چگونه ثبت میشوند؟
کشتیهای در دست ساختمان باید موقتاً ثبت شوند و گواهینامه ثبت موقت دریافت کنند. پس از تحویل کشتی از سوی کارخانه سازنده، گواهینامه ثبت موقت باطل و مسترد میشود.
ثبت کشتیهای خریداری شده از خارج چگونه انجام میشود؟
نمایندگان کنسولی ایران میتوانند با اجازه سازمان بندرها و کشتیرانی، گواهینامه ثبت موقت صادر کنند. این گواهینامه برای مدت حداکثر شش ماه و صرفاً جهت انجام تشریفات ثبت در ایران معتبر است.
ویژگیهای گواهینامه ثبت موقت چیست؟
1. صرفاً برای کشتیهایی که در ایران به ثبت خواهند رسید صادر میشود. 2. اعتبار آن حداکثر شش ماه و متناسب با مدت مسافرت کشتی است. 3. هدف اصلی آن انجام تشریفات ثبت است، نه فعالیت تجاری. 4. با ورود کشتی به بندر مقصد، اعتبار آن پایان مییابد.
ثبت کشتیهای اجارهای چگونه صورت میگیرد؟
اگر کشتی به صورت اجاره کامل یا دربست باشد و مالکیت حداقل 51٪ توسط اتباع خارجی باشد، ثبت موقت در نظام دریایی ایران انجام میشود تا امکان تابعیت موقت ایرانی برای انجام تشریفات فراهم شود.
پس از پایان مدت ثبت موقت، کشتی چه وضعیتی دارد؟
پس از پایان مدت اعتبار گواهینامه ثبت موقت و ورود کشتی به بندر مقصد، کشتی فاقد ثبت و تابعیت است و برای ثبت دائم و برافراشتن پرچم ملی ایران باید مراحل قانونی را طی کند.
اگه بخوام یه کشتی از خارج بخرم، چطور میتونم اونو قانونی بیارم ایران؟
بله، کشتی خریداری شده از خارج برای انتقال به یکی از بندرهای ایران جهت انجام تشریفات ثبت دائمی، نیازمند اخذ گواهینامه ثبت موقت است. این گواهینامه به کشتی تابعیت موقت ایرانی اعطا میکند تا امکان تردد قانونی آن فراهم شود.
یه کشتی تو ایران داریم که هنوز تکمیل نشده. آیا باید الان براش مجوز بگیریم؟
بر اساس ماده ۱۸ قانون دریایی ایران، کشتیهایی که در داخل کشور در دست ساختمان هستند، باید به صورت موقت به ثبت برسند و گواهینامه ثبت موقت برای آنها صادر شود. این گواهینامه پس از تحویل کشتی به مالک، باطل و مسترد خواهد شد.
ثبت موقت کشتی چه مدت اعتبار داره؟
اعتبار گواهینامه ثبت موقت متناسب با مدت سفر به یکی از بندرهای ایران است و نباید از شش ماه تجاوز کند. این ثبت صرفا برای انجام تشریفات ثبت دائمی است و به هیچ وجه به منظور اهداف تجاری یا حمل بار اعطا نمیشود.
اگه یه کشتی رو اجاره کنیم، میشه اونو تو ایران ثبت کرد؟
ثبت کشتی های اجاره ای به صورت موقت امکان پذیر است، به ویژه در مورد قراردادهای اجاره کامل یا دربست. این اقدام راهکاری برای حل مسائل مالکیت و تابعیت کشتی های اجاره ای در حقوق بین الملل است.
میشه ثبت موقت رو تمدید کرد؟
مدت اعتبار گواهینامه ثبت موقت حداکثر شش ماه است و برای انجام سفر به منظور ثبت دائمی اعطا میشود. در صورت عدم ورود کشتی به بندر در این مدت، ممکن است ثبت موقت آن باطل شده و نیاز به اقدامات قانونی مجدد باشد.
اگه من کشتیمو تو خارج به صورت موقت ثبت کنم، آیا ایران این ثبت رو قبول داره؟
بر اساس ماده ۱۶ قانون دریایی ایران، نمایندگان کنسولی ایران میتوانند با کسب اجازه از سازمان بنادر و کشتیرانی، گواهینامه ثبت موقت برای کشتیهایی که در خارج از کشور هستند صادر کنند تا بتوانند به ایران منتقل شوند.
چرا برای کشتیهای در حال ساخت، ثبت موقت لازم شده؟
ثبت موقت کشتیهای در حال ساخت با هدف حمایت از سرمایه گذاران و صنعت کشتی سازی داخلی صورت گرفته است. این اقدام باعث میشود تا زمانی که کشتی تحویل مالک نشده، تابعیت ایرانی محسوب شود.
اگه یه کشتی با ثبت موقت وارد بندر ایران بشه، بعدش چی میشه؟
به محض ورود کشتی با گواهینامه ثبت موقت به بندر مورد نظر، اعتبار این گواهینامه از بین میرود و باید بلافاصله به سازمان بنادر و کشتیرانی تسلیم شود. پس از آن، مالک باید تشریفات قانونی را برای ثبت دائمی و کسب پرچم ملی ایران طی کند.
چه فرقی بین کشتیهای متقاضی ثبت و کشتیهای در حال ساخت وجود داره؟
کشتیهای در حال ساخت در داخل کشور هستند و توسط کارخانه سازنده به صورت موقت ثبت میشوند. در مقابل، کشتیهای متقاضی ثبت، از خارج خریداری میشوند و برای انتقال به ایران نیازمند ثبت موقت هستند.
آیا پرچم ایران روی کشتی با ثبت موقت هم نصب میشه؟
گواهینامه ثبت موقت به کشتی تابعیت موقت ایرانی اعطا میکند، که به کشتی اجازه میدهد برای سفر به ایران از پرچم ایران استفاده کند تا تشریفات ثبت دائمی آن انجام شود.