توقیف اموال محکوم علیه
در میان موضوعات مربوط به مال و اموال، افراد همواره با موضوع عدم پرداخت بدهی و یا خسارت روبه رو بودهاند. در واقع افراد میتوانند خواهان پولی باشند که باید به آنها پرداخت میشده. از این رو قادر به شکایت از طرف مقابل هستند. اما چه تضمینی برای پرداخت این پول حتی در صورتی که دادگاه حکم به پرداخت بدهی بدهد وجود دارد و چه اقداماتی برای جلوگیری از ضاییع شدن حقوق میتوان انجام داد؟ قانونی تحت عنوان قانون اجرای احکام، این موضوعات را پیش بینی کرده و توقیف اموال را به عنوان اقدامی جهت جلوگیری از تضییع حقوق در نظر گرفته است.
مبانی قانونی توقیف اموال در نظام حقوقی ایران
توقیف اموال محکوم علیه به معنای بازداشت داراییهای شخصی است که حکم، به ضرر او صادر شده است.
توقیف تامینی
صدور حکم و به اجرا در آوردن آن، نیاز به شرایطی دارد که یکی از آنها صدور اجراییه برای حکم و ابلاغ آن به محکوم علیه است. براساس ماده 34 قانون اجرای احکام مدنی، فرد موظف است که ظرف 10 روز از تاریخ ابلاغ اجراییه، مفاد آن را اجرا کند. اما ممکن است محکوم علیه در طی این 10 روز اموال خود را مخفی کرده و یا آنها را به دیگران انتقال داده و از بین ببرد. بر همین اساس مطابق تبصره 35 قانون اجرای احکام مدنی، این امکان برای محکوم له وجود دارد که در این مدت ده روزه اموال محکوم علیه را جهت توقیف معرفی نماید. این توقیف را توقیف تامینی و یا توقیف احتیاطی میگویند.
توقیف اجرایی
همانطور که گفته شد، محکوم علیه موظف است در مدت مقرر شده از ابلاغ اجراییه، آن را اجرا نماید. اما گاهی امکان دارد که محکوم علیه در طول این مدت حکم را اجرا ننموده و نیز به هیچ یک از وظایف جایگزین عمل ننماید. در این صورت محکوم له قادر به درخواست توقیف اموال محکوم علیه، معادل محکوم به است. در این صورت، توقیف اموال محکوم علیه بدون تاخیر آغاز گردیده و که به آن توقیف اجرایی میگویند.
نحوه توقیف اموال محکوم علیه
مقررات مربوط به توقیف اموال در قانون اجرای احکام مدنی، براساس غیر منقول یا منقول بودن مال، بیان شده است؛ از این رو باید با مفهوم اموال منقول و غیر منقول آشنا باشیم.
- اموال منقول: اموالی که از قابلیت انتقال بدون ورود صدمه به مال یا محل استقرار آن، برخوردار هستند را اموال منقول میگویند. مانند کتاب، لباس و…
- اموال غیر منقول: اموالی که فاقد قابلیت نقل و انتقال هستند، تحت عنوان اموال غیر منقول شناخته میشوند. مانند ساختمان، دیوار، زمین و…
توقیف اموال منقول
توقیف اموال منقول در هفت بخش مورد برسی قرار خواهند گرفت.
- اصل توقیف اموال منقول در محل کار و یا سکونت محکوم علیه: مطابق ماده 62 قانون اجرای احکام مدنی، در صورت مشخص بودن محل سکونت و یا محل کار محکوم علیه، اصل بر تعلق اشیا موجود در محل سکونت و محل کار به محکوم علیه میباشد. زیرا افراد مطابق عرف و عادات، اموالشان را نزد خود نگهداری میکنند. در صورتی که این اشیا به محکوم علیه تعلق نداشته باشد، باید آن را اثبات نماید.
- مالکیت اموال: اموال اختصاصی زنان به آنها تعلق داشته و اموال اختصاصی مردها نیز متعلق به خودشان است.
- عدم توقیف اموالی که در تصرف اشخاصی غیر از محکوم علیه هستند: طبق ماده 61 قانون اجرای احکام در صورتی که مال در نظر گرفته شده برای توقیف، در تصرف شخص دیگری باشد و آن شخص نیز مال را متعلق به خود یا شخصی غیر از محکوم علیه بداند، امکان توقیف آن مال وجود نخواهد داشت. اما در صورتی که متصرف، مال را متعلق به محکوم علیه بداند، توقیف آن مجاز خواهد بود.
- مستثنیات از توقیف: برخی از اموال مطابق با قانون غیر قابل توقیف هستند مانند وسیله نقلیه.
- صورت برداری از اموال منقول.
- ارزیابی اموال منقول.
- حفاظت از اموال منقول توقیف شده.
توقیف اموال غیر منقول
توقیف اموال غیر منقول بستگی به وضعیت ثبت آنها در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور داشته و بسته به ثبت یا عدم ثبت آنها متفاوت است.
سوالات متداول درمورد توقیف اموال محکوم علیه
توقیف اموال محکوم علیه به چه معناست؟
توقیف اموال محکوم علیه به معنای بازداشت داراییهای شخصی است که دادگاه علیه او حکمی صادر کرده و او موظف به پرداخت بدهی یا خسارت است. این اقدام برای جلوگیری از تضییع حقوق محکومله صورت میگیرد.
تفاوت توقیف تامینی و توقیف اجرایی چیست؟
توقیف تامینی یا احتیاطی، پیش از پایان مهلت ۱۰ روزه اجرای حکم انجام میشود تا از مخفی یا منتقل شدن اموال جلوگیری شود. اما توقیف اجرایی زمانی اعمال میشود که محکومعلیه ظرف مهلت مقرر حکم را اجرا نکرده و محکومله درخواست توقیف اموال به میزان محکومبه را میدهد.
اموال منقول و غیرمنقول چه تفاوتی در توقیف دارند؟
اموال منقول مانند کتاب یا لباس قابلیت جابهجایی دارند و توقیف آنها طبق ماده 62 قانون اجرای احکام مدنی در محل سکونت یا کار محکومعلیه انجام میشود. اموال غیرمنقول مانند زمین و ساختمان بر اساس وضعیت ثبتشان در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور توقیف میشوند.
کدام اموال غیرقابل توقیف هستند؟
برخی اموال به دلیل نیاز ضروری زندگی یا قانون خاص غیرقابل توقیفاند. برای مثال وسیله نقلیه مورد نیاز یا اموالی که استفاده شخصی و حیاتی دارند جزء مستثنیات دین محسوب میشوند و توقیف آنها مجاز نیست.
اگر مالی در تصرف شخص دیگری باشد، امکان توقیف وجود دارد؟
طبق ماده 61 قانون اجرای احکام مدنی، اگر مالی که برای توقیف در نظر گرفته شده در تصرف شخصی غیر از محکومعلیه باشد و آن فرد ادعا کند مال متعلق به خودش یا شخص دیگری است، امکان توقیف وجود ندارد. اما اگر متصرف مال را متعلق به محکومعلیه بداند، توقیف آن بلامانع است.
مراحل توقیف اموال منقول چگونه است؟
مراحل شامل اصل توقیف در محل سکونت یا کار محکومعلیه، بررسی مالکیت، صورتبرداری از اموال، ارزیابی رسمی، و حفاظت از اموال توقیفشده است. در نهایت، این اموال در اختیار اجرای احکام باقی میمانند تا حکم اجرا شود.
من از یه نفر طلب دارم و دادگاه هم حکم داده. میترسم تا پولم رو بگیرم اون اموالش رو از بین ببره. برای جلوگیری از این کار باید چیکار کنم؟
در چنین شرایطی، شما به عنوان محکومله، میتوانید از دادگاه درخواست توقیف اموال محکومعلیه را مطرح کنید. قانون اجرای احکام مدنی این امکان را فراهم کرده تا از تضییع حقوق شما و مخفی کردن یا انتقال اموال توسط فرد بدهکار جلوگیری شود.
توقیف اموال قبل از اینکه حکم دادگاه اجرا بشه هم ممکنه؟
بله. به این نوع توقیف، توقیف تأمینی یا احتیاطی میگویند. این اقدام در طول ۱۰ روز مهلتی که محکومعلیه برای اجرای حکم دارد، انجام میشود تا از انتقال یا از بین بردن اموال او جلوگیری شود.
اگه من اموالم رو به نام کسی دیگه ای بزنم، آیا باز هم دادگاه میتونه اونا رو توقیف کنه؟
بر اساس متن، اگر مال در تصرف شخص دیگری باشد و آن شخص نیز ادعا کند که مال متعلق به اوست، توقیف آن ممکن نخواهد بود. اما در صورتی که ثابت شود انتقال اموال با هدف فرار از دین و جلوگیری از توقیف بوده، باطل شده و اموال قابل توقیف هستند.
من خونه ام رو اجاره دادم. اگه مستأجرم محکوم بشه، آیا میتونن وسایلی که توی خونه هست رو به عنوان اموال اون توقیف کنن؟
بر اساس ماده ۶۲ قانون اجرای احکام مدنی، اصل بر این است که اشیای موجود در محل سکونت به محکومعلیه تعلق دارد. با این حال، اگر شما ثابت کنید که وسایل متعلق به خودتان است، دادگاه آنها را توقیف نخواهد کرد.
اگه دادگاه حکم به نفع من صادر کنه و محکوم علیه ۱۰ روز فرصت داره، تو این مدت میشه ازش درخواست توقیف اموال کنم؟
بله. در طول این ۱۰ روز مهلت، شما به عنوان محکومله میتوانید اموال محکومعلیه را به اجرای احکام معرفی کرده و درخواست توقیف تأمینی آنها را مطرح کنید. این اقدام برای جلوگیری از تضییع حقوق شما است.
من به یه نفر زمین فروختم و پولم رو نگرفتم. آیا میتونم اون زمین رو توقیف کنم؟
توقیف اموال غیرمنقول مانند زمین، به وضعیت ثبت آنها در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور بستگی دارد. اگر زمین به نام محکومعلیه باشد، میتوانید برای توقیف آن اقدام کنید.
چه فرقی بین توقیف تأمینی و توقیف اجرایی هست؟
توقیف تأمینی در طول مهلت ۱۰ روز پس از ابلاغ اجراییه و برای جلوگیری از مخفی شدن اموال است. اما توقیف اجرایی پس از پایان این مهلت و در صورت عدم اجرای حکم توسط محکومعلیه، برای وصول طلب شما صورت میگیرد.
اگه وسایل توقیف شده ارزونتر از مبلغ بدهی باشه چی؟
بله. توقیف اموال به میزان معادل محکومبه (مبلغ بدهی) انجام میشود. اگر ارزش اموال توقیفشده کمتر از میزان بدهی باشد، میتوانید برای توقیف اموال دیگر نیز اقدام کنید.
اگه اموالی که توقیف میشه متعلق به همسرم باشه، بازم توقیف میشه؟
خیر. اموال اختصاصی همسر شما، مانند اموالی که به نام اوست، قابل توقیف نیستند. تنها اموالی که متعلق به محکومعلیه باشد، توقیف خواهد شد. مگر اینکه ثابت شود مال در واقع متعلق به محکومعلیه است و صرفاً به نام همسر او شده است.
تشکر بابت مقاله
موفق باشین