بیمه حمل و نقل دریایی چیست؟
برخی شرکت‌ها در گذشته، بنابر دلایلی از جمله خطرات آتش سوزی میانه دریا و وجود دزدان دریایی و… اقدام به بیمه وسایل حمل و نقل دریایی می‌نمودند تا از این طریق موجب جلوگیری از ایجاد خسارات جدی گردند. امروزه تمامی خطرات و خسارات غیر قابل پیش بینی توسط بیمه حمل و نقل دریایی پوشش دهی شده و بر‌اساس آن بیمهگر متعهد به جبران این خسارات می‌گردد.
رویه‌های مطالبه خسارت در بیمه حمل دریایی
بیمه حمل و نقل دریایی
بیمه حمل و نقل دریایی قراردادی است که طی آن، بیمه گر متعهد به جبران خسارات وارده به کالای تحت حمایت می‌گردد. لازم به ذکر است که این جبران خسارت با توجه به شرایط و توافقات موجود در بیمه نامه انجام میشود. این تعهد صرفا برای جبران خسارت کالاهایی است که تلف شدن آن‌ها بر اثر خطرات ناشی از آب دریا و یا ایرادات وسیله نقلیه می‌باشد. تنظیم بیمه حمل و نقل دریایی شرکت‌های بیمه ایران معمولا مطابق شرایط ذکر شده در بیمه نامه‌های انستیتوی بیمه گران لندن است. این امر نشان دهنده این موضوع است که صنعت بیمه ایران اصول و مقررات ثابت بازار‌های جهانی بیمه را پذیرفته تا کمکی به شرکت‌های حمل و نقل جهت تسهیل انجام فرآیند تجارت کرده باشد. در پروسه انجام بیمه، خریدار و یا فروشنده نسبت به بیمه نمودن کالای ارسالی بدون توجه به نحوه خرید آن اقدام به عمل می‌آورند. تعهدات شخص بیمه گر در قبال کالا و بیمه گذار به صورت واضح و روشن مشخص شده و استثنائات نیز ذکر می‌گردد.
بیمه نامه از بین رفتن تمام کالا
یکی از انواع بیمه حمل و نقل دریایی، بیمه نامه از بین رفتن تمام کالا است که بر‌اساس شرایط آن، بیمه گر در صورتی اقدام به جبران خسارات وارده می‌نماید که نابودی تمام محموله و کالاهای آن به علت خطرات ناشی از دریا صورت گرفته باشد. بنابراین در صورت نابودی حجم زیادی از کالا و باقی ماندن قسمتی از آن، بیمه گر موظف به جبران خسارت وارده نخواد بود. لازم به ذکر است که کاربرد این نوع بیمه تنها در بیمه کردن اقلامی خاص، از جمله نفت، سیمان، غلات و بارهای فله بوده کاربرد چندانی در مسائل دیگر ندارد. این نوع بیمه تحت عنوان بیمه تشریفاتی شناخته میشود.
بیمه نامه اف پی ای (F.P.A)
در صورتی که بیمه گذار از شروط مربوط به بیمه‌های حمل و نقل استفاده نماید، پوشش بیمه محدود به خطر‌های مشخص شده در بیمه نامه نخواهد بود. بلکه طرفین قرار داد بیمه می‌توانند تعهدات خود را با توافقات قبلی یا پیش بینی‌هایی در خصوص شرایط بیمه نامه، کاهش یا افزایش دهند. به عنوان مثال این امکان برای بیمه نامه‌های WA در نظر گرفته شده که میتوان خسارات ناشی از شکست و یا نشت را در بیمه نامه ذکر کرد و یا با پرداخت مبلغی اضافه تحت عنوان فرانشیز، خسارات جزئی را از بیمه نامه خارج کرد. در بیمه حمل و نقل F.P.A، تعهدات بیمه گر مطابق با شرایط مندرج در قرارداد از زمان خروج کالا از محل مربوطه مانند اسکله و یا انبار، آغاز شده و تا زمان تخلیه کامل بار در بندر یا انبار مشخص شده، ادامه خواهد داشت. شایان ذکر است که بیمه گر در این بیمه نامه، مسئول جبران خسارات کوچک و جزئی نمی‌باشد. مگر آن‌که خسارات ناشی از اتفاقاتی از جمله غرق شدن، آتش گرفتن، تصادم و یا به گل نشستن کشتی باشد.
بیمه نامه دبیلو ای (W.A)
در بیمه نامه‌هایی که صدور آن‌ها بر اساس شرایط دبلیو ای باشد، بیمه گر متعهد به جبران خسارات عمومی و خسارات جزئی خصوصی می‌باشد. معمولا مواردی از جمله شکست و ریزش در بیمه حمل و نقل دریایی با شرایط دبلیو ای، جزء تعهدات بیمهگر نمی‌باشد، مگر در صورتی که بیمه گذار این خطرات را پرداخت مبلغی بیشتر، در قرارداد ذکر کند.
خساراتی که تحت پوشش بیمه حمل و نقل دریایی قرار می‌گیرند
لازم به ذکر است که تنها خسارات و خطراتی تحت پوشش بیمه حمل و نقل دریایی قرار می‌گیرند که جنبه اتفاقی و غیر قابل پیش بینی دارند و خساراتی با منشاء فرسودگی طبیعی وسیله حمل و نقل یا کالا، عیب ذاتی کالا از جمله کرم خوردگی خشکبار و زنگ زدگی، تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرند. به این ترتیب خسارات وارده به دو دسته ذیل تقسیم میشود:
- خسارات عمدی که ممکن است به منظور حفظ سلامت کشتی و از روی حسن نیت برای جلوگیری از غرق شدن کشتی حادث شده باشد. از جمله ریختن کالا به دریا برای سبک کردن وزن کشتی در صوت طوفانی بودن هوا.
- خسارات غیر عمدی ناشی از حوادث غیر قابل پیش بینی.
سوالات متداول درمورد بیمه حمل و نقل دریایی
بیمه حمل و نقل دریایی چیست؟
بیمه حمل و نقل دریایی قراردادی است که طی آن بیمهگر متعهد میشود خسارات وارد به کالاهای در حال حمل دریایی را جبران کند. این خسارات شامل خطرات ناشی از آب دریا، ایرادات وسیله نقلیه و سایر حوادث غیرقابل پیشبینی است.
انواع بیمه حمل و نقل دریایی کدامند؟
از جمله انواع بیمه حمل و نقل دریایی میتوان به بیمه نامه از بین رفتن تمام کالا، بیمه F.P.A و بیمه W.A اشاره کرد. هر نوع بیمه محدوده پوشش و شرایط خاص خود را دارد و بیمهگر بر اساس آن متعهد به جبران خسارات است.
بیمه نامه از بین رفتن تمام کالا چه ویژگیهایی دارد؟
این بیمه تنها در صورت نابودی کامل محموله، خسارت را جبران میکند. اگر بخشی از کالا باقی بماند، بیمهگر مسئولیتی ندارد و کاربرد آن بیشتر برای کالاهای فله مانند نفت، سیمان و غلات است.
چه تفاوتی بین بیمه F.P.A و W.A وجود دارد؟
در بیمه F.P.A، تعهد بیمهگر محدود به خطرات مشخص است و خسارات جزئی شامل نمیشود مگر مواردی مانند غرق شدن، آتشسوزی یا تصادم. در بیمه W.A، بیمهگر مسئول جبران خسارات عمومی و جزئی خصوصی است و میتوان با پرداخت مبلغ اضافی، پوشش برخی خطرات مانند شکست یا ریزش را به بیمه اضافه کرد.
کدام خسارات تحت پوشش بیمه حمل و نقل دریایی قرار می‌گیرند؟
خسارات تحت پوشش بیمه حمل و نقل دریایی شامل خسارات غیر عمدی و غیرقابل پیشبینی مانند تصادم، غرق شدن، آتشسوزی و دزدی دریایی است. خسارات ناشی از فرسودگی طبیعی کالا یا وسیله حمل، عیب ذاتی کالا، زنگ‌زدگی یا کرم‌خوردگی تحت پوشش نیستند.
آیا خسارات عمدی ناشی از اقدامات حفاظتی کشتی تحت پوشش هستند؟
بله، خسارات عمدی که برای حفظ سلامت کشتی و جلوگیری از غرق شدن آن اتفاق می‌افتد، مانند ریختن بار به دریا در طوفان، معمولاً تحت پوشش بیمه حمل و نقل دریایی قرار می‌گیرند.
من یه جنسی رو سفارش دادم که از طریق دریا باید برسه، اگه یه تیکه از بارم خراب بشه، بیمه خسارت رو میده؟
در صورتی که بیمه‌نامه شما از نوع “بیمه از بین رفتن تمام کالا” باشد، خیر. این نوع بیمه‌نامه تنها در صورت نابودی کامل محموله، خسارت را جبران میکند. در غیر این صورت، برای دریافت خسارت جزئی باید بیمه‌نامه شما از نوع F.P.A یا W.A باشد و خسارت وارد شده نیز تحت پوشش قرارداد قرار گیرد.
اگه برای سبک کردن کشتی، بار من رو بریزن توی دریا، می تونم از بیمه خسارت بگیرم؟
بله، خساراتی که به صورت عمدی و برای حفظ سلامت کشتی و سایر کالاها ایجاد می‌شوند، از جمله ریختن کالا به دریا برای سبک کردن وزن کشتی، تحت پوشش بیمه حمل و نقل دریایی قرار می‌گیرند و بیمهگر متعهد به جبران آن‌ها است.
من سیمان وارد می کنم، اگه قسمتی از بارم توی راه خراب بشه، بیمه خسارت میده؟
خسارات وارده به بارهایی مانند سیمان، که اغلب با بیمه‌نامه “از بین رفتن تمام کالا” بیمه می‌شوند، فقط در صورت نابودی کامل بار جبران می‌شوند. خسارات جزئی معمولاً تحت پوشش این نوع بیمه‌نامه نیستند.
اگه کشتی غرق بشه، بیمه همه خسارت رو میده؟
بله، غرق شدن کشتی یکی از حوادثی است که در تمامی انواع بیمه‌نامه‌های حمل و نقل دریایی تحت پوشش قرار می‌گیرد. در این شرایط، بیمهگر موظف به پرداخت خسارت کامل محموله بیمه‌شده است.
اگه بار من از انبار فروشنده بیرون اومد ولی هنوز سوار کشتی نشده، اگه خراب بشه بیمه خسارت میده؟
در بیمه‌نامه‌های F.P.A و W.A، پوشش بیمه معمولاً از زمان خروج کالا از محل مربوطه مانند انبار آغاز میشود. بنابراین، در صورت بروز حادثه، بیمهگر مسئول جبران خسارت است.
یه جنسی رو سفارش دادم ولی بخاطر پوسیدگی طبیعی توی راه خراب شده، بیمه خسارت رو قبول می کنه؟
خیر، خساراتی که منشأ آن‌ها فرسودگی طبیعی یا عیب ذاتی کالا باشد، مانند پوسیدگی، تحت پوشش بیمه حمل و نقل دریایی قرار نمی‌گیرند. این بیمه تنها خسارات ناشی از حوادث اتفاقی و غیرقابل پیشبینی را جبران میکند.
اگه توی بیمه‌نامه‌ام فرانشیز داشته باشم یعنی چی؟
فرانشیز مبلغی است که در صورت بروز خسارت، بیمه‌گذار موظف به پرداخت آن است و بیمهگر تنها مازاد بر آن را جبران میکند. استفاده از فرانشیز در برخی بیمه‌نامه‌ها مانند F.P.A و W.A برای خارج کردن خسارات جزئی از تعهدات بیمهگر، رایج است.
بیمه حمل و نقل دریایی شامل دزدی هم میشه؟
دزدی و راهزنی دریایی از جمله خطراتی هستند که می‌توانند با توافق و ذکر در بیمه‌نامه، تحت پوشش قرار گیرند. این موضوع بستگی به نوع بیمه‌نامه و شرایط توافق شده میان بیمه‌گذار و بیمهگر دارد.
می خوام کالاهام رو با بیمه W.A بیمه کنم، می‌تونم خسارت نشت و شکست رو هم توی بیمه بیارم؟
بله، در بیمه‌نامه‌های W.A این امکان وجود دارد که با پرداخت مبلغی اضافه، خطراتی مانند شکست و نشت را نیز تحت پوشش بیمه قرار دهید. این امر به توافق طرفین بستگی دارد.
برای دریافت خسارت باید حتما کشتی غرق بشه؟
خیر، غرق شدن تنها یکی از مواردی است که منجر به دریافت خسارت میشود. حوادث دیگری مانند آتشسوزی، تصادم و به گل نشستن کشتی نیز تحت پوشش بیمه قرار دارند و در صورت بروز آن‌ها، بیمه‌گذار می‌تواند برای دریافت خسارت اقدام نماید.