هبه چیست؟
از دیر باز فرهنگ و رسوم متفاوتی میان افراد وجود داشته که بخشش و بخشندگی یکی از زیباترین رسوم بوده که جایگاه بسیار والایی میان افراد دارد . این رسوم هموراه مورد تایید بزرگان، علما و افراد بشر بوده، از این رو در قانون و فقه به عقدی پرداخته شده که پایه و اساس آن بر بخشش می باشد و از آن به عنوان عقد هبه یاد می شود .
اساتید حقوق و حقوقدانان همواره توجه بسیاری نسبت به عقد هبه داشته اند و بسیاری از وکلا نیز با استناد به همین عقد، نتیجه دلخواه را در دعاوی حقوقی به دست آورده اند.
هبه از نظر لغوی به معنی بخشیدن، صدقه، و هدیه می باشد که از منظر حقوق یکی از عقود معین بوده که به موجب آن شخصی مالی را به صورت رایگان به دیگری تملیک می کند. از نظر قانون فرد تملیک کننده به عنوان واهب و طرف دیگر به عنوان متهب شناخته می شوند . همچنین مالی که مورد هبه قرار می گیرد تحت عنوان موهوبه در قانون قید شده است.
هبه در دو دسته، هبه معوض و هبه غیر معوض مورد برسی قرار می گیرد.
هبه چیست؟
هبه ی معوض
هر گاه شخص واهب (کسی که مال را می بخشد)، شرط کند که مطابق این عقد عوضی در ازای مال هبه شده به متهب (فردی که مال به او بخشیده شده) دریافت کند، عقد هبه به شکل معوض خواهد بود .
-عوض شرط شده در عقد هبه می تواند به صورت مال و یا انجام یک عمل مشروع باشد .
هبه ی غیر معوض
اگر واهب عوضی در ازای مال بخشیده شده به متهب دریافت نکند و مال موهوبه را به صورت رایگان و مجانی به شخص اعطا نماید، عقد هبه به صورت غیر معوض خواهد بود.
شروط عقد هبه
صحیح واقع شدن عقد هبه منوط به انعقاد آن به صورت قانونی تحت شرایط ذیل می باشد:
- شخص برای بخشیدن مال خود به دیگری باید دارای اهلیت بوده و کودک، سفیه و دیوانه نباشد.
- شخص واهب قادر به بخشش مالی خواهد بود که در مالکیت او قرار دارد.
- هبه در صورت قبول و قبض (در تصرف خود گرفتن) توسط فرد متهب (شخصی که مال به او بخشیده شده) واقع می گردد.
- قبض هبه می تواند توسط وکیل شخص و یا در صورت دیوانه، سفیه یا کودک بودن شخص توسط ولی او انجام گردد.
- در صورتی که موهوبه در تصرف متهب بوده باشد، نیاز به قبض مجدد او نخواهد بود.
موارد ابطال هبه
امکان ابطال هبه با توجه به قوانین و مقررات تحت شرایط ذیل وجود خواهد داشت:
- در صورتی که صوری بودن عقد هبه ثابت گردد.
- در صورت وقوع جعل در هبه نامه و احراز جعلیت آن
- در صورت فوت شدن واهب یا متهب قبل از قیض و تصرف مال موهوبه
- در صورت احراز عدم مالکیت واهب نسبت به مالی که هبه شده
- زمانی که عدم اهلیت واهب، مثلا جنون آن محرز گردد.
آیا رجوع از هبه امکان پذیر است ؟
از آنجایی که عقد هبه عقدی از نوع جایز می باشد، امکان بهم زدن آن توسط یکی از طرفین وجود دارد. با این وجود شرایطی هستند که در صورت احراز آن، امکان رجوع از هبه برای واهب وجود نخواهد داشت.
چه چیزی مانع رجوع از هبه می گردد ؟
- اگر شخصی طلب خود را به دیگری ببخشد، امکان رجوع برای وی وجود نخواهد داشت.
- در صورت بخشیدن مال توسط پدر یا مادر به فرزندان و بالعکس، امکان رجوع از هبه وجود ندارد.
- هنگامی که شخص مال خود را تحت عنوان صدقه به دیگری ببخشد، رجوع از آن امکانپذیر نخواهد بود.
- در صورت فوت واهب یا متهب، واهب یا وراث او امکان رجوع نخواهند داشت.
- اگر هبه به صورت معوض بوده و عوض نیز تحویل داده شده باشد، رجوع از آن امکانپذیر نیست.
- اگر در موهوبه (مالی که هبه شده) تغییراتی ایجاد گردد امکان رجوع وجود ندارد.
- در صورتی که موهوبه از تصرف متهب خارج شده باشد مثلا مال را فروخته یا ورشکت شود، رجوع ممکن نمی باشد.
منظور از هبه نامه عادی و رسمی چیست ؟
به هبه نامه هایی که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می گردند، هبه نامه رسمی گفته می شود وهبه نامه هایی را که توسط خود شخص یا وکیل او در بنگاه تنظیم می شوند، هبه نامه عادی یا غیر رسمی می باشند.
هبه به هر شکلی که تنظیم شود دارای اعتبار خواهد بود، اما باتوجه به اینکه گاهی اثبات اعتبار سند عادی با مشکل مواجه می شود، تنظیم اسناد به صورت رسمی توصیه می گردد که در این صورت همانند کلیه عقود و قرارداد ها، مزایای بسیاری به آن تعلق خواهد گرفت.
به عنوان مثال انکار یا تردید در خصوص هبه نامه ی رسمی امکان پذیر نیست در حالی که ای ادعا ممکن است نسبت به اسناد عادی مطرح گردد.
بدون دیدگاه