ماهیت حقوقی پرداخت الکترونیک
بدون تردید هرگونه تجارتی پرداخت قیمت را مفروض میدارد. از سوی دیگر جز در موارد خاص، این نوشته برای تاجر اهمیتی ندارد که پرداخت کننده الزاما خود مشتری باشد، مهم این است که پرداخت صورت گیرد. بنابراین موضوع پرداخت الکترونیکی باید از اصالت خریدار تفکیک شود. امنیت پرداخت برای خریداری که نمیخواهد پولش از بین برود یا به شخص دیگری پرداخت نشود، بسیار اساسی است. موفقیت تجارت الکترونیکی در چارچوب شبکههای باز، یعنی شبکههایی است که هر خریدار جدید بتواند در آنها ظاهر شود. در این صورت، در حال حاضر چهار روش پیشنهاد میشود.
- پرداخت تضمین شده توسط ثالث مورد اعتماد.
- پرداخت توسط کارت بانکی.
- پرداخت از راه دور.
- کیف پول الکترونیکی.
مسئولیت مدنی و کیفری در تراکنشهای الکترونیک
ماهیت حقوقی پرداخت الکترونیکی چیست؟
به طور طبیعی، هر چند نیاز به بحث دارد ولی میتوان پرداخت از طریق کارت را مانند دنیای واقعی متضمن یک واریز دانست. در مورد کیف پول الکترونیکی میتوان آن را نوعی از کارت که وجوه آن از پیش پرداخت شده تلقی کرد.
ماهیت قابل برگشت یا غیر قابل برگشت دستور پرداخت
پرداخت الکترونیکی که برای آن استفاده از شماره کارت پرداخت و ورود رمز ضرورت دارد غیر قابل برگشت است و جز در صورت مفقود شدن کارت یا سرقت نمیتوان معترض چنین پرداخت شد. در مقابل، زمانی که پرداخت فقط با انتقال شماره کارت صورت میگیرد قابل برگشت (فسخ) تلقی شده است. زیرا در این صورت صرفا هویت خریدار عرضه شده است. بدون تردید چنین تفسیری به منظور حمایت از منافع مصرف کنندگان است.
دستور واریز
اگر ارائه شماره کارت اعتباری توسط مشتری را بیان اراده وی برای جابجایی وجه از حسابی به حساب دیگر بدانیم یاد دادن اذن به طلبکار برای برداشت وجوه تلقی کنیم، این عملیات در حقوق اقتصادی همانند واریز تحلیل میشود. این عملیات به ویژه موجب میشود پرداخت، درست زمانی تحقق مییابد که حساب تاجر (عرضه کننده) بستانکار میشود. از آنچه گفته شد میتوان این نتیجه سنتی را گرفت که دستور پرداخت تا زمانی که در حساب بدهکار ثبت نشده است قابل عدول است. چنین تحلیلی میتواند واریز الکترونیکی را تضعیف کند، زیرا در این صورت اگر مشتری در انتخاب و اقدامات خود مردد باشد میتواند از پرداخت عدول کند. بنابراین از سال 1991 دستور واریز جز در صورت فقدان یا سرقت کارت غیرقابل عدول تلقی میشود.
دلیل پرداخت
پرداخت یک واقعه حقوقی است یا یک عمل حقوقی؟
در صورت اول، ارائه دلیل به هر شکلی (با استفاده از تمامی ابزارها) ممکن است. در صورت دوم، دلیل باید با رعایت قواعد جدید نوشتههای الکترونیکی اداره شود. ضرورت توصیف حقوقی پرداخت، زمانی که خود دلایل رایانهای به دیده تردید نگریسته میشد با مشکلاتی همراه بود. در حال حاضر با پذیرش دلایل رایانهای، باید صرف نظر از اینکه پرداخت واقعه حقوقی یا عمل حقوقی تلقی گردد، قرینههای یکسانی برای اثبات آنها ارائه شود. در بیشتر موارد، تولید پیام الکترونیکی از سوی فروشنده که حاکی از دریافت وجه است، دلیل پرداخت محسوب میشود.
مدیریت خطر ها
رایجترین روش از راه دور در تجارت بین تاجر با مصرف کننده روش انتقال شماره ظاهری کارت اعتباری است. استفاده از این شماره ظاهری که عمدتا به عنوان اطلاعات از سوی عرضه کنندهای که به و پرداخت نشده است مورد استفاده قرار میگیرد و به این وسیله در برابر اقدامات بعدی از خود محافظت میکند، در واقع به لحاظ حقوقی فاقد ارزش است در حالی که دارنده را با عدم امنیت قطعی روبه رو میکند. به ویژه انتقال این شماره به پرداخت انجام شده ماهیت غیر قابل عدول نمیدهد حتی اگر شرط غیرقابل عدول بودن توسط طرفین پیش بینی شده باشد. دارنده کارت همواره میتواند ادعا کند که این شماره را انتقال نداده است. در این صورت مثل این است که دستور پرداخت مورد اعتراض قرار گرفته است. در نتیجه، این بانک کارگزار است که در صورت بروز اختلاف، باید تحقق این دستور پرداخت را اثبات کند. تمایل صریح رویه قضایی این است که خطرات استفاده غیر معمول از کارت بر دوش سازمان صادر کننده کارت خواهد بود. به طور کلی، ریسک ناشی از تجارت، بدون تردید بر دوش عرضه کنندهای خواهد بود که از حیث توانایی مادی قویتر از زمانی است که فروش از راه دور (سنتی) رواج داشت. فقط با قانونمند کردن ارتباطات الکترونیکی از دامنه این خطرات کاسته خواهد شد.
سوالات متداول درمورد ماهیت حقوقی پرداخت الکترونیک
ماهیت حقوقی پرداخت الکترونیکی چیست؟
پرداخت الکترونیکی به معنای انتقال وجوه از حساب خریدار به حساب فروشنده از طریق ابزارهای الکترونیکی مانند کارت بانکی، کیف پول الکترونیکی یا پرداخت تضمین شده توسط ثالث است. این پرداخت میتواند شبیه واریز نقدی تلقی شود و مشمول قواعد و مقررات مالی و تجاری است.
پرداخت الکترونیکی قابل برگشت است یا غیر قابل برگشت؟
در صورتی که پرداخت الکترونیکی با شماره کارت و رمز انجام شود، معمولاً غیر قابل برگشت است و تنها در صورت مفقود شدن کارت یا سرقت امکان اعتراض وجود دارد. اما پرداختهایی که صرفاً با شماره کارت انجام میشوند، قابل برگشت یا فسخ محسوب میشوند.
دستور واریز در پرداخت الکترونیک چگونه عمل میکند؟
دستور واریز به معنای ارائه اذن از طرف مشتری برای انتقال وجوه از حساب خود به حساب فروشنده است. پرداخت زمانی تحقق مییابد که وجه به حساب فروشنده واریز شود. از سال 1991، چنین دستوری جز در صورت فقدان یا سرقت کارت، غیر قابل عدول است.
پرداخت یک واقعه حقوقی است یا عمل حقوقی؟
پرداخت هم میتواند یک واقعه حقوقی باشد و هم یک عمل حقوقی. در هر دو صورت، اثبات آن با استفاده از پیامها و مدارک الکترونیکی فروشنده امکانپذیر است و این مدارک معمولاً به عنوان دلیل قانونی مورد پذیرش قرار میگیرند.
ریسکها و خطرات پرداخت الکترونیکی چگونه مدیریت میشوند؟
خطرات استفاده از پرداخت از راه دور عمدتاً بر عهده عرضهکننده است، زیرا بانک صادرکننده کارت باید تحقق دستور پرداخت را اثبات کند. انتقال اطلاعات کارت بدون رعایت استانداردها، موجب ریسک غیرقابل عدول بودن پرداخت نمیشود و قانونمند کردن ارتباطات الکترونیکی میتواند این خطرات را کاهش دهد.
چه روشهایی برای پرداخت الکترونیکی وجود دارد؟
چهار روش اصلی پرداخت الکترونیکی شامل: پرداخت تضمین شده توسط ثالث مورد اعتماد، پرداخت توسط کارت بانکی، پرداخت از راه دور و کیف پول الکترونیکی است.
وقتی با کارت بانکی خرید میکنم اگه رمز رو هم وارد کنم بازم میشه پول رو برگردوند؟
پرداخت های الکترونیکی که با استفاده از شماره کارت و رمز انجام می شوند، غیرقابل برگشت هستند. تنها در صورت سرقت یا مفقود شدن کارت، میتوان به این پرداختها اعتراض کرد.
کیف پول الکترونیکی مثل کارت بانکیه یا فرق داره؟
کیف پول الکترونیکی نوعی از کارت محسوب میشود که وجه آن از پیش پرداخت شده است. با این حال، از نظر حقوقی و نحوه عملکرد شباهت زیادی به کارتهای بانکی دارد اما روش تامین مالی آن متفاوت است.
اگه فقط شماره کارتم رو بدم برای پرداخت میشه پول رو برگردونم؟
در شرایطی که پرداخت تنها با انتقال شماره کارت انجام می شود و رمز عبور وارد نشده باشد، آن پرداخت قابل برگشت (فسخ) تلقی می شود. این رویه قانونی به منظور حمایت از حقوق مصرف کننده است.
وقتی با کارت خرید میکنم از نظر قانونی دقیقا چه اتفاقی میفته؟
از نظر حقوقی، عملیات پرداخت با کارت همانند دستور واریز است. این عملیات زمانی کامل می شود که وجه به حساب فروشنده واریز شده و حساب او بستانکار شود.
اگه بعد از پرداخت نظرم عوض بشه و تا پول از حسابم کم نشده پشیمون بشم، میتونم پرداخت رو کنسل کنم؟
طبق قانون، دستور واریز الکترونیکی بعد از سال ۱۹۹۱ جز در صورت مفقود شدن یا سرقت کارت، غیر قابل عدول تلقی می شود و نمیتوانید از آن منصرف شوید.
چطور میشه ثابت کرد که پول رو پرداخت کردم؟
در پرداخت الکترونیکی، معمولا پیام الکترونیکی صادر شده از سوی فروشنده که دریافت وجه را تایید میکند، به عنوان دلیل پرداخت محسوب می شود. امروزه دلایل الکترونیکی از نظر قانونی مورد پذیرش قرار گرفته اند.
اگه اطلاعات کارت بانکی من دزدیده بشه و باهاش خرید کنن مسئولیتش با کیه؟
در صورت استفاده غیرمعمول از کارت بانکی، مسئولیت خطرات آن به عهده سازمان صادرکننده کارت (بانک) خواهد بود.
چرا میگید استفاده از شماره ظاهری کارت بانکی ناامنه؟
استفاده از شماره ظاهری کارت بانکی به دلیل اینکه فاقد ارزش حقوقی است و به پرداخت انجام شده ماهیت غیر قابل عدول نمی دهد، دارای ریسک است. در این صورت، دارنده کارت میتواند ادعا کند که شماره را انتقال نداده و بانک باید پرداخت را اثبات کند.
مسئولیت ضرر و زیان تو تجارت الکترونیک با کیه؟
به طور کلی، ریسک ناشی از تجارت الکترونیک بر عهده عرضه کننده (فروشنده) است. این امر به دلیل توانایی مالی بیشتر فروشنده و نیاز به حمایت از مصرف کننده است.
چرا میگن باید با قانون گذاری جلوی خطرات تجارت الکترونیکی رو گرفت؟
قانونمند کردن ارتباطات الکترونیکی و تراکنش ها به منظور کاهش خطرات موجود در تجارت الکترونیک ضروری است. این قوانین به ایجاد چارچوبهای امن برای همه طرفین، به ویژه مصرفکنندگان، کمک می کند.