مجازات های تبعی و تکمیلی
قانون به ازای هر رفتار و عمل خلاف مقررات، تنبیهاتی را تحت عنوان مجازات در نظر گرفته است. که هدف آن برگرداندن امنیت به جامعه بوده و مجرم را به نتیجه اعمالش می رساند . نوع و میزان مجازات جرایم توسط قانونگذار در قانون تعیین شده است. مجازات های مختلفی توسط قانونگذار تصویب شده که به طور کلی به سه دسته زیر تقسیم می شود:
- مجازات های اصلی
- مجازات های تکمیلی
- مجازات های تبعی
مجازات های تبعی و تکمیلی
مجازات های اصلی
در قوانین جزایی، مجازاتی خاص و مشخص تحت عنوان مجازات های اصلی برای هر جرم پیش بینی شده است . این دسته از مجازات، مطابق قانون مجازات اسلامی به چهار دسته ذیل تقسیم شده است .
- قصاص: قصاص مجازات اصلی در نظر گرفته شده برای جنایات عمدی بر نفس، منافع و اعضای بدن است.
- حدود: حد مجازاتی است که میزان , نوع و کیفیت اجرای آن در شرع تعیین شده است.
- دیه: دیه مقدر و غیر مقدر مالی است که توسط قانون برای ایراد جنایات عمدی یا غیر عمدی بر اعضا، نفس و منافع در مواردی که به هر دلیلی قصاص ندارد، مقرر می شود.
- تعزیر: مجازاتی است که در موارد نقض مقررات حکومتی یا ارتکاب محرمات شرعی، به موجب قانون تعیین و اعمال می گردد.
حکمی که در دادگاه صادر می شود، باید مطابق قانون باشد، بنابراین قانون گذار با تعیین مجازات اصلی برای هر جرم، علاوه بر ممانعت از سردرگمی قاضی در تعیین حکم، باعث می شود افراد جامعه هم مجازات هر جرم را بدانند تا ترس ناشی از مجازات، به عنوان یک عاملی بازدارنده عمل نماید.
مجازات تکمیلی
گاهی پیش می آید که قاضی، به مجازات اصلی اکتفا ننموده و آن را برای مجرم کافی و کامل نمی داند. بدین ترتیب قاضی جهت تکمیل مجازات اصلی، مجازاتی را تحت عنوان مجازات تکمیلی تعیین می کند. البته این امر بنا به سلیقه ی قاضی نبوده و اینطور نیست که قاضی هر زمان که خواست اقدام به تعیین مجازات تکمیلی نماید. قاضی پرونده، زمانی قادر به تعیین مجازات تکمیلی است که قانون گذار اجازه ی این امر را در قانون به او داده باشد.
مطابق ماده 23 قانون مجازات اسلامی دادگاه می تواند اشخاصی که به حد، قصاص یا مجازات تعزیری از درجه یک تا درجه شش محکوم شده اند را با در نظر گرفتن شرایط مقرر در قانون مجازات اسلامی ایران و همچنین متناسب با عمل ارتکابی و خصوصیات مجرم، به یک یا چند مجازات مجازات تکمیلی محکوم نماید. این مجازات تکمیلی به شرح ذیل می باشد:
- اقامت اجباری در محلی معین
- منع اقامت در محلی معین
- منع از اشتغال به حرفه، شغل یا کار معین
- انفصال از خدمات عمومی و دولتی
- منع از تصدی وسایل نقلیه موتوری و یا منع از رانندگی با وسایل مزبور
- منع از صدور اسناد تجارتی و یا داشتن دست چک
- منع از حمل سلاح
- منع خروج اتباع ایرانی از کشور
- الزام به خدمات عمومی
- اخراج بیگانگان
- منع از عضویت در گروه ها، احزاب و دستجات اجتماعی یا سیاسی
- الزام به یادگیری حرفه، کار یا شغلی معین و یا الزام به تحصیل
- انتشار حکم محکومیت قطعی
مدت مجازات تکمیلی بر اساس تبصره یک و دو ماده 23 از قانون مجازات اسلامی، بیشتر از دو سال نمی باشد مگر اینکه قانون به نحو دیگری مقرر نموده باشد. همچنین در صورتی که مجازات اصلی و تکمیلی از یک نوع باشند، حکم به مجازات اصلی صادر می شود.
دادگاه در محکوم نمودن افراد به مجازات تکمیلی مخیر می باشد.
مجازات تبعی
مجازات های تبعی، مجازاتی هستند که با وجود مجازات اصلی، خود به خود به مجرم تحمیل می شود. همچنین نتیجه لاینفک مجازات اصلی بوده که نیاز به ذکر در حکم ندارد. در واقع این مجازات ها از مجازات اصلی تبعیت نموده و بر مجرم اعمال می گردد. به همین علت است که عنوان تبعی به آن ها اطلاق گردیده است.
شایان ذکر است که بر اساس تبصره 2 ماده 25 قانون مجازات اسلامی، در رابطه با جرائم قابل گذشت، در صورتی که اجرای مجازات پس از صدور حکم قطعی، با گذشت مدعی یا شاکی یا خصوصی متوقف شود، اثر تبعی آن نیز از بین می رود. همانطور که گفته شد، این مجازات ها به تبع مجازات اصلی بوده و تحمیل آن به مجرم به صورت خود به خود می باشد بنابراین، با متوقف شدن مجازات اصلی، مجازات های تبعی نیز زائل می گردند.
شرایط اجرای مجازات تبعی
- مجازات تبعی به جرایم عمدی اختصاص دارد که محکومیت کیفری آن قطعی باشد.
- مجازات های تبعی پس از اجرای حکم قابل اجرا می باشند.
بدون دیدگاه