دامپینگ در بازار تجارت بین الملل
علاقهمندان به مباحث تجارت بینالملل، احتمالا اصطلاح دامپینگ یا رقابت مکارانه را شنیدهاند. دامپینگ رفتاری قانونی بوده که اثرات اقتصادی مفید و مضر آن به این موضوع بستگی دارد که شما در کدام طرف معامله قرار داشته باشید.
انگیزهها و اهداف کشورهای صادرکننده از دامپینگ
دامپینگ چیست؟
در تجارت بین المللی اصطلاحات متفاوتی وجود دارد که یکی از آنها تحت عنوان دامپینگ یا قیمت شکنی شناخته شده و مورد استفاده قرار میگیرند. در واقع زمانی که صادر کننده، محصول خود را در خارج از کشور با قیمتی ارزانتر از داخل کشور به فروش برساند، دامپینگ رخ داده که نوعی تبعیض بین المللی محسوب میگردد. از انجا که در دامپینگ، حجم زیادی از محصول صادر میشوند، ممکن است که صدمات قابل توجهی را برای صنعت تولید داخلی به دنبال داشته باشد. بعلاوه امکان ایجاد رقابت ناعادلانه و نیز عرضه بیش از حد یک کالا با قیمتی پایین و ناعادلانه وجود دارد. همچنین در دامپینگ امکان به خطر افتادن ثبات اقتصادی کشور تولید کننده و بازار تولید کنندگان محصول در کشور وارد کننده وجود دارد.
انواع دامپینگ
پراکنده یا متناوب
این نوع از دامپینگ زمانی رخ میدهد که شرایط غیر قابل پیش بینی و استثنائی باشد. در واقع زمانی که مقدار کالای تولید شده در داخل، بیش از هدف باشد و یا با وجود اینکه کالا به فروش رسیده اما هنوز سهام فروخته نشده آن وجود داشته باشد، تولید کنندگان، سهام فروخته نشده را با قیمتی پایین در بازار خارجی به فروش میرسانند بدون اینکه قیمت داخلی آن را کاهش دهند. این اتفاق تنها زمانی امکانپذیر است که کشش لازم برای تقاضای خارجی آن کالا وجود داشته باشد و نیز تولید کننده در بازار داخلی انحصارطلب باشد. ممکن است هدف تولید کننده از این کار بررسی کالای خود در یک بازاری جدید باشد و یا هدف آن بیرون راندن یک رقیب از بازار خارجی باشد. در این نوع دامپینگ، تولید کنندگان کالا خواهان پوشش دهی برخی از هزینههای ثابت و هزینههای متغییر بوده تا ضرر حاصل از آن را کاهش دهند.
مداوم
زمانی که یک انحصار طلب بخشی از کالای خود را به صورت دائم با قیمت بالا در بازار داخلی و مابقی محصولات را با قیمت پایین در بازار خارجی بفروشد، دامپینگ مداوم رخ داده است. این اتفاق زمانی رخ میدهد که متقاضی داخلی برای آن کالا پایین بوده و در عوض متقاضیان خارجی آن بیشتر باشد. در واقع زمانی که با افزایش تولید مداوم، هزینهها کاهش یابند، تولید کننده قیمت محصول را در بازار داخلی کاهش نخواهد داد. اما با توجه به اینکه متقاضیان آن محصول در خارج بیشتر است، تولید کننده قیمت پایین محصول خود را در بازارهای خارجی همچنان حفظ میکند. بنابراین تولید کننده سود بیشتری را از فروش کالا در بازار خارجی به دست میآورد.
غارتگر
این دامپینگ زمانی رخ میدهد که یک شرکت انحصارگر کالای خود را با قیمتی بسیار پایینتر و یا با ضرر در بازارهای خارجی به فروش میرساند تا به این وسیله موجب از بین رفتن رقبا در این زمینه شود. اما قیمت کالا را با به پایان رسیدن رقابت افزایش میدهند. به این ترتیب شرکت ضرر خود را پوشش میدهد.
دلایل انجام این کار
انجام عمل دامپینگ توسط تولید کنندگان دلایل بسیاری دارند برخی از این دلایل به شرح ذیل هستند:
- جهت پیداکردن جایگاه در بازار: کسب جایگاه و یا ادامهی کار در خارج از کشور، از دلایلی است که یک انحصارگر به دامپینگ متوسل میشود.
- جهت فروش کالای مازاد: در صورت تولید بیش از حد کالا، انحصارگر قادر به فروش آنها در بازار داخلی نخواهد بود. بنابراین ممکن است خواهان فروش مازاد این کالا با قیمت پایینتر در بازار خارج باشد.
- گسترش صنعت: توسل به دامپینگ توسط یک انحصارگر، ممکن است برای گسترش صنعت وی باشد. در واقع در صورت گسترش دادن آن، مزایای اقتصادی داخلی و خارجی به او تعلق گرفته و منجر به اعمال قانون افزایش سود میگردد.
- روابط تجاری جدید: توسعه روابط تجاری از دیگر دلایلی است که سبب روی آوردن انحصار گران به دامپینگ میشود. در واقع انحصارگر با فروش کالای خود با قیمت پایینتر روابط جدیدی را در بازارهای خارجی ایجاد میکند که سود بیشتری را برای وی به دنبال خواهد داشت.
سوالات متداول درمورد دامپینگ در بازار تجارت بین الملل
دامپینگ چیست و چه مفهومی دارد؟
دامپینگ به عملی گفته میشود که در آن صادرکننده محصول خود را در بازار خارجی با قیمتی پایینتر از قیمت داخلی عرضه میکند. این اقدام میتواند رقابت ناعادلانه ایجاد کند و بر صنعت داخلی کشور واردکننده اثرات اقتصادی منفی داشته باشد.
انواع دامپینگ کدامند؟
دامپینگ سه نوع دارد: 1) دامپینگ پراکنده یا متناوب: فروش محصولات مازاد به بازار خارجی با قیمت پایین بدون کاهش قیمت داخلی، 2) دامپینگ مداوم: فروش دائمی بخشی از محصولات در بازار خارجی با قیمت پایین و حفظ قیمت بالا در بازار داخلی، 3) دامپینگ غارتگر: فروش کالا با ضرر در بازار خارجی به منظور حذف رقبا و سپس افزایش قیمت پس از انحصار.
دلایل انجام دامپینگ توسط صادرکنندگان چیست؟
دلایل متداول شامل: 1) یافتن جایگاه در بازار خارجی، 2) فروش کالاهای مازاد تولیدی، 3) گسترش صنعت و بهرهبرداری از مزایای اقتصادی، 4) ایجاد روابط تجاری جدید و توسعه بازارهای بینالمللی.
دامپینگ چه تأثیری بر بازار داخلی کشور واردکننده دارد؟
دامپینگ میتواند باعث رقابت ناعادلانه، کاهش درآمد تولیدکنندگان داخلی، بیثباتی اقتصادی و افزایش وابستگی به محصولات خارجی شود. در برخی موارد، صنعت داخلی ممکن است آسیب جدی ببیند و حتی به ورشکستگی برسد.
دامپینگ چه ارتباطی با رقابت مکارانه دارد؟
دامپینگ نوعی رقابت مکارانه است که با فروش محصولات با قیمت پایین به قصد حذف رقبای خارجی یا ورود به بازار جدید انجام میشود. این رفتار میتواند بازار را به نفع صادرکننده منحرف کند و رقابت سالم را مختل سازد.
چگونه کشورهای واردکننده با دامپینگ مقابله میکنند؟
کشورهای واردکننده میتوانند با اعمال تعرفه ضددامپینگ، محدودیتهای وارداتی، تحقیقات اقتصادی و وضع قوانین حمایت از تولید داخلی، اثرات منفی دامپینگ را کاهش دهند و از رقابت ناعادلانه جلوگیری کنند.
اگه قانونیه چرا ازش به عنوان یه کار مضر و ناعادلانه یاد میشه؟
بله دامپینگ از نظر قانونی یک اقدام پذیرفته شده است. اما چون با ایجاد رقابت ناعادلانه به تولیدکنندگان داخلی کشور واردکننده آسیب میزنه و ثبات بازار رو به خطر میندازه به عنوان یک عمل مخرب و ناعادلانه شناخته میشه.
چه فرقی بین دامپینگ متناوب و مداوم هست؟
دامپینگ متناوب به صورت موقت و برای فروش کالاهای مازاد یا ورود به بازار جدیده اما دامپینگ مداوم به صورت دائمی انجام میشه و تولیدکننده محصول رو با قیمت بالا در داخل و با قیمت پایین در خارج میفروشه.
اگه یه شرکت برای از بین بردن رقیبش دامپینگ کنه، بعدش چیکار میکنه؟
این نوع دامپینگ که غارتگر نام داره، به این شکله که شرکت متخلف اول برای حذف رقبا کالاشو با قیمت خیلی پایین میفروشه اما به محض از بین رفتن رقابت قیمت رو به شدت بالا میبره تا ضرر رو جبران کنه.
اگه یه محصول تو کشور تولیدکننده هم گرون باشه ولی تو کشور خارجی ارزون باشه، بازم دامپینگ محسوب میشه؟
بله اگه یک صادرکننده محصولی رو در خارج با قیمتی کمتر از قیمت فروش همون محصول در داخل کشور خودش بفروشه دامپینگ رخ داده.
چه زمانی دامپینگ به صنعت داخلی کشور واردکننده آسیب میزنه؟
وقتی که کالاهای دامپینگ شده با قیمت بسیار پایین و در حجم زیاد وارد بشن صنعت داخلی کشور واردکننده توان رقابت رو از دست میده و تولیدش متوقف میشه.
آیا دامپینگ میتونه برای کشورهای واردکننده سودمند باشه؟
بله در کوتاه مدت مصرف کنندگان کشور واردکننده از کالاهای ارزان قیمت بهرهمند میشن و این میتونه باعث افزایش قدرت خریدشون بشه.
برای یه تولیدکننده داخلی چه دلیلی داره که کالاش رو ارزونتر در خارج بفروشه؟
دلایل مختلفی داره مثل پیدا کردن جایگاه در بازار خارجی، فروش کالاهای مازاد، گسترش صنعت و ایجاد روابط تجاری جدید.
چطور میشه جلوی دامپینگ رو گرفت؟
کشورها با وضع تعرفه های ضد دامپینگ و یا قوانین سختگیرانه میتونن جلوی ورود کالاهای دامپینگ شده رو بگیرن و از صنعت داخلیشون حمایت کنن.
آیا فقط کالاهای فیزیکی شامل دامپینگ میشن؟
خیر دامپینگ میتونه در زمینه خدمات هم رخ بده به عنوان مثال یک شرکت حمل و نقل ممکنه برای حذف رقبا قیمت حمل رو به صورت ناعادلانه کاهش بده.
کشش تقاضا در دامپینگ متناوب چه نقشی داره؟
در دامپینگ متناوب تولیدکننده فقط زمانی میتونه کالای مازاد رو در خارج بفروشه که تقاضای کافی برای اون کالا در بازار خارجی وجود داشته باشه.