انواع قرارداد کار و شرایط آنها
یکی از مهمترین مسائل در دنیای کسب و کار، قراردادها هستند که هر کدام با توجه به نوع فعالیتشان، دارای ویژیگیهای خاصی هستند و افراد حاضر در بازار ملزم به داشتن اطلاعات در این ضمینه هستند.
مفاهیم پایه در ارث و مالکیت مشاع
مفهوم قرارداد کار
قرارداد کار براساس ماده 7 قانون کار به قراردادهایی کتبی یا شفاهی اطلاق میشود که در آن کاری برای مدتی موقت یا غیر موقت توسط کارگر برای کارفرما در قبال دریافت حق السعی انجام میگردد. مطابق ماده 2 قانون کار کسی که به درخواست کارفرما، کاری را در ازای دریافت حق السعی اعم از حقوق، مزد، سهم سود و یا سایر مزایا انجام میدهد، به عنوان کارگر شناخته میشود.
کارفرما نیز مطابق قانون شخصی است حقیقی یا حقوقی، که کارگر به درخواست او در مقابل دریافت حق السعی برای او کار میکند. قراداد کار پس از توافق کارمند و کارفرما بر سر یک عنوان شغلی، میان آنها منعقد گشته و به امضای طرفین میرسد و مسائل مهم مربوط به فعالیت و حوزه کاری را مشخص میکند. این قرارداد یک نوع سند رسمی بوده که رضایت خاطری را میان کارگر و کافرما ایجاد میکند.
مسئلهی قرارداد همواره از اهمیت ویژهای در دنیای کسب و کار برخوردار بوده است و بهتر است که هر کارگر و کارفرما اطلاعات صحیح و کافی از آن را در اختیار داشته باشد.
شرایط قرارداد کار
همانگونه که ذکر شد قرارداد کار سند است که مسائل مربوط به شغل، بین کارگر و کارفرما ذبل ان توافق میگردد.
- قرارداد کار نیز همانند سایر قراردادها دارای دو طرف تحت عنوان کارفرما و کارگر یا هر عنوانی است که انجام کار را بر عهده دارد.
- تمام مواردی که دغدغهای برای کارگر و کارفرما محسوب میشوند میبایست در قرارداد کار عنوان شود ازجمله وضعیت بیمه، میزان دستمزد، شرح وظایف و ساعات کاری.
انواع قراردادهای کار
انواع مختلفی از قراردادهای کار بسته به تمایل کارگر و کارفرما وجود دارد. قراردادهای کاری معمولا براساس زمان کاری توافق و دسته بندی میشود.
قراردادهای کار دائم
در این نوع از قراردادها تنها تاریخ شروع نقش ایفا کرده و ثبت میشود. در واقع زمانی برای پایان کار در این نوع از قراردادها در نظر گرفته نمیشود. این نوع قرادادها برای مدتی نامحدود و غیر موقت میان طرفین تنظیم و امضا میشود. قرارداد دائم فواید بسیاری را برای کارگران به دنبال دارد و همچنین امنیت شغلی آنها را به خطر نمیاندازد. مطابق تبصره 2 ماده 7 قانون کار، کارهایی که جنبه مستمر دارد، در صورت ذکر نشدن مدت در قرارداد، از نوع دائمی محسوب میگردد.
اخراج کارگران از نکات حائز اهمیت در این نوع از قراردادها است؛ چرا که مطابق قانون اخراج کارگران بدون دلیل موجه امکان پذیر نیست. در صورتی که کارفرمایی خواستار اخراج کارگری ذیل قرارداد کاری دائمی باشد، باید از فرایند و تشریفات خاص ذکر شده در قانون استفاده کرده و یک دلیل موجه نیز داشته باشد. همین موضوع مقبولیت کمتر این نوع از قراردادها را میان کارفرمایان سبب گردیده و ترجیح آنها را به سوی انعقاد قراردادهای موقت سوق داده است.
قراردادهای کار موقت
از دیگر قراردادها که مورد توجه بیشتری قرار میگیرد قرارداد کار موقت بوده که به دلیل سهولت انعقاد آنها، شاهد تمایل تعداد کثیری از کارفرمایان نسبت به تنظیم قرارداد موقت و غیر دائمی هستیم.
در این قرارداد طرفین به انجام کاری در مدت محدود توافق مینمایند. از مهمترین مشخصه قرارداد کار موقت میتوان به تعریف زمان شروع و پایان کار در آن اشاره کرد که طبق آن کار بین کارفرما و کارگر در تاریخ معینی از قرارداد، خاتمه پیدا میکند.
این قرارداد از نوع معین است و قانون گذار به منظور حفظ حقوق کارگران، شرایطی معین را برای آن در نظر گرفته است. بنابر این کارفرما و کارگر قادر به توافق بر سر حقوق و مزایایی که خلاف یا کمتر از آنچه که در قانون پیش بینی شده است، هستند. کارفرما در طول مدت این قرارداد، قادر به اخراج و یا فسخ قرارداد مگر با کسب موافقت شورای اسلامی نمی باشد.
قرارداد کار ساعتی
این نوع از قرارداد برای مشاغلی که در آن کارگران نیاز به حضور تمام وقت در محل کار ندارند کاربرد دارد. مطابق تبصره 1 ماده 35 قانون کار، در صورت ارتباط انجام کار با ساعت آن، دستمزد به شکل ساعتی و در صورتی که بر اساس مدت یا نحوه انجام کار و یا محصول تولید شده باشد به شکل کارمزد بوده، همچنین اگر دریافت دستمزد بر اساس میزان انجام کار و یا محصول تولید شده در زمانی معین باشد، کارمزد به صورت ساعتی قابل دریافت است.
سوالات متداول از انواع قرارداد کار
قرارداد کار چیست؟
طبق ماده 7 قانون کار، قرارداد کار توافق کتبی یا شفاهی میان کارگر و کارفرما است که طی آن کارگر در قبال دریافت حقالسعی (حقوق، مزد، مزایا یا سهم سود) کاری را برای کارفرما انجام میدهد.
طرفین قرارداد کار چه کسانی هستند؟
قرارداد کار همواره دو طرف دارد: کارگر (شخص حقیقی که در برابر دریافت حقالسعی کار میکند) و کارفرما (شخص حقیقی یا حقوقی که کار را درخواست میدهد و دستمزد پرداخت میکند).
چه مواردی باید در قرارداد کار ذکر شود؟
مواردی مثل میزان حقوق و دستمزد، وضعیت بیمه، شرح وظایف، ساعات کاری، شرایط فسخ، و سایر مسائل مهم برای کارگر و کارفرما باید در متن قرارداد ذکر گردد.
قرارداد کار دائم چیست؟
در قرارداد کار دائم، تنها تاریخ شروع مشخص میشود و پایان قرارداد ذکر نمیگردد. این نوع قرارداد امنیت شغلی بیشتری برای کارگر دارد و اخراج او تنها با دلیل موجه و طی تشریفات قانونی ممکن است.
قرارداد کار موقت چه ویژگیهایی دارد؟
قرارداد کار موقت دارای زمان شروع و پایان مشخص است. این نوع قرارداد بیشتر مورد استقبال کارفرمایان است و در پایان مدت قرارداد خاتمه مییابد. فسخ یا اخراج کارگر در این قرارداد نیازمند شرایط خاص و رعایت قوانین کار است.
قرارداد کار ساعتی چگونه است؟
در قرارداد کار ساعتی، دستمزد بر اساس ساعت کاری یا میزان انجام کار پرداخت میشود. این نوع قرارداد برای مشاغلی مناسب است که نیاز به حضور تمام وقت کارگر وجود ندارد.
تفاوت قرارداد کار دائم و موقت چیست؟
قرارداد دائم بدون تاریخ پایان است و امنیت شغلی بیشتری دارد، در حالی که قرارداد موقت زمان پایان مشخص دارد و انعطافپذیری بیشتری برای کارفرما فراهم میکند.




مرسی از مقالتون
موفق باشین
من با کارفرمام قرارداد موقت بستم ولی هنوز بیمه نکرده. مگه نباید تو قرارداد موقت هم بیمه باشه؟
بله، کارفرما موظف است صرفنظر از نوع قرارداد، کارگر را بیمه کند. در قرارداد موقت نیز حق بیمه باید پرداخت شود و عدم انجام این تکلیف تخلف محسوب میشود.
اگه تو قرارداد دائم کارفرما بخواد منو اخراج کنه، میتونه بدون دلیل باشه یا باید مجوز بگیره؟
در قرارداد دائم، اخراج کارگر بدون دلیل موجه امکانپذیر نیست. کارفرما باید تشریفات قانونی را رعایت کرده و دلایل خود را به مراجع قانونی مثل هیئتهای حل اختلاف کار ارائه کند.
قرارداد ساعتی بهتره یا موقت؟
قرارداد موقت امنیت بیشتری نسبت به قرارداد ساعتی دارد؛ زیرا مدت مشخص و حقوق و مزایای آن شفافتر تعیین میشود. قرارداد ساعتی بیشتر برای مشاغل پارهوقت کاربرد دارد و معمولاً امنیت شغلی کمتری به همراه دارد.
اگه کارفرما تو قرارداد موقت قبل از پایان مدت بخواد فسخ کنه، میتونه؟
خیر، فسخ یکطرفه قرارداد موقت توسط کارفرما جز در موارد خاص و با رعایت مقررات و موافقت شورای اسلامی کار امکانپذیر نیست.
قرارداد دائم امضا کنم یعنی دیگه تا بازنشستگی همونجا میمونم؟
قرارداد دائم به معنای نداشتن زمان پایان است اما الزامی برای ماندن تا بازنشستگی وجود ندارد. کارگر میتواند استعفا دهد و کارفرما نیز فقط با دلایل قانونی و طی تشریفات خاص میتواند قرارداد را خاتمه دهد.
تو قرارداد کار حتما باید ساعت کاری دقیق نوشته بشه؟
بله، ساعات کاری یکی از موارد اساسی قرارداد کار است و باید به طور مشخص در متن قرارداد ذکر شود تا از بروز اختلاف میان طرفین جلوگیری شود.
میشه قرارداد کار شفاهی بست یا حتما باید کتبی باشه؟
قرارداد کار میتواند شفاهی یا کتبی باشد، اما برای اثبات حقوق و تکالیف، تنظیم قرارداد کتبی توصیه میشود. قرارداد کتبی سند معتبرتری در مراجع قانونی خواهد بود.
من با قرارداد ساعتی کار میکنم، حق بیمه و عیدی شامل من میشه؟
بله، کارکنان با قرارداد ساعتی نیز مشمول بیمه و مزایای قانونی از جمله عیدی و سنوات هستند. تنها تفاوت در نحوه محاسبه این مزایا براساس ساعات کارکرد است.
اگه کارفرما حقوق کمتر از حداقل وزارت کار تو قرارداد بنویسه و منم امضا کنم، درسته؟
خیر، حتی اگر کارگر قرارداد را امضا کرده باشد، توافق بر دستمزدی کمتر از حداقل مصوب وزارت کار باطل است و کارفرما موظف به پرداخت حداقل حقوق قانونی خواهد بود.