تسهیلات بانکی
تسهیلات عنوانی است که به یک برنامه رسمی کمک مالی اطلاق میگردد که بانکها و موسسات مالی و اعتباری آن را برای کمک به شرکتی که نیاز به سرمایه در حال گردش دارد، ارائه میدهند. این تسهیلات به افراد حقیقی یا حقوقی تعلق میگیرد که حسب فعالیت و معامله مورد نظر آنها در جهت اجرای پروژهها و یا معاملهای خاص با بانک مشارکت مینمایند. بانک از طریق تشکیل داراییهای درآمد زا در پایان هر دوره مالی به سود خود رسیده و با استفاده از سودهای جمع آوری شده و نیز منابع جدید فعالیت خود را گسترش میدهد. چنین فعالیتهایی را تسهیلات بانکی میگویند.
نرخ سود تسهیلات بانکی و عوامل مؤثر بر آن
اقسام تسهیلات بانک
تسهیلات بانکی عقودی را شامل میشوند که تحت عنوان عقود مشارکتی شناخته میشوند.
تعریف وام بانکی
از مهمترین خدمات بانکها و موسسات اعتباری میتوان به پرداخت وجه نقدی با بازپرداخت کوتاه مدت و یا بلند مدت نام برد که برای متقاضیان در نظر گرفته شده که با ثبت شرایط و ضوابط پیش بینی شده پرداخت میگردند. به طور کلی وام هر نوع دارایی منجمله پول، ملک و کالا است که توسط بانکها و موسسات اعتباری برای متقاضیان در نظر گرفته میشود. از شروط اصلی جهت پرداخت این خدمات، این است که متقاضی باید تا اصل داراییش را به همراه مقداری از سود را در بازه زمانی مقرر عودت دهد. در صنعت بانکداری ایران، پرداخت وام بانکی به یکی از ابزارهای رفع مشکلات قشرهای مختلف سطح جامعه تبدیل گردیده و اکثر افراد تمایل بسیاری به دریافت آن دارند.
تفاوت وام و تسهیلات بانکی
در نظام بانکداری اسلامی واژه وام صرفا برای قرض الحسنه استفاده میشود و واژه تسهیلات کاربرد وسیعتری برای تأمین اعتبار مالی واحدهای صنعتی و تولیدی دارد. در واقع کاربرد وام در نظام بانکداری و برای قرض الحسنه است. ولی تسهیلات بخش وسیعتری را در بر میگیرد و به تأمین اعتبار مالی واحدهای صنعتی و تولیدی میپردازد. بانکها و موسسات در سود حاصل وجوه پرداختی افزایش روند تولید به واحدهای صنعتی که راکد است نیز شریک هستند و این نیز نوعی تسهیلات محسوب میشود. در مقابل وجوهی که برای خرید یا اجاره مسکن، درمان، خرید خودرو، تحصیل و… با سود مشخص ارائه میشود نیز وام هستند. در واقع هر نوع وامی را میتوان به عنوان تسهیلات در نظر گرفت ولی نمیتوان هر تسهیلاتی را وام دانست. به صورت کلی تفاوت این دو اصطلاح مربوط به این است که در ارائه دادن وام به هیچ وجه از مشارکت پرداخت کننده در سود حاصله خبری نیست.
انواع تسهیلات بانکی
مضاربه
مضاربه در لغت یعنی تجارت با سرمایه دیگری، در واقع مضاربه این است که شخص مالی را به دیگری بدهد تا با آن تجارت نماید و در مقابل، حصهای از سود مانند نصف یا ثلث مثلا از آن وی باشد و به عبارت دیگر مضاربه، عقدی است شرعی که غرض از آن تجارت انسان به مال غیر در مقابل مقداری از سود است.
- مضاربه عقدی جایز بوده و هر یک از طرفین در فسخ قرارداد مختار هستند مگر اینکه شرط دیگری در قرارداد مزبور تعیین شده باشد.
- مضاربه از جمله تسهیلات کوتاه مدت حداکثر یکساله است که بانک براساس آن میتواند منحصرا جهت گسترش امور بازرگانی به عنوان مالک، سرمایه نقدی لازم برای انجام یک معامله تجاری را در اختیار متقاضی به عنوان عامل از اینکه شخص حقیقی یا شخص حقوقی باشد، قرار دهد تا سود حاصل را به نسبت از پیش توافق شده با یکدیگر تقسیم نمایند.
تسهیلات اعطایی مزارعه و استصناع (سفارش ساخت)
به موجب ماده 17 قانون مذکور بانکها این امکان را دارند که اراضی مزروعی و یا باغاتی را که در اختیار و تصرف خود دارند را به مزارعه یا مساقات بدهند. مزارعه عقدی است لازم و از این رو برای هر دو طرف معامله لازم الاجرا بوده و با فسخ یک طرف باطل نمیگردد. استصناع در لغت به معنای سفارش ساخت است و در اصطلاح قراردادی بین دو شخص اعم از حقیقی و حقوقی در خصوص تولید کالایی خاص یا اجرای پروژهای با ویژگیهای مشخص در آینده است. سفارش گیرنده (صانع) در ازای گرفتن مبلغ آن در زمانهای توافق شده که بخشی از آن میتواند به صورت نقد و بخشی از آن به صورت اقساط به تناسب پیشرفت فیزیکی کار و یا حتی مستقل از آن باشد، براساس زمان بندی مشخص ساخته به سفارش دهنده تحویل دهد.
جعاله
جعاله به معنای دستمزد است یعنی فردی در ازای انجام عملی مزدی را دریافت میکند. در جعاله هر شخص باید اجرت و پاداش را در ازای عمل انجام شده پرداخت نمایند.
سلف
سلف نوعی پیش خرید محصولات واحدهای تولیدی با قیمت معین و به طور نقد است. به این ترتیب پیش خرید نقدی محصولات روشی است که به منظور تأمین بخشی از سرمایه در گردش واحدهای تولیدی به کار گرفته میشود.
قرض الحسنه
نوعی قرارداد است که در آن بانک مبلغ معینی را طبق ضوابط مقرر در دستورالعمل، به اشخاص حقیقی و حقوقی به قرض واگذار مینماید.
مشارکت مدنی
آمیختن سهم مشارکه نقدی و یا غیر نقدی برای اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی به موجب قرارداد، به صورت مشاع و به منظور انتفاع را مشارکت مدنی میگویند.
سوالات متداول درمورد تسهیلات بانکی
تسهیلات بانکی چیست؟
تسهیلات بانکی برنامهای رسمی برای کمک مالی است که بانکها و موسسات اعتباری در اختیار اشخاص حقیقی یا حقوقی قرار میدهند تا پروژهها یا معاملات خود را اجرا کنند. بانک نیز از محل سود این فعالیتها به درآمد میرسد.
وام بانکی چه تفاوتی با تسهیلات دارد؟
وام در نظام بانکداری اسلامی بیشتر به قرضالحسنه اطلاق میشود، در حالی که تسهیلات دامنه وسیعتری دارد و شامل تأمین مالی واحدهای صنعتی و تولیدی است. هر وام میتواند نوعی تسهیلات باشد اما هر تسهیلاتی وام محسوب نمیشود.
انواع تسهیلات بانکی کدامند؟
انواع تسهیلات بانکی شامل مضاربه، مزارعه، استصناع (سفارش ساخت)، جعاله، سلف، قرضالحسنه و مشارکت مدنی است که هر یک بر اساس شرایط خاصی به متقاضیان ارائه میشوند.
مضاربه در تسهیلات بانکی به چه معناست؟
مضاربه قراردادی است که طی آن بانک سرمایه لازم را در اختیار عامل قرار میدهد تا با آن تجارت کند و سود حاصل را طبق توافق بین طرفین تقسیم نماید. این نوع تسهیلات معمولا کوتاهمدت و حداکثر یکساله است.
مزارعه و استصناع چه نوع تسهیلاتی هستند؟
مزارعه قراردادی است که بانک زمینهای زراعی خود را برای کشت و بهرهبرداری به افراد میسپارد. استصناع یا سفارش ساخت قراردادی است برای تولید کالای مشخص یا اجرای پروژهای خاص توسط صانع در قبال دریافت مبلغ توافق شده.
جعاله در تسهیلات بانکی چگونه تعریف میشود؟
جعاله قراردادی است که طی آن شخصی در ازای انجام عملی مزدی دریافت میکند. بانکها نیز میتوانند بر اساس این عقد به متقاضیان تسهیلات اعطا کنند.
سلف چه نوع تسهیلاتی است؟
سلف نوعی پیشخرید محصولات واحدهای تولیدی به صورت نقدی و با قیمت معین است که به تأمین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی کمک میکند.
قرضالحسنه بانکی چیست؟
قرضالحسنه قراردادی است که طی آن بانک مبلغی را طبق ضوابط مشخص به اشخاص حقیقی یا حقوقی قرض میدهد تا در زمان مقرر همان مبلغ را بدون سود بازگردانند.
مشارکت مدنی چه نوع تسهیلاتی است؟
مشارکت مدنی به معنای ترکیب سهم نقدی یا غیر نقدی اشخاص با سرمایه بانک به صورت مشاع و برای انتفاع است. سود حاصل نیز بر اساس قرارداد بین طرفین تقسیم میشود.
فرق اصلی وام و تسهیلات بانکی چیه؟
وام در نظام بانکی اسلامی فقط به قرض الحسنه اطلاق میشود در حالی که تسهیلات طیف گسترده ای از عقود مشارکتی و غیر مشارکتی را شامل میشود.
میشه هر وامی رو جزو تسهیلات دونست؟
بله هر وام نوعی تسهیلات است ولی هر تسهیلات لزوما وام محسوب نمیشود.
مضاربه جزو چه نوع تسهیلاتیه؟
مضاربه یکی از عقود مشارکتی و از تسهیلات کوتاه مدت است که در آن بانک سرمایه را تامین و سود با عامل تقسیم میشود.
تسهیلات مزارعه دقیقا برای چیه؟
در مزارعه بانک زمین یا باغ خود را در اختیار متقاضی قرار میدهد تا از طریق کشت و بهره برداری سود حاصل تقسیم شود.
استصناع چه فرقی با بقیه عقود داره؟
استصناع قراردادی برای سفارش ساخت کالای خاص یا اجرای پروژه است که تحویل آن در آینده با شرایط مشخص انجام میشود.
جعاله تو بانکداری یعنی چی؟
جعاله قراردادی است که در آن بانک یا شخص در قبال انجام عملی معین اجرت یا پاداش مشخصی پرداخت میکند.
سلف بیشتر کجا استفاده میشه؟
سلف در واحدهای تولیدی برای پیش خرید نقدی محصولات به کار میرود تا سرمایه در گردش تامین شود.
قرض الحسنه جزو تسهیلات حساب میشه؟
بله قرض الحسنه یکی از انواع تسهیلات بانکی است که بدون سود و صرفا با کارمزد به متقاضی پرداخت میشود.
مشارکت مدنی دقیقا چه کاربردی داره؟
مشارکت مدنی قراردادی است که طی آن بانک و مشتری سرمایه نقدی یا غیرنقدی خود را در فعالیتی مشترک به کار میگیرند و در سود و زیان شریک میشوند.
نرخ سود تسهیلات رو چه عواملی تعیین میکنه؟
نرخ سود بر اساس سیاست های کلان پولی، نوع قرارداد بانکی، میزان ریسک و دستورالعمل های بانک مرکزی تعیین میشود.