دعوی الزام به ایفای تعهد
هنگامی که قراردادی میان دو طرف منعقد میشود، انتظار هر یک از طرفین، بر اجرایی شدن تعهدات ناشی از آن قرارداد است. در واقع عمل به تعهدات یک قرارداد، اصلیترین و مهمترین هدف انعقاد آن است. در صورت عدم پایبندی هر یک از طرفین به تعهدات خود، این امکان برای طرف مقابل وجود دارد تا الزام به انجام تعهد را از او بخواهد. در واقع این موضوع بیانگر آن است که در صورت عدم ایفای تعهد از سوی یکی از طرفین قرارداد به سرعت فسخ نخواهد شد. بلکه اگر شخص با وجود الزام به ایفای تعهد نیز تعهد خود را انجام ندهد، در مورد قرارداد مزبور تصمیم درست اتخاذ میشود. به عنوان مثال شخصی ضمن یک قرارداد متعهد میشود که خانه شما را در مدت زمانی مقرر تعمیر نماید. در صورتی که این شخص به تعهدات خود عمل ننموده و خانه را تعمیر نکند، شما قادر به طرح دعوای الزام به ایفای تعهد علیه او در دادگاه میباشید. دادگاه نیز قرارداد را برسی کرده و در رابطه با خواسته شما تصمیم گیری مینماید.
نحوه طرح دعوا و فرآیند رسیدگی در محاکم
دادگاه صالح
چنانچه مبلغ مورد تعهد از 20 میلیون تومان کمتر باشد، شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی به دعوای الزام به ایفای تعهد را خواهد داشت. اما در صورتی که این مبلغ بیشتر از 20 میلیون تومان باشد، دعوای مزبور میبایست در دادگاههای حقوقی مطرح گردد.
مالی و غیر مالی بودن موضوع قرارداد
موضوع تعهد ممکن است به صورت مالی و یا غیر مالی باشد. بدیهی است زمانی که موضوع تعهد مال است، دعوای الزام به تعهد مالی مطرح میشود. حال ممکن است که این مال به صورت منقول و یا غیر منقول باشد. زمانی که موضوع تعهد طرفین مالی غیر منقول باشد، دادگاهی صلاحیت رسیدگی به آن را دارد که مال غیر منقول در آنجا واقع شده است. به عنوان مثال دو نفر قراردادی را مبنی بر خرید خانهای در شیراز تنظیم مینمایند در حالی که فروشنده مقیم تهران و خریدار مقیم همدان است. مطابق این قرارداد خریدار متعهد میشود که مبلغ معامله را در زمان مقرر شده در قرارداد به فروشنده تسلیم نماید و فروشنده نیز متعهد میشود که در زمان مقرر شده، خانه را به خریدار تحویل نماید. در صورتی خریدار مبلغ معامله را پرداخت نموده باشد اما فروشنده به تعهد خود عمل ننموده و خانه را به خریدار تحویل ندهد، خریدار قادر به طرح دعوای الزام به ایفای تعهد علیه او خواهد بود. حال به دلیل اینکه موضوع قرارداد مال غیر منقول است، خریدار میبایست دعوای خود را در دادگاه محل وقوع ملک که در این مثال شیراز است، مطرح نماید. دادگاه پس از انجام برسیهای لازم نسبت به قرارداد، شروط و تعهدات آن، نسبت به دریافت خسارت تاخیر در تحویل ملک و همچنین اجرای حکم (الزام به ایفای تعهد) تصمیم گیری مینماید. خسارت عدم انجام تعهد نیز باید توسط متعهد له مطالبه شود.
الزام به ایفای تعهد غیر مالی
الزام به ایفای تعهد غیر مالی در تعهد به انجام کار و تعهد به عدم انجام کار مورد برسی قرار میگیرد.
تعهد به انجام کار
این تعهد به این صورت است که دو نفر تعهدی غیر مالی را با یکدیگر منعقد مینمایند و به موجب آن شخصی متعهد میشود که کاری را در مدتی معین برای دیگری انجام دهد. در صورتی که به تعهد خود عمل ننماید، طرف دیگر معامله قادر به طرح دعوای الزام به انجام تعهد علیه او است.
تعهد به عدم انجام کار
موضوع این تعهد انجام ندادن کار است. به عنوان مثال شخصی باغی را به شخصی دیگر اجاره میدهد، مستاجر نیز به او تعهد میدهد که در مدت زمانی که باغ در اختیار او میباشد، به درختان باغ آسیبی نرسانده و آنها قطع نکند. در صورتی که مستاجر خلاف این تعهد عمل نماید، ملزم به جبران خسارات وارده خواهد بود.
الزام به انجام تعهد قراردادی
هدف از این نوع قراردادها این است که تعهدات و موضوع قرارداد اجرایی شود. زمانی که قراردادی میان دو طرف منعقد میگردد، هیچ یک از طرفین حق امتناع از اجرای تعهدات ناشی از آن قرارداد را ندارد. در صورتی که هر یک از طرفین به تعهدات خود عمل ننمایند، طرف مقابل آنها قادر به طرح دعوای الزام به ایفای تعهد میباشد. در واقع اگر شخص با اراده و اختیار خود به تعهداتش عمل نکند، از طریق دادگاه مجبور به ایفای تعهداتش میگردد.
سوالات متداول درمورد دعوی الزام به ایفای تعهد
دعوی الزام به ایفای تعهد چیست؟
دعوی الزام به ایفای تعهد، شکایتی است که وقتی یکی از طرفین قرارداد به تعهدات خود عمل نمیکند، طرف مقابل میتواند برای الزام او به انجام تعهد به دادگاه مراجعه کند.
دادگاه صالح برای طرح دعوی چیست؟
اگر مبلغ مورد تعهد کمتر از 20 میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف صالح است. اگر مبلغ بیشتر باشد، دادگاههای حقوقی محل وقوع تعهد، صلاحیت دارند.
چگونه محل طرح دعوی برای مال غیر منقول تعیین میشود؟
برای اموال غیر منقول مانند زمین یا خانه، دعوی باید در دادگاه محل وقوع مال مطرح شود. دادگاه پس از بررسی قرارداد و شرایط آن، نسبت به الزام به ایفای تعهد و خسارات تصمیم میگیرد.
الزام به ایفای تعهد غیر مالی چگونه است؟
الزام به تعهد غیر مالی شامل دو حالت است: تعهد به انجام کار و تعهد به عدم انجام کار. در هر دو صورت، در صورت تخلف، طرف متعهد به جبران خسارت یا انجام تعهد محکوم میشود.
تعهد به انجام کار چیست؟
در این نوع تعهد، شخصی متعهد میشود کاری را برای دیگری در زمان مشخص انجام دهد. در صورت عدم انجام، طرف مقابل میتواند از طریق دادگاه او را ملزم به انجام تعهد کند.
تعهد به عدم انجام کار چیست؟
این تعهد به معنای پرهیز از انجام کاری مشخص است. به عنوان مثال مستاجر تعهد میدهد که به درختان باغ آسیبی نرساند. در صورت تخلف، مسئول جبران خسارت خواهد بود.
هدف اصلی دعوی الزام به ایفای تعهد چیست؟
هدف اصلی این دعوی تضمین اجرای تعهدات قراردادی است و طرفین حق امتناع از انجام تعهدات خود را ندارند. دادگاه میتواند با صدور حکم، متعهد را مجبور به انجام تعهد کند.
یه خونه قولنامه ای خریدم، ولی فروشنده زیر قولش زده و نمیاد سند بزنه. چجوری میتونم مجبورش کنم؟
در چنین شرایطی میتوانید با طرح دعوای الزام به ایفای تعهد در دادگاه حقوقی صالح، فروشنده را ملزم به تنظیم سند رسمی ملک کنید. دادگاه پس از بررسی قرارداد و صحت ادعای شما، حکم به الزام فروشنده به انجام تعهد خواهد داد.
اگه یه نفر یه مبلغی بهم بدهکار باشه و نده، میتونم از طریق همین دعوا پولمو بگیرم؟
بله، در صورتی که موضوع تعهد مالی باشد و بدهکار از ایفای تعهد خود امتناع کند، طلبکار میتواند با طرح دعوای الزام به ایفای تعهد مالی، از دادگاه بخواهد که بدهکار را ملزم به پرداخت مبلغ بدهی کند.
یه نفر رو استخدام کردم برای نقاشی خونه ام، ولی نصفه ول کرده و رفته. چیکار باید بکنم؟
در چنین مواردی که تعهد غیر مالی و به انجام کار است، اگر شخص به تعهد خود عمل نکند، میتوانید با طرح دعوای الزام به انجام تعهد از دادگاه بخواهید او را ملزم به تکمیل کار کند. در صورت عدم انجام کار توسط متعهد، دادگاه میتواند حکم به انجام کار توسط شخص دیگر و با هزینه متعهد اول را صادر نماید.
دادگاه صالح برای دعوای الزام به ایفای تعهد برای یه ملک کجاست؟
اگر موضوع تعهد مربوط به مال غیر منقول (مانند ملک) باشد، دادگاه محل وقوع ملک صالح به رسیدگی است، صرف نظر از اینکه طرفین قرارداد در کجا اقامت دارند.
مبلغی که ازش شکایت دارم کمتر از ۲۰ میلیون تومنه. کجا باید برم شکایت کنم؟
مطابق قانون، اگر مبلغ مورد تعهد کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی به دعوای الزام به ایفای تعهد را دارد.
اگه یه نفر قرارداد رو انجام نده، قرارداد خود به خود باطل میشه؟
خیر، عدم ایفای تعهد به صورت خودکار منجر به فسخ قرارداد نمیشود. در وهله اول، طرف دیگر حق دارد از طریق مراجع قضایی، الزام متعهد به ایفای تعهد را بخواهد. اگر این اقدام موفق نبود، راهکارهای قانونی دیگر از جمله فسخ قرارداد قابل بررسی است.
من با یه نفر توافق کردم که کاری رو انجام نده، اما انجامش داده. میتونم ازش خسارت بگیرم؟
بله، در تعهد به عدم انجام کار، اگر شخص متعهد به تعهد خود عمل نکند و موجب خسارت شود، شما حق مطالبه جبران خسارت وارده را خواهید داشت.
اگه کسی تو قراردادمون نوشته باشه در صورت عدم انجام تعهد، قرارداد فسخ میشود. بازم میتونیم از دادگاه بخوایم که مجبورش کنه به تعهدش عمل کنه؟
حتی با وجود شرط فسخ در قرارداد، اصل بر الزام به انجام تعهد است. مگر اینکه متعهد له، فسخ قرارداد را به جای الزام به انجام تعهد ترجیح دهد. شما میتوانید از دادگاه بخواهید ابتدا الزام به انجام تعهد را صادر کند.
اگه یه نفر ماشینش رو به من بفروشه و تحویل نده، کجا باید برم شکایت کنم؟
از آنجا که موضوع این قرارداد یک مال منقول است، دادگاه محل اقامتگاه خوانده (فروشنده) صلاحیت رسیدگی به دعوای الزام به ایفای تعهد را دارد.
اگه تو قراردادمون نوشته باشیم که در صورت تاخیر، فروشنده باید جریمه بده، میتونم هم جریمه بگیرم و هم از دادگاه بخوام که مجبورش کنه تعهدشو انجام بده؟
بله، خسارت تاخیر در انجام تعهد و اصل الزام به ایفای تعهد، دو خواسته جداگانه هستند که میتوانید هر دو را در دادگاه مطرح کنید. دادگاه پس از بررسی، در صورت احراز حقانیت شما، حکم به پرداخت خسارت و نیز الزام به انجام تعهد را صادر خواهد کرد.