آیا امکان شکایت از شهرداری وجود دارد؟
یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین نهادهای اجرایی در زندگی افراد شهرداری است و قانون گذار در مواد قانونی مختلف صراحتا وظایف گوناگونی را برای این دستگاه اجرایی تعیین کرده است و با توجه به گستردگی این نهاد و وظایف و مسئولیت‌هایی که بر عهده‌ی آن گذارده شده است امکان بروز مشکلات و اختلافات و گاها تضییع منافع شهروندان در رابطه با این نهاد وجود دارد. قانون گذار نیز برای اینکه حق و حقوق مردم در برابر قدرت‌هایی مانند دولت و یا شهرداری ضایع نشود از آنها حمایت کرده است و نه تنها امکان طرح دعوی و شکایت را فراهم کرده است بلکه در صورت متخلف شناخته شدن آنها امکان اجرای حکم نیز علیه این نهادها وجود دارد.
در پاسخ به این سوال باید گفت، بله امکان شکایت از شهرداری نیز وجود دارد و قاعده‌ی کلی این است که هر شخصی اعم از حقیقی یا حقوقی در صورتی که موجب تضییع حق و حقوق شخصی بشود می توان به واسطه‌ی شکایت از او خسارت گرفت.
مطابق ماده‌ی 331 قانون مدنی:«هر کس سبب تلف مالی بشود باید مثل یا قیمت آن را بدهد و اگر سبب نقص یا عیب آن شده باشد باید از عهده‌ی نقص آن بر آید.»
در این خصوص باید بیان کرد که با توجه به ماده‌ی 331 قانون مدنی حتی اگر شهرداری هم به عنوان شخص حقوقی موجب ایراد ضرر به کسی بگردد باید خسارت آن را پرداخت بنماید. در صورتی که شهرداری و یا هر یک از کارکنان شهرداری موجب ایراد ضرر و خسارت به شخصی بشوند که ضایع شدن حقی از آن شخص را به دنبال داشته باشد می‌توان تحت عنوان تصرف عدوانی و یا مطالبه خسارت ناشی از تخریب از آنها شکایت کرد.
به طور مثال: اگر شهرداری بدون اجازه‌ی مالک، ملک او را تصاحب کند به دلیل این تصاحب می‌توان از شهرداری شکایت نمود و یا ممکن است شهرداری در صدور بعضی پروانه‌های ساخت اختلال ایجاد کند و یا از صدور آنها خودداری کند و یا حتی مجوزی را ابطال نماید. امکان این امر وجود دارد که شهرداری در صورت پیدا نکردن مالک زمین بدون کسب اجازه از او برای عریض کردن خیابان زمین وی را تصاحب کند یا آن که در تعیین میزان عوارض از سوی شهرداری اشتباهی رخ داده باشد.
نقش وکیل در دعاوی علیه شهرداری‌ها
اعمالی که شهرداری مرتکب آنها میشود و موجب ضرر به افراد می‌گردد را می‌توان به دو دسته‌ی اعمال حاکمیتی و یا اعمال تصدی گری تقسیم کرد.
در تعریف اعمال حاکمیتی در ماده‌ی 8 قانون مدیریت خدمات کشوری این چنین آمده است که: «امور حاکمیتی آن دسته از اموری است که تحقق آن موجب اقتدار و حاکمیت کشور است و منافع آن بدون محدودیت شامل همه‌ی اقشار جامعه گردیده و بهره مندی از این نوع خدمات موجب محدودیت برای استفاده‌ی دیگران نمی‌شود.»
به عنوان مثال: نظارت بر بخش‌های اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی و سیاسی و سیاست گذاری و برنامه ریزی برای آنها، برقراری عدالت و تامین اجتماعی و باز توزیع درآمدها، ایجاد فضا برای رقابت سالم و جلوگیری از انحصار، دفاع ملی و حفظ تمامیت ارضی، اداره‌ی امور داخلی و روابط خارجی، حفظ محیط زیست و… همگی از مصادیق اعمال حاکمیتی دولت هستند.
ماده واحده قانون تعیین مرجع دعاوی بین افراد و دولت مصوب سال 1307، اعمال تصدی گری را این گونه تعریف می‌کند: «اعمال تصدی گری اعمالی هستند که دولت از نقطه نظر حقوقی، مشابه اعمال افراد جامعه انجام می‌دهد، مانند خرید و فروش املاک، اجاره و امثال آن»
در خصوص این اعمال شهرداری نیز مانند سایر افراد در جامعه است، یعنی اگر هر گونه مشکلی از سوی شهرداری ایجاد شود، مانند تصرف املاک افراد و یا وارد کردن خسارت مالی به یکی از شهروندان، در این صورت رسیدگی به این نوع موضوعات در صلاحیت دادگاه های عمومی (حقوقی و کیفری) است.
گاهی نیز پیش می‌آید که شهرداری از طریق انجام یک عمل حاکمیتی موجب ورود خسارت و یا تضییع حق کسی شده باشد که در این صورت افراد برای رسیدگی به این تخلف و مطالبه‌ی حق و حقوق ضایع شده‌ی خود باید به اداره‌ی حقوقی و یا اداره‌ی تکریم ارباب رجوع مراجعه نمایند تا مشکل آنها زیر نظر کارشناسان مورد بررسی قرار بگیرد که اگر شهرداری به طور قطع مقصر شناخته شود شاکی به اداره‌ی مربوطه برای رسیدگی به شکایتش ارجاع شود. اما حالت دیگری نیز وجود دارد که شهرداری قصور خود را نمی‌پذیرد که در این صورت افراد باید با مراجعه به دیوان عدالت اداری به شکایت خود رسیدگی کنند.
براساس اصل 173 قانون اساسی
«به منظور رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به ماموران یا واحدها یا آیین نامه های دولتی و احقاق حق آنها، دیوانی به نام عدالت اداری زیر نظر قوه‌ی قضاییه تاسیس می‌گردد.»
دفتر اصلی این دیوان در تهران واقع شده است. اما به جهت سهولت دسترسی همه‌ی شهروندان به آن، دفاتر اداری دیوان در محل دادگستری در هر یک از مراکز استان‌ها وجود دارد. لازم به ذکر است که زمانی که نهادهای دولتی و یا شوراها و شهرداری‌ها خارج از حدود اختیاراتی که دارند قانون و مقرراتی را برای سازمان خود وضع نمایند برای شکایت از آنها می‌توان به دیوان عدالت اداری مراجعه کرد. در صورتی که شما نیز نیاز به مشاوره حقوقی در زمینه‌ی شکایت از شهرداری جهت بازیابی حقوق تضییع شده‌ی خود دارید، می‌توانید با مشاورین ما در تماس باشید.
سوالات متداول امکان شکایت از شهرداری
آیا امکان شکایت از شهرداری وجود دارد؟
بله، هر شخص حقیقی یا حقوقی که دچار تضییع حق یا ضرر ناشی از شهرداری شود می‌تواند شکایت نماید. مطابق ماده ۳۳۱ قانون مدنی، هر کس سبب تلف یا نقص مالی شود موظف به جبران آن است، و شهرداری نیز از این قاعده مستثنی نیست.
چه نوع خساراتی می‌توان از شهرداری مطالبه کرد؟
خسارات ناشی از تصرف غیرمجاز املاک، اختلال یا خودداری در صدور پروانه‌های ساخت، ابطال مجوزها و اشتباه در تعیین عوارض قابل مطالبه است.
نقش وکیل در دعاوی علیه شهرداری چیست؟
اعمال شهرداری به دو دسته اعمال حاکمیتی و تصدی گری تقسیم میشود. در اعمال تصدی گری، شهرداری مانند سایر افراد مسئول است و شکایت به دادگاههای عمومی (حقوقی یا کیفری) امکانپذیر است. در اعمال حاکمیتی، ابتدا باید به اداره حقوقی یا اداره تکریم ارباب رجوع مراجعه شود و در صورت عدم حل مشکل، امکان شکایت به دیوان عدالت اداری وجود دارد.
چگونه می‌توان به دیوان عدالت اداری شکایت کرد؟
براساس اصل ۱۷۳ قانون اساسی، دیوان عدالت اداری برای رسیدگی به شکایات علیه نهادهای دولتی و شهرداری‌ها تاسیس شده است. دفتر مرکزی در تهران و دفاتر استانی در محل دادگستری‌ها واقع هستند و شهروندان می‌توانند شکایات خود را مستقیماً به آنها ارائه دهند.
میشه از شهرداری شکایت کرد یا فقط روی کاغذه؟
بله، طبق قانون امکان طرح دعوی علیه شهرداری وجود داره و اگر تخلف یا خسارتی به شهروند وارد بشه، دادگاه میتونه حکم به جبران خسارت بده.
چه نوع خسارت‌هایی رو میشه از شهرداری مطالبه کرد؟
هر نوع ضرر مالی مثل تصرف ملک، تخریب یا حتی اشتباه در محاسبه و دریافت عوارض شهری رو میشه تحت عنوان مطالبه خسارت از شهرداری پیگیری کرد.
برای شکایت از شهرداری باید به کجا مراجعه کنیم؟
بسته به نوع شکایت، اگر مربوط به اعمال حاکمیتی باشه باید به دیوان عدالت اداری مراجعه کنید، و اگر مربوط به اعمال تصدی‌گری مثل خرید و فروش ملک باشه، دادگاه عمومی صالح به رسیدگیه.
دیوان عدالت اداری دقیقا چه کاری انجام میده؟
دیوان عدالت اداری به شکایت‌ها، تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به تصمیمات یا اقدامات شهرداری و سایر دستگاه‌های دولتی رسیدگی می‌کنه و در صورت لزوم، رأی رو ابطال یا اصلاح می‌کنه.
اگه شهرداری ملک منو بدون اجازه تصرف کنه، می‌تونم پیگیری کنم؟
بله، این اقدام تصرف عدوانی محسوب میشه و شما می‌تونید با طرح دعوی در دادگاه یا دیوان عدالت اداری، هم رفع تصرف و هم خسارت رو مطالبه کنید.
شهرداری اگه پروانه ساخت منو باطل کنه، قابل شکایته؟
بله، ابطال یا خودداری از صدور پروانه ساختمانی اگر بدون دلیل قانونی باشه، قابل اعتراض در دیوان عدالت اداریه.
نقش وکیل توی دعاوی علیه شهرداری چیه؟
پرونده‌های مربوط به شهرداری معمولا پیچیده و فنی هستن. حضور وکیل میتونه مسیر شکایت رو سریع‌تر و مؤثرتر کنه و شانس موفقیت شما رو بالا ببره.
اگه شهرداری اشتباهی عوارض بیشتر از من گرفته باشه، چطور میشه پس گرفت؟
شما می‌تونید با طرح شکایت در دیوان عدالت اداری نسبت به برگردوندن مبلغ مازاد اقدام کنید.
همه استان‌ها دیوان عدالت دارن یا باید بیایم تهران؟
دفتر اصلی دیوان در تهران هست اما برای سهولت دسترسی، در مراکز استان‌ها هم دفاتر اداری دیوان مستقر شدن و می‌تونید از همونجا اقدام کنید.
شکایت از شهرداری خیلی زمان‌بره؟
روند رسیدگی ممکنه زمان‌بر باشه چون نیاز به بررسی کارشناسی داره، اما با پیگیری درست و ارائه مدارک کامل، قابل حل شدنه.