شرکت‌های تعاونی

شرکت‌های تعاونی

تعاونی‌ها از اشکال همیاری در عصر جدید هستند که در اغلب کشورها با هدف‌های گوناگون، توسط اقشار مختلف فعالیت‌های خود را آغاز نموده‌اند. شرکت‌های تعاونی، یکی از هفت گانه شرکت‌های ذکر شده در قانون تجارت هستند و هدف از این نوشتار، برسی فعالیت‌های شرکت تعاونی و وجه تمایز آن با شرکت‌های دیگر است. شرکت‌های تعاونی میان اعضای یک صنف و یا آشنایانی با منافع و اهداف مشترک تشکیل می‌شود. اولین شرکت تعاونی تاسیس شده در ایران به سال 1314 بر می‌گردد و تمامی این مجموعه‌ها هم اکنون تحت نظر وزارت تعاون، کار و رفاه فعالیت می‌کنند.

ارکان اداره‌ کننده شرکت تعاونی

مفهوم شرکت‌های تعاونی

شرکت تعاونی، شرکتی است که به منظور اشتغال و فعالیت مربوط به تولید و توزیع، جهت بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی میان اشخاص حقیقی از طریق همکاری و تشریک مساعی آن‌ها تشکیل می‌شود.

نکات قابل توجهی که در این تعریف وجود دارد عبارت است از:

• تنها اشخاص حقیقی قادر به عضویت در شرکت‌های تعاونی هستند.
• فعالیت شرکت‌های تعاونی در محدوده‌ی تولید و توزیع است.
• تشکیل و فعالیت‌های شرکت‌های تعاونی، تابع اهداف خاصی که در ماده 1 قانون بخش تعاون ذکر شده، است.
• فعالیت در شرکت‌های تعاونی از طریق تولید، توزیع همکاری و تشریک مساعی امکان پذیر است.
• لزوم رعایت مقررات قانونی در تشکیل و فعالیت شرکت‌های بخش تعاون.

شرکت‌های تعاونی چند نوع هستند‌؟

شرکت‌های تعاونی به لحاظ نوع فعالیت به دو دسته‌ی شرکت‌های تعاونی تولید و توزیع تقسیم می‌شوند.

• شرکت‌های تعاونی تولید: شرکتی است که هدف آن اشتغال اعضا در اموری مربوط به دامداری، کشاورزی، پرورش و صید ماهی، دامپروری، شیلات، صنعت، عمران شهری و روستایی و عشایری و معدن است.
• شرکت‌های تعاونی توزیع: شرکتی است که فعالیت آن در زمینه امور مربوط به تهیه و توزیع مسکن، کالا، خدمات و سایر نیازمندی‌ها است.

همچنین شرکت‌های تعاونی به لحاظ عضویت به دو دسته شرکت‌های تعاونی عام و شرکت‌های تعاونی خاص تقسیم بندی می‌شود:

• شرکت‌های تعاونی عام: در این نوع از شرکت‌ها عضویت بر همگان آزاد بوده و موسسین یا شرکت موظف به عرضه سهام آن‌ها به عموم جهت تامین قسمتی از سرمایه اولیه و یا افزایش سرمایه شرکت هستند.
• شرکت‌های تعاونی خاص: عضویت در این نوع از شرکت‌های تعاونی منحصرا مختص گروهی خاص از جمله کارمندان، کارگران، کشاورزان، ایثارگران، دانشجویان، زنان، مشاغل خاص و نظایر این موارد می باشد. با توجه به مطالب ذکر شده بدیهی است که محدودیتی برای عضویت متقاضیان واجد شرایط وجود ندارد.

هدف از تشکیل شرکت‌های تعاونی در ایران

شرکت‌های تعاونی با اهداف متعددی در نظام اقتصادی کشور ما ایجاد می‌شوند که عوامل آن عبارت‌اند از:

• تامین امکانات و شرایط لازم جهت رسیدن به اشتغال کامل برای همه.
• قرار دادن امکانات و لوازم کار دراختیار افرادی که قادر به کار بوده اما لوازم کار ندارند.
• جلوگیری از تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروه‌های خاص.
• پیشگیری از مطلق شدن کارفرمایی دولت.
• تشویق نیروی کار به بهره برداری مستقیم از محصول کار خود و قرار دادن مدیریت و سرمایه منافع حاصله در اختیار آن‌ها.
• جلوگیری از اضرار به غیر و انحصار احتکار تورم.
• توسعه و تحکیم تعاون عمومی و مشارکت میان تمامی مردم.

قوانین و ویژگی‌های شرکت‌های تعاونی

• کم‌ترین سرمایه اولیه جهت راه اندازی این شرکت‌ها طبق قوانین شرکت‌های تعاونی، صد میلیون تومان است.
• تعداد اعضا در زمان فعالیت یا ثبت شرکت نباید کم‌تر از هفت نفر باشد.
• تعداد اعضا در شرکت‌های تعاونی که به منظور ایجاد اشتغال خدماتی یا تولیدی تشکیل می‌شوند باید حداقل معادل با پنجاه درصد مشاغل دائمی طرح تعاون باشد.
• تعیین حداکثر تعداد اعضا، در تعاونی مسکن متناسب با اهلیت مدیران  به وسیله اداره کل تعاون انجام می‌گردد.
• میزان سرمایه و ارزش سهام توسط هیئت موسس تعاونی تعیین شده و در اساسنامه ذکر خواهد شد.
• اعضای تعاونی مکلف به فراهم کردن مبلغ تعهد شده سهم خود، ظرف مدت مقرر در اساسنامه می‌باشند. این زمان نباید از دو سال بیش‌تر باشد.
• سهم تمامی اعضا در تامین سرمایه با یکدیگر برابر است مگر اینه خریداری سهم بیش‌تری توسط برخی از اعضا به وسیله مجمع عمومی تصویب شده باشد.

تقسیم سود در شرکت‌های تعاونی

در شرکت‌های تعاونی، سود خالص در هر سال مالی محاسبه شده و میان اعضا تقسیم می‌گردد که حداقل پنج درصد از سود به عنوان ذخیره قانونی و حداکثر پنج درصد دیگر آن تحت عنوان اندوخته احتیاطی، به حساب تعاونی واریز می‌گردد. چهار درصد از این سود جهت آموزش و تحت عنوان حق تعاون به این مبالغ اضافه می‌شود.

به طور کلی سود سالانه شرکت‌های تعاونی نباید بیش‌تر از شش درصد باشد و می‌توان تنها درصدی از آن را با پیشنهاد هیئت مدیره و همچنین تصویب مجمع عمومی به پاداش اعضا اختصاص داد.

سوالات متداول درمورد شرکت‌های تعاونی