تغییرات قوانین چک در وجه حامل
چک سندی مالی برای خرید در زمان حال و نیز پرداخت در آینده است و به عنوان یکی از مهمترین اسناد تجاری شناخته میشود. همانطور که میدانید، کاربرد چک زمانی نمایان میشود که شخصی قصد خرید مالی را داشته در حالی که قصد دارد مبلغ مورد معامله را در فرصت دیگری پرداخت نماید. در این مواقع شخص با استفاده از اسناد تجاری از جمله چک، قادر به انجام عمل مزبور است. مقررات چک در وجه حامل، یکی از مهمترین قوانین، در رابطه با این موضوع است. تعریف چک توسط قانون گذار به این علت بود که چک، جایگزینی برای پول نقد و پرداختهای نقدی شده و مرد قادر به استفاده از آن باشند. چک در ماده 310 قانون تجارت به نوشتهای تعبیر شده که به موجب آن، صادر کننده کل یا بخشی از وجوهی را که نزد بانک (محال علیه) دارد، به دیگری واگذار مینماید. یکی از نکات حائز اهمیت در رابطه با چک این است که چک زمانی معتبر محسوب میشود که امضای صادر کننده در آن درج شده باشد. لذا درج مهر و یا اثر انگشت به جای امضا، فاقد اعتبار است. در واقع به همین علت است که در بانکها امضای مندرج در چک با نمونه امضای صاحب حساب تطابق داده میشوند.
نکات مهم و توصیههای حقوقی برای استفاده از چک در شرایط جدید
ارکان چک
وجود سه رکن مهم برای صدور هر چکی لازم است که به شرح ذیل است:
- صادر کننده چک: صادر کننده چک، اولین رکن از ارکان سه گانه چک است. در واقع صادر کننده شخصی است که حساب متعلق به او بوده و ورق چک را تکمیل و امضا مینماید.
- دارنده چک: دارنده چک نیز دومین رکن از ارکان صدور چک است که چک برای او صادر شده است. چک ممکن است در وجه حامل و یا در وجه شخصی معین، صادر شده باشد. همچنین شخصی که چک به واسطه وراثت یا پشت نویسی به او منتقل شده باشد نیز دارنده چک محسوب میشود. مطابق قانون، اقدام به شکایت کیفری تنها توسط دارنده چک امکان پذیر است.
- محال علیه: محال علیه سومین رکن از ارکان چک است. محل در اسناد تجاری به معنای پول است. بنابراین چکی که پول در حساب آن نباشد، چک بی محل است. به این ترتیب محلی که پول و یا اعتبار چک در انجا وجود دارد و از آن نگه داری میشود را محال علیه (بانک) میگویند.
چک در وجه حامل و نکات آن
چکی که صاحب آن، حامل آن چک است و در واقع چکی را که کلمه حامل در حواله کرد آن ذکر میشود را چک در وجه حامل میگویند که وجه آن در بانک به حامل تحویل داده میشود. این نوع چک مطابق قانون جدید صدور چک، ممنوع اعلام شده و بر همین اساس چکها میبایست در وجه شخصی معین، صادر شود. از دلایل ممنوعیت این نوع چکها میتوان به مشکلاتی اشاره کرد که در صورت سرقت و یا گم شدن چک، ممکن است به وجود بیاورد.
مهمترین ویژگی قانون چک جدید
به موجب قانون جدید چک، هر چک میبایست در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت گردد. هدف این سامانه یکپارچه سازی فرایند صدور دسته چک میباشد. جلوگیری از صدور چکهای بی محل نیز از اهداف اصلی قانون جدید چک میباشد. از اهداف جانبی این قانون میتوان به کاهش چکهای برگشتی و بستر سازی برای چکهای الکترونیک، نام برد. براساس این قانون، ثبت چک در سامانه صیاد مستلزم وارد کردن جزئیات چک صادر شده و اطلاعات فرد دریافت کننده در این سامانه و ثبت آن میباشد. کد ملی، تاریخ سررسید و مبلغ چک، مواردی از این اطلاعات هستند.
قانون صدور چک جدید
همانطور که ذکر شد، هویت کامل دریافت کننده و نیز صادر کننده چک به صورت آنلاین ثبت شده و تنها فردی دارنده چک محسوب میشود که نام او به عنوان دریافت کننده چک در سامانه صیاد ثبت شده باشد. همچنین در قانون جدید پشت نویسی سنتی چک، جای خود را به ثبت انتقال چک در سامانه صیادی داده. در صورتی که یکی از برگههای چک تحت عنوان چک بلامحل، در سامانه ثبت شده باشد، امکان ثبت برگ چک جدید در سامانه برای صاحب دسته چک وجود نخواهد داشت. نبود سهولت و سرعت سابق در معاملات، از جمله معایب اجرای قانون جدید است.
سوالات متداول درمورد تغییرات قوانین چک در وجه حامل
چک در وجه حامل چیست و چرا ممنوع شد؟
چک در وجه حامل به چکی گفته میشود که به نام حامل آن صادر شده و وجه آن به هر فردی که آن چک را در دست داشته باشد پرداخت میشود. این نوع چک به دلیل مشکلات احتمالی سرقت و گم شدن، مطابق قانون جدید چک ممنوع اعلام شد.
ارکان صدور چک کداماند؟
۱. صادر کننده چک: صاحب حساب که چک را تکمیل و امضا میکند. ۲. دارنده چک: شخصی که چک برای او صادر شده یا از طریق انتقال مالکیت به او رسیده است. ۳. محال علیه: بانکی که وجه چک در آن موجود است.
قانون جدید چک چه ویژگیهایی دارد؟
قانون جدید چک، ثبت چکها در سامانه صیاد بانک مرکزی را الزامی کرده و هدف آن جلوگیری از صدور چکهای بیمحل، کاهش چکهای برگشتی و فراهم کردن بستر چکهای الکترونیکی است.
سامانه صیاد چه نقشی در صدور چک دارد؟
در سامانه صیاد اطلاعات کامل صادر کننده و دارنده چک ثبت میشود، از جمله کد ملی، تاریخ سررسید و مبلغ چک. تنها فردی که در سامانه ثبت شده باشد دارنده قانونی چک محسوب میشود.
پشت نویسی چک در قانون جدید چگونه انجام میشود؟
در قانون جدید، پشت نویسی سنتی جای خود را به ثبت انتقال چک در سامانه صیاد داده است و انتقال چک تنها با ثبت آنلاین قابل اعتبار است.
چه محدودیتی برای صدور چک جدید در صورت وجود چک بلامحل وجود دارد؟
اگر برگهای از چک تحت عنوان چک بلامحل در سامانه ثبت شود، امکان صدور برگ جدید چک برای همان صاحب دسته چک وجود ندارد.
مزایا و معایب اجرای قانون جدید چک چیست؟
مزایا: جلوگیری از چکهای بیمحل، کاهش چک برگشتی و بستر سازی برای چکهای الکترونیکی. معایب: کاهش سرعت و سهولت معاملات نسبت به روش سنتی.
اصلا چک در وجه حامل چیه و چرا از بین رفته؟
چک در وجه حامل، چکی است که وجه آن به هر فردی که آن را در دست دارد، پرداخت میشود. این نوع چک بهدلیل مشکلات امنیتی مانند سرقت یا گم شدن و امکان وصول وجه توسط فردی غیر از دارنده اصلی، در قانون جدید چک ممنوع اعلام شده است.
سامانه صیاد چه نقشی تو چک های جدید داره؟
سامانه صیاد یک سیستم یکپارچه برای ثبت و مدیریت چکهاست. در قانون جدید، هر چک باید توسط صادرکننده در این سامانه ثبت شود و اطلاعات گیرنده، مبلغ و تاریخ سررسید در آن وارد گردد. این سامانه به دنبال کاهش چکهای برگشتی و افزایش شفافیت است.
آیا با قانون جدید میشه چک رو پشت نویسی کرد؟
خیر، در قانون جدید چک، پشتنویسی سنتی جای خود را به ثبت انتقال چک در سامانه صیاد داده است. برای انتقال یک چک، صادرکننده باید اطلاعات گیرنده جدید را در این سامانه ثبت کند.
اگه چک رو گم کنم و کسی پیداش کنه میتونه پولشو از بانک بگیره؟
با توجه به قانون جدید، خیر. از آنجا که هر چک باید در سامانه صیاد به نام یک شخص مشخص ثبت شده باشد، تنها فردی که نام او به عنوان دریافتکننده در سامانه ثبت شده است میتواند وجه آن را دریافت کند، حتی اگر برگه چک را پیدا کرده باشد.
اگه تو چک از مهر به جای امضا استفاده کنم اعتبار داره؟
خیر. طبق قانون، اعتبار هر چک به درج امضای صادرکننده در آن وابسته است. مهر یا اثر انگشت به تنهایی فاقد اعتبار بوده و برای وصول چک، امضای درج شده باید با نمونه امضای صاحب حساب در بانک تطابق داشته باشد.
مگه قبلا کسی که چک رو پیدا میکرد میتونست پولش رو بگیره؟
بله، در قانون قبلی، چکهای در وجه حامل به هر فردی که آن را به بانک ارائه میکرد، قابل پرداخت بود و این امر ریسک گم شدن یا سرقت چک را بسیار بالا میبرد.
چرا میگن قانون جدید چک، سرعت معاملات رو کم کرده؟
برخی از افراد معتقدند که لزوم ثبت هر چک در سامانه صیاد، وارد کردن اطلاعات و نیاز به تأیید توسط گیرنده، سرعت معاملات را در مقایسه با روش سنتی (چک در وجه حامل) کاهش داده است.
اگه یه چک برگشتی داشته باشم بازم میتونم چک جدید صادر کنم؟
خیر. یکی از مهمترین ویژگیهای قانون جدید، این است که اگر حتی یکی از برگههای چک شما به دلیل بلامحل بودن برگشت خورده باشد، امکان ثبت و صدور برگه چک جدید در سامانه صیاد برای شما وجود نخواهد داشت.
کی میتونه برای چک شکایت کیفری انجام بده؟
مطابق قانون، تنها دارنده قانونی چک که نام او در سامانه صیاد به عنوان دریافتکننده ثبت شده باشد، میتواند اقدام به شکایت کیفری از صادرکننده چک کند.
سه تا رکن اصلی برای صادر شدن هر چکی چی ها هستن؟
سه رکن اصلی برای صدور هر چک شامل: صادرکننده (صاحب حساب)، دارنده (فردی که چک به نام او صادر شده) و محالعلیه (بانکی که پول چک در آن نگهداری میشود) هستند.