دعوای مطالبهی وجه چک
با گذشت زمان و پیشرفت شگرف انسان در تمامی زمینهها، به مرور شاهد استفاده از ابزارهایی برای پرداخت وجه از جمله چک، بودهایم. چکها اسناد تجاری هستند که قابلیت انجام مبادلات مالی افراد را در قالب چکهای عادی، رمز دار و مسافرتی دارند. گاه پیش میآید که عامه مردم با عدم آگاهی از قوانین و عدم وجود وجه کافی در حساب، اقدام به صدور چک نمایند و با گواهی عدم پرداخت چک از سوی بانکها مواجه شوند. از این رو همواره موضوع چکهای برگشتی به یکی از مشکلات در جامعه تبدیل شده و شاهد تعداد کثیری از شهروندان، که به نوعی با این موضوع درگیر میباشند، هستیم.
با رسیدن تاریخ وصول چک و عدم موجودی کافی در حساب شخص صادر کننده، دارندهی چک میتواند با بهره گیری از روشهای متفاوتی که برای مطالبهی وجه چک وجود دارد، رسیدن به حقوق خود را سبب گردد. در این صورت بانک موظف است نسبت به صدور گواهی عدم پرداخت چک اقدام کرده و مشخصات کامل صاحب حساب را با ذکر تاریخ و شماره به همراه دلیل برگشت چک، به دارنده تسلیم نماید.
ادامهی رسیدگی به دعوای چک برگشتی توسط مطالبه وجه چک از طرق دادگاههای حقوقی، شکایت کیفری چک بالمحل، و اجرای ثبت امکان پذیر میباشد.
شرایط قانونی صدور و مطالبه وجه چک در ایران
طرح دعوای حقوقی
طرح دعوای حقوقی در دفاتر اولین راهکار برای مطالبه وجه از مسئولین وجه چک (صادر کننده چک، ضامن چک یا ظهر نویس چک) است. این دفاتر به دنبال اخذ هزینه، دادخواست مطالبه وجه چک را به دادگاههای حقوقی مربوطه ارسال خواهد نمود. پس از انجام تشریفات قانونی دادگاه نسبت به تعیین وقت رسیدگی اقدام نموده و در صورت محق بودن دارنده، حکم بر محکومیت صادر کنندهی چک خواهد نمود. دارنده میتواند پس از قطعیت حکم، نسبت به اجرای حکم اموال صادر کننده چک و ممنوع الخروجی یا جلب او اقدام نماید.
مطالبهی وجه چکهای جدید (صیادی) در قانون صدور چک جدید
در قانون صدور چک جدید مصوب سال 1397، برای اخذ حکم محکومیت صادر کننده نیازی به تقدیم دادخواست مطالبه وجه نبوده و دارنده چک میتواند به وسیله گواهی عدم پرداخت شامل شماره و کد رهگیری و با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک (خدمات قضایی)، صدور اجرائیه علیه صادر کننده چک برگشت خورده را از دادگاه درخواست نماید. این درخواست پس از ثبت در دفاتر خدمات قضایی به دادگاه صالح ارجاع گشته و پس از احراز صحیح و قانونی بودن درخواست، بلافاصله اقدام به صدور اجرائیه و همچنین تشکیل پرونده اجرایی میشود. پس از طی این مراحل دارندهی چک باید اقدام به شناسایی اموال مسئولین پرداخت وجه چک نماید. در صورتی که به اموالی جهت استیفای وجه چک دست نیافت میتواند تقاضای ممنوع الخروجی و جلب مسئولین پرداخت چک را بنماید.
مطالبهی وجه چک از طریق اجرای ثبت
از مزایای چک، اهمیت قانون گذار و شیوههای متفاوتی که برای وصول وجه آن در نظر گرفته میتوان نام برد. همچنین چک به واسطهی بهرهمندی از حکم سند لازم الاجرا، قابلیت وصول وجه از طریق اجرای ثبت را دارد. بنابراین دارندهی چک باید درخواستنامه چاپی طبق نمونه موجود در ثبت را در اجرای ثبت واقع در محل بانک حساب صادر کنندهی چک، پر کرده و چک برگشتی را به شکل اصلی و فتوکپی ارائه نماید. اجرائیه صادر شده در اجرای ثبت صرفا برای صادر کنندهی چک است و دارنده همواره میتواند نسبت به ممنوع الخروجی و توقیف اموال وی طبق مقررات آیین نامه اجرائی، اقدام کند. لازم به ذکر است که در این روش، جلب صادر کننده ممکن نمیباشد و فرد دارنده چک در صورت دست نیافتن به اموال او باید از طرق دیگر نسبت به این موضوع اقدام کند.
مطالبهی وجه چک به روش شکایت کیفری
شکایت کیفری چک بلامحل یکی از طرق مطالبهی وجه چک است. این روش برای چکهایی به کار برده میشود که به روز و مختص حال باشد. زیرا صادر کنندهی چک با آگاهی به عدم موجودی کافی اقدام به صدور چک روز مینماید در این صورت چک صادر شده بلامحل بوده و شخص دارنده میتواند از طریق شکایت کیفری خواستار وصول وجه چک شود .لازم به ذکر است که شکایت کیفری شامل چکهای وعده دار ولو یک روزه، چکهای سفید امضا و یا چکهایی که وصول آن منوط به انجام کار یا شرطی است، نمیشود. همچنین چکهایی که بدون تاریخ بوده یا تاریخ واقعی صدور چک بر تاریخ مندرج در متن، مقدم باشد مشمول شکایت کیفری نشده و وصول چک از این طریق امکان پذیر نمیباشد.
برای ثبت در خواست شکایت کیفری چک بلامحل باید به دفاتر الکترونیکی خدمات قضایی مراجعه شود.
سوالات متداول از دعوای مطالبهی وجه چک
دعوای مطالبهی وجه چک چیست؟
دعوای مطالبهی وجه چک، فرایندی حقوقی یا کیفری است که دارندهی چک برگشتی برای وصول وجه چک خود علیه صادرکننده، ضامن یا ظهرنویس آن طرح میکند. هدف از این دعوا وصول مبلغ مندرج در چک و اعمال حقوق قانونی دارنده است.
چگونه میتوان دعوای حقوقی مطالبهی وجه چک را طرح کرد؟
طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه چک از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام میشود. پس از ثبت دادخواست و پرداخت هزینه، پرونده به دادگاه حقوقی ارسال شده و دادگاه پس از بررسی، در صورت احراز حقانیت دارنده، حکم محکومیت صادرکنندهی چک را صادر میکند.
مطالبه وجه چکهای جدید (صیادی) چگونه انجام میشود؟
مطابق قانون صدور چک جدید (1397)، دارنده چک نیازی به تقدیم دادخواست ندارد و میتواند با ارائه گواهی عدم پرداخت شامل شماره و کد رهگیری به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کند. دادگاه پس از بررسی، اجرائیه صادر کرده و دارنده میتواند اموال صادرکننده را برای وصول وجه شناسایی و توقیف کند.
چگونه میتوان از طریق اجرای ثبت وجه چک را وصول کرد؟
دارنده چک میتواند با ارائه درخواستنامه و چک برگشتی به اجرای ثبت محل بانک صادرکننده، اجرائیه دریافت کند. این روش تنها علیه صادرکننده قابل اعمال است و در صورت عدم دسترسی به اموال، دارنده باید از طرق دیگر مانند ممنوعالخروجی اقدام کند.
چه شرایطی برای شکایت کیفری چک بلامحل وجود دارد؟
شکایت کیفری چک بلامحل شامل چکهای روز، صادرشده با آگاهی از عدم موجودی کافی است. چکهای وعدهدار، سفید امضا، مشروط یا بدون تاریخ واقعی شامل شکایت کیفری نمیشوند. برای ثبت شکایت کیفری باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرد.
چک من برگشت خورده، الان باید چیکار کنم؟
اول برو بانک و گواهی عدم پرداخت بگیر بعدش یا از طریق دادگاه یا اجرای ثبت پیگیری کن.
میشه بدون وکیل وجه چک رو بگیرم؟
آره میشه، میتونی دعوای حقوقی یا اجرائیه رو خودت ثبت کنی، ولی وکیل کارو راحت تر و سریع تر میکنه.
چک صیادی برگشتی رو چجوری باید پیگیری کنم؟
با گواهی عدم پرداخت و شماره رهگیری بری دفاتر خدمات قضایی و درخواست صدور اجرائیه بدی، بعدش اموال صادرکننده رو پیگیری کنی.
اگه صادرکننده هیچ مال و اموالی نداشته باشه چی؟
میتونی از دادگاه بخوای صادرکننده رو ممنوع الخروج کنن و یا جلبش کنن
چک وعده دار هم میشه شکایت کیفری کرد؟
نه، شکایت کیفری فقط برای چک روزه، چک وعده دار یا سفید امضا شاملش نمیشه.
برای شکایت کیفری چک بلامحل مهلت داریم؟
آره، دارنده باید ظرف ۶ ماه از تاریخ سررسید چک بره بانک و گواهی عدم پرداخت رو بگیره.
میشه هم از طریق اجرای ثبت هم دادگاه حقوقی پیگیری کرد؟
آره هر دو راه هست، ولی اجرای ثبت معمولاً سریع تره.
اگه صادرکننده بگه چک بابت معامله شرطیه چی؟
تو این حالت شکایت کیفری قبول نمیشه، فقط میتونی از طریق دادگاه حقوقی وجه چک رو بگیری.
چک بدون تاریخ هم میشه پیگیری کرد؟
نه، چک بدون تاریخ یا چکی که تاریخ واقعی اش قبل از مندرج باشه، شکایت کیفری نداره و باید دادگاه حقوقی اقدام کنی.
برای گرفتن وجه چک حتما اصل چک لازمه؟
آره، برای حقوقی، کیفری و اجرای ثبت حتما اصل چک رو باید ارائه بدی.