داوری تجاری بین المللی
امروزه با گسترش معاملات بین المللی میان کشورهای مختلف، تجار و طرفین معاملات تجاری بین المللی تمایل بیشتری به رجوع به نهاد داوری داشته تا بدین وسیله از بروز اختلافات حقوقی پیچیده جلوگیری نمایند. لذا عدم به کارگیری شیوههای مناسب و سریع جهت رسیدگی به این اختلافات، پیامدهای زیان باری را برای طرفین ایجاد میکند.
در واقع تجار بین المللی نسبت به حل اختلافات خود بر مبنای اصول و قواعد عرفی و حقوقی مورد توافق طرفین، تمایل بیشتری داشته و خواستار حل و فصل اختلافات خود از طریق داوری میباشند. در نتیجه پیوندی ناگسستنی میان تجارت بین الملل و داوری بین المللی به وجود میآید.
شرایط و ویژگیهای داوری بین المللی
برخی از حقوق دانان بر این باور هستند که ارجاع اختلافات به شخص ثالث مورد توافق طرفین داوری بوده که با صدور حکم داوری، حل و فصل میگردد و درواقع فنی با هدف حل مسئلهای مربوط به روابط میان اشخاص است که توسط شخصی دیگر تحت عنوان داور انجام میشود. داوران اختیارات خود را از طریق قراردادی خصوصی به دست آورده و طبق آن رای صادر مینمایند. برخی دیگر بر این باور هستند که دعاوی داوری فصل خصومتی است که توسط داور (شخص غیرقاضی)، بدون در نظر گرفتن تشریفات رسمی انجام میشود.
در داوری تجاری بین المللی همواره دو ویژگی شاخص تحت عنوان تجاری و بین المللی مورد توجه قرار میگیرند که تعریف داوری تجارت بین المللی را ایجاد میکنند. به این ترتیب، شیوههای حل و فصل موضوع مورد اختلاف که مربوط به روابط تجارت بین الملل میان دو یا چند شخص است را داوری تجاری بین المللی گفته که توسط یک یا چند داور اجرا میشود.
علاوه بر این مطابق قانون تجارت بین المللی، داوری بین المللی یعنی یکی از طرفین هنگام انعقاد موافقت نامه داوری، تبعه ایران نباشد و داوری نسبت به اختلافات در حوزه روابط تجاری بین المللی از جمله حمل و نقل، خرید و فروش کالا، خدمات، امور مالی، همکاریهای فنی، خدمات مشاورهای، بیمه، سرمایه گذاری، نمایندگی، حق العمل کاری، پیمانکاری و فعالیتهایی از این قبیل مطابق مقررات قانون مزبور صورت میگیرد.
انواع داوری تجاری بین المللی
داوری تجاری بین المللی با توجه به تعاریف فوق، به دو دسته داوری موردی و داوری سازمانی تقسیم میشوند.
- داوری موردی: در داوری موردی، نهاد یا سازمانی جهت انجام داوری تحت عناوینی از جمله اداره و نظارت آن مورد بهره برداری قرار نگرفته و قواعد رسیدگی به آن توسط طرفین اختلاف از طریق تشکیل داوری مختص به خود مشخص و تعریف میشود. از این رو پس از رسیدگی به اختلاف، رای داوری صادر شده و داوری منحل میگردد. در واقع داوری موردی، برای حل و فصل موضوعی مشخص تأسیس گردیده و ماموریت داوران پس از صدور رای خاتمه مییابد. به عنوان مثال دیوان داوری دعاوی ایالات متحده آمریکا و ایران از جمله داوریهای موردی است.
- داوری سازمانی: این نوع از داوری، برگرفته از نهاد یا سازمانی مشخص است که در آن حل و فصل اختلافات از طریق نظارت نهاد، موسسه یا سازمانی خاص انجام میشود. در واقع این نوع از داوری تحت چهارچوبی خاص و ماهیتی قراردادی فعالیت داشته و در آن حقوق و تعهدات مشخصی برای داور و طرفین دعوی پیش بینی شده است.
مزایای داوری تجاری بین المللی
داوری تجاری بین المللی همانند نهاد داوری در حقوق داخلی دارای مزایایی به شرح ذیل است:
- مورد اعتماد بودن داور از جانب طرفین.
- الزام آور بودن رای داور یا داوران.
- محرمانگی روند رسیدگی.
- سرعت در رسیدگی و کوتاه شدن روند دادرسی.
- راحت بودن اجرای رای داور به نسبت آرا صادره از محاکم قضایی.
- تک مرحلهای بودن داوری.
اعتراض به رای داوری
در اعتراض به رای داوری بین المللی برخلاف داوری داخلی، طرفین ظرف 30 روز فرصت اعتراض به رای صادر شده را دارند یعنی خواستار تفسیر، اصلاح و یا تکمیل رای باشند اما داور در اصلاح و تفسیر رای 30 روز و در تکمیل رای 60 روز فرصت دارد. طبق ماده 32 قانون داوری تجاری بین المللی، مهلت تقاضای طرفین تنها 30 روز پس از ابلاغ رای است و نیازمند ارسال نسخهای از تقاضای مزبور برای طرف دیگر است. مهلت اصلاح رای برای داور نیز به مدت 30 روز از تاریخ وصول تقاضا بوده و این تاریخ در صورتی که داور راسا متوجه ابهام یا اشتباه شده باشد، 30 روز از تاریخ صدور رای میباشد.
رای داور در چه صورتی باطل است؟
- اگر موضوع اختلاف مطابق با قوانین ایران قابلیت حل و فصل از طریق داوری را نداشته باشد.
- اگر مفاد رای صادره از سوی داور برخلاف اخلاق حسنه، نظم عمومی و یا قواعد آمره باشد.
سوالات متداول درمورد داوری تجاری بین المللی
داوری تجاری بین المللی چیست؟
داوری تجاری بین المللی فرآیندی است که در آن اختلافات مرتبط با روابط تجاری بین دو یا چند شخص در کشورهای مختلف، توسط یک یا چند داور حل و فصل میشود. این داوری بر اساس قرارداد طرفین و اصول تجاری و بین المللی انجام میگیرد.
ویژگیهای داوری بین المللی چیست؟
ویژگیهای اصلی داوری بین المللی شامل ماهیت تجاری اختلاف و بین المللی بودن آن است. داوران اختیارات خود را از قرارداد خصوصی طرفین دریافت کرده و رأی صادر میکنند.
چه نوع اختلافاتی در داوری تجاری بین المللی مطرح میشوند؟
داوری بین المللی معمولاً مربوط به اختلافات در حوزه حمل و نقل، خرید و فروش کالا، خدمات، امور مالی، همکاریهای فنی، خدمات مشاورهای، بیمه، سرمایهگذاری، نمایندگی، حقالعمل کاری و پیمانکاری است.
انواع داوری تجاری بین المللی کداماند؟
داوری تجاری بین المللی به دو دسته تقسیم میشود: داوری موردی، که برای حل یک موضوع مشخص تشکیل و پس از صدور رأی منحل میشود، و داوری سازمانی، که تحت چارچوب یک نهاد یا موسسه با قواعد مشخص فعالیت میکند.
مزایای داوری تجاری بین المللی چیست؟
مزایای این داوری شامل اعتماد طرفین به داور، الزامآور بودن رأی، محرمانگی روند رسیدگی، سرعت در رسیدگی، راحتی اجرای رأی و تک مرحلهای بودن داوری است.
چگونه میتوان به رأی داوری بین المللی اعتراض کرد؟
طرفین ظرف 30 روز پس از ابلاغ رأی میتوانند تقاضای تفسیر، اصلاح یا تکمیل رأی را داشته باشند. داور 30 روز برای اصلاح و تفسیر و 60 روز برای تکمیل رأی فرصت دارد.
رأی داور در چه صورتی باطل میشود؟
رأی داور باطل است اگر موضوع اختلاف مطابق قوانین ایران قابلیت داوری نداشته باشد یا مفاد رأی برخلاف اخلاق حسنه، نظم عمومی یا قواعد آمره باشد.
تفاوت داوری موردی و سازمانی چیست؟
در داوری موردی، طرفین قواعد رسیدگی و انتخاب داور را خود مشخص میکنند و داوری پس از صدور رأی منحل میشود. در داوری سازمانی، نهاد یا موسسهای مشخص فرآیند داوری را نظارت کرده و حقوق و تعهدات داور و طرفین طبق چارچوب قرارداد مشخص است.
چرا تجار بین المللی به داوری تمایل دارند؟
چون داوری بین المللی سریعتر، محرمانهتر و راحتتر از دادرسیهای قضایی پیچیده است و امکان حل اختلافات مطابق اصول تجاری و بین المللی را فراهم میکند.
رأی داوری چگونه اجرا میشود؟
رأی داور الزامآور بوده و اجرا آن نسبت به آرای محاکم قضایی سادهتر است. طرفین موظف به رعایت مفاد رأی هستند و در صورت عدم رعایت میتوانند درخواست اجرای قانونی نمایند.
من یه معامله با یه شرکت خارجی دارم و میخوام اگه مشکلی پیش اومد، به دادگاه نریم. داوری بین المللی برای این کار مناسبه؟
بله. داوری تجاری بین المللی یک راه حل مناسب و کارآمد برای حل و فصل اختلافات تجاری بین المللی است. این روش به شما اجازه میدهد تا از پیچیدگیهای دادگاههای داخلی و بین المللی دوری کرده و به صورت سریعتر و تخصصیتر به حل اختلاف بپردازید.
ویژگی های داوری بین المللی چیه؟
داوری زمانی بین المللی محسوب میشود که یکی از طرفین قرارداد، تبعه ایران نباشد یا موضوع اختلاف مربوط به روابط تجاری بین کشورها باشد. از ویژگیهای مهم آن، محرمانه بودن، سرعت در رسیدگی و لازم الاجرا بودن رای داور است.
داوری موردی و داوری سازمانی چه فرقی با هم دارن؟
در داوری موردی، هیچ نهاد یا سازمانی بر روند داوری نظارت نمیکند و قواعد آن توسط خود طرفین تعریف میشود. اما در داوری سازمانی، یک نهاد مشخص مانند اتاق بازرگانی بینالمللی بر روند رسیدگی نظارت دارد و بر اساس قواعد آن سازمان داوری انجام میشود.
مزایای داوری بین المللی چیه؟
از مهمترین مزایای آن میتوان به محرمانه بودن روند رسیدگی، سرعت بالا در حل و فصل اختلافات، تک مرحلهای بودن و انتخاب داور متخصص در موضوع مورد اختلاف اشاره کرد.
اگه رای داور به ضرر من باشه، میتونم بهش اعتراض کنم؟
بله. شما میتوانید ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ رای، درخواست تفسیر، اصلاح یا تکمیل رای را از داور داشته باشید.
چه زمانی رای داور باطل میشه؟
رای داور در دو صورت باطل است: اگر موضوع اختلاف طبق قوانین ایران قابل داوری نباشد و یا اگر مفاد رای داور خلاف نظم عمومی، اخلاق حسنه یا قواعد آمره کشور باشد.
آیا میشه به خاطر عدم صلاحیت داور، رای اون رو باطل کرد؟
بله. یکی از دلایل ابطال رای داوری این است که داور خارج از اختیارات خود یا خارج از موضوع ارجاع شده، رای صادر کرده باشد.
آیا رای داوری بین المللی در ایران قابل اجراست؟
بله. بر اساس قانون داوری تجاری بین المللی، رای داوری خارجی نیز در ایران قابل اجرا است، به شرطی که شرایط قانونی مربوطه را داشته باشد.
چرا تجار به داوری تمایل دارن؟
تجار به دلیل کاهش هزینهها، سرعت بیشتر در حل و فصل اختلافات، محرمانه ماندن اطلاعات و امکان انتخاب داور متخصص در حوزه فعالیت خود، به داوری تمایل بیشتری دارند.
آیا برای انجام داوری، حتما باید به یه کشور ثالث سفر کنیم؟
لزوما خیر. امروزه با توجه به پیشرفت فناوری، بسیاری از مراحل داوری بین المللی میتواند به صورت غیر حضوری و از طریق ویدئو کنفرانس یا سایر ابزارهای آنلاین انجام شود.