شرکت‌های هلدینگ

شرکت‌های هلدینگ

سازمان‌ها در حوزه‌های مختلف به مانند سیاست انگیزه اجتماعی، احزاب و NGO تعریف می‌شوند، که تمامی آرمان تشکیل این انگیزه‌ها، در چارچوب اهداف مختلف باید ایجاد شوند. چه بسا همواره کار مشارکت اقتصادی و تجاری، در قالب شرکت‌ها و سازمان‌ها تعریف می‌شوند. شرکت‌ها مجموعه از تعاملاتی هستند که برای رسیدن به منافع تجاری و اقتصادی سازمان‌های خود تعریف می‌شوند و روابط سازمانی در جهت رسیدن به این منافع تعریف می‌گردند. از سال 1885 در کشور انگلیس شرکت‌ها ایجاد گردیدند. این شرکت‌ها به صورت ۷ شکل و ساختار و متعدد هستند، عالی‌ترین نوع از شرکت‌های مورد بحث، شرکت سهامی عام است که دارای عالی‌ترین نوع روابط سازمانی است و هدفی که در دنیای تجارت دنبال می‌کند، هزینه تولید کم و کیفیت بالا است. پس از ایجاد شرکت‌ها و فراز و نشیب‌های دنیای تجارت و حرکت کشورها در مسیر توسعه‌ای پویا و پایدار، نیاز به ایجاد هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه گذاری با هدف مشارکت و همبستگی قوانین جهانی ورود به عرصه شرکت‌های چند ملیتی بیش از پیش نمایان گردید. شرکت‌های چند ملیتی نوعی از شرکتهای سهامی هستند. در واقع حضور در عرصه جامعه جهانی، مانند هلدینگ‌های چند ملیتی بمانند شرکت هلدینگ ساخت هواپیما با همکاری 57 کشور دنیا و ورود آن به (WTO) یا همان سازمان جهانی تجارت از نمونه‌های این مهم است.

جایگاه شرکت‌های هلدینگ در حقوق ایران

مفهوم هلدینگ

هلدینگ از واژه لاتین hold به معنی نگه داشتن گرفته شده است و شرکت هلدینگ یا شرکت مادر به شرکتی گفته می‌شود که عملا هیچگونه فعالیت تجاری نداشته و تنها از طریق داشتن سهام، فعالیت شرکت‌های دیگر را کنترل میکند. تعابیر مختلفی از شرکت هلدینگ در واژه نامه/اصلاح نامه دایره المعارف و ویکی پدیا نظیر شرکت مادر، شرکت دارنده، شرکت کنترل کننده، شرکت مالک، شرکت صاحب سهم و شرکت اصلی وجود دارد.

شرکت مادر و شرکت دارند

صاحب بیش‌تر (بیش از 50 درصد سهام) یا همه سهام سرمایه، دارای حق رای شرکت‌های دیگر یا به تعبیر دیگر شرکت دختر، است، در حقیقت فعالیت شرکت‌های زیرمجموعه خود را از طریق مدیران و هیئت مدیره شرکت اصلی کنترل می‌کند. شرکت کنترل کننده‌ای که دارای شرکت‌های فرعی متعدد بوده و خود دارای فعالیت تجاری نمی‌باشد.‌

شرکت کنترل کننده

شرکتی است که یک یا چند کمپانی و موسسه دیگر را تحت تملک یا کنترل خود دارد و سهام سایر شرکت‌ها را با هدف کنترل آن‌ها خریداری می‌نماید، اگر سهام شرکتها را به منظوری غیر از کنترل آن‌ها خریداری کند، شرکت کنترل کننده نیست و شرکت سرمایه گذاری است.

شرکت مالک و صاحب سهام شرکت مرکزی

هلدینگ‌ها شرکت‌های بزرگ هستند که اغلب تنها به صورت شرکت‌های مالک هستند، در حقیقت یک موسسه کاملا مالی هستند که سرمایه خود را برای تحصیل منافع در سایر شرکت‌ها به کار می‌اندازد و این امر از طریق خرید بیش از 50 درصد سهام عادی آنان انجام می‌شود و اگر کم‌تر از 50 درصد سهام خریداری شود شرکت زیر مجموعه، شرکت وابسته محسوب می‌گردد. شرکت‌های فرعی هویت قانونی خودشان را به عنوان شرکت‌های مجزا حفظ می‌کنند. در واقع یک واحد تجاری است که به وسیله کنترل شرکت اصلی یا یک شرکت سرمایه گذار به علت داشتن مالکیت سهام، کنترل می‌شوند و شرکت مادر نسبت به مالکیت سهام شرکت‌های فرعی حق رای دارند. شرکت تابعه، شرکت فرعی است که درصد سرمایه گذاری شرکت اصلی بیش از 50 درصد سهام بوده است. همانطور که ذکر گردید تاسیس یک شرکت اصلی با رایج‌ترین روش کنترل که همان حق داشتن سهام چندین شرکت فرعی و حق رای کافی برای تعیین انتخاب اعضای هیات مدیره می‌باشد.

تعریف هلدینگ در ایران

با وجود گذشت 20 سال از فعالیت‌‌های رسمی هلدینگ در بورس تهران، بحث شرکت‌های مزبور تقریبا ناشناخته است. تعریف هلدینگ در ایران شباهت بسیاری به شرکت‌های سرمایه‌ گذاری دارد. بر‌اساس تعریف سازمان بورس و اوراق بهادار ایران هلدینگ عبارت است از شرکت‌هایی که از مصادیق نهادهای مالی شناسایی شده طبق ماده 4 آیین نامه اجرایی قانون بازار اوراق بهادار هستند که با سرمایه گذاری در شرکت سرمایه پذیر جهت کسب انتفاع، آنقدر حق رای کسب می‌کند که برای کنترل عملیات شرکت، هیات مدیره را انتخاب کند و یا در انتخاب اعضای هیات مدیره موثر باشد. از این رو این شرکت‌ها در تلاش هستند تا از طریق تملک شرکت‌های دیگر که عموما در صنایع مشابه فعالیت می‌نمایند یک گروه تخصصی را تشکیل داده تا به این طریق بتوانند از مزایای برخوردار شوند که از آن جمله می‌توان به هم افزایی اشاره داشت.

هدف از سرمایه گذاری با توجه به مفهوم هلدینگ

در شرکت‌های هلدینگ هدف از سرمایه گذاری، افزایش ثروت سرمایه گذاری از طریق کسب سود و بالابردن ارزش سرمایه است. همانطور که ذکر شد، روند رو به رشد شرکت‌های تجاری، مستلزم گسترش و توسعه فعالیت‌ها و تخصصی شدن آن‌ها است و به منظور رسیدن به این مهم باید از طریق ترکیب شرکت‌ها و مدیریت عالی آنها اقدام گردد. در دهه‌های اول قرن بیستم در آمریکا شرکت هلدینگ به وجود آمد و موجب از بین رفتن رقابت و ایجاد انحصار گردید و سبب گردید که دوباره دولت در امور اقتصادی دخالت کند. تجربه ثابت کرده است که اجرای اصل رقابت که یکی از اصول اصلی نظام سرمایه داری است، بدون نقض اصل اساسی دیگری یعنی عدم مداخله دولت در فعالیت‌های اقتصادی امکان ندارد، زیرا تولیدکنندگان وقتی آزاد باشند، از راه‌های گوناگون به حذف رقبا و ایجاد انحصار می‌پردازند. بنابراین از سال 1953 به بعد در آمریکا قوانین زیادی بر ضد هدینگ به وجود آمد؛ از جمله ایجاد شرکت مادر در امور تولیدی و عام المنفعه.

سوالات متداول درمورد شرکت‌های هلدینگ