قراردادهای ارفاقی و شرایط آنها
برای برسی قراردادهای ارفاقی و شرایط و آثاری که به همراه دارد، ابتدا نیازمند توضیح اجمالی ورشکستگی هستیم.
شرایط قانونی انعقاد قرارداد ارفاقی
ورشکستگی
ورشکستگی حالتی است که تاجر و یا شرکت تجاری، از پرداخت بدهی‌های خود ناتوان گردیده و توانی جهت اجرای تعهدات خود نداشته باشد. به این افراد اصطلاحا ورشکسته یا مفلس گفته میشود. قواعد ورشکستگی تنها شامل تجار میشود و در صورتی که یک شخص معمولی قادر به پرداخت بدهی‌های خود نباشد، اصطلاحا «معسر» نامیده میشود. بنابر دلایلی از جمله تاجر شناخته شدن شرکت‌های تجاری، قواعد ورشکستگی به آنها نیز تعلق می‌گیرد. البته باید به این نکته توجه داشت که شرکا و مدیران شرکت‌های تجاری، تاجر محسوب نشده و مقررات ورشکستگی شامل آنها نمیشود. در صورتی که شخصی ورشکسته شود طلبکاران هنگام تقسیم دارایی او نسبت به هم حق تقدم نداشته و در صورتی که کسی معسر شود، طلبکاری که سریع تر اقدام نموده باشد به نتیجه خواهد رسید.
نحوه اعلام حکم ورشکستگی و دادگاه صالح
ورشکستگی توسط حکم دادگاه اعلام می‌گردد و اگر دادگاه حکم ورشکستگی را صادر ننماید، ورشکستگی تاجر ثابت نخواهد شد. دادگاه صالح برای رسیدگی به این امر، دادگاه عمومی محل اقامت تاجر است. ورشکستگی با درخواست یک یا چند نفر از بستانکاران و یا به درخواست دادستان و یا اظهارات خود تاجر اعلام می‌گردد.
مفهوم قرارداد ارفاقی
مطابق با ماده 479 قانون تجارت، قرارداد ارفاقی بین تاجر ورشکسته و هیات طلبکاران در صورتی که واجد شرایط مقرر شده توسط قانونگذار برای طرفین قرارداد باشند، منعقد می‌گردد و زمانی دارای اعتبار و اثر قانونی است که به تصدیق دادگاه رسیده باشد، در غیر این صورت بلا اثر خواهد بود. دلیل سختگیری قانون گذار این است که با تصدیق قرارداد ارفاقی، تاجر از وضعیت ورشکستگی خارج شده و اجازه انجام اعمال حقوقی را دارا میشود لذا دادگاه می‌بایست از حسن نیت تاجر نسبت به پایبندی به مفاد قرارداد ارفاقی اطمینان داشته و عدم سوء نیت او برای دادگاه محرز شود.
طرفین در قرارداد ارفاقی
با توجه به اینکه قرارداد ارفاقی بنا بر پیشنهاد مدیر تصفیه و تاجر ورشکسته است زمانی منعقد می‌گردد که حداقل نصف به علاوه یک نفر از طلبکاران (اکثریت تعداد) که حداقل سه ربع از تمامی مطالبات تصدیق شده را دارا هستند، در جلسه حضور داشته باشند در غیر این صورت نتیجه حاصل شده معلق خواهد شد. قرارداد ارفاقی در صورتی قطعی می‌گردد که در جلسه دوم اکثریت تعداد و مبلغی که در ماده 480 قانون تجارت تصریح گردیده تکمیل شده و رضایت خود را نسبت به انعقاد این قرارداد اعلام نمایند.
در چه صورتی انعقاد قرارداد ارفاقی دارای ممنوعیت قانونی است؟
اگر تاجر محکوم به ورشکستگی به تقلب شده باشد، انعقاد قرار ارفاقی با وی امکان پذیر نمی‌باشد، جز درموردی که احتمال به برائت تاجر توسط دادگاه حاصل شود که در این صورت حسن نیت تاجر اثبات گردیده و در صورتی که اکثریت مطلق طلبکاران پس از صدور حکم دادگاه، با انعقاد قرارداد موافقت نمایند محدودیتی جهت انعقاد قرارداد ارفاقی وجود نخواهد داشت.
قراردادهای ارفاقی چه آثاری را در پی دارند؟
در قرارداد ارفاقی تاجر مقابل طلبکارانی که رضایت خود را نسبت به انعقاد قرارداد با او اعلام نموده‌اند، متعهد میشود که طلب خود را در تاریخ مشخص که مطابق با قرارداد ارفاقی تعهد به پرداخت آن نموده است را بپردازد. در واقع طلبکاران به تاجر ورشکسته فرصت ادامه دادن فعالیت‌های تجاری او را اعطا نموده تا در ازای آن طلب خود را به صورت کامل در موعد مقرر شده در قرارداد از تاجر دریافت نمایند. این قرارداد پس از تصدیق از سوی محکمه نسبت به طلبکارانی که آن را امضا نموده‌اند قطعی است و سهم غرمایی بستانکارانی که مخالفت خود را با قرارداد ارفاقی اعلام نموده‌اند تعیین شده و پس از پرداخت مطالبات موافقین قرارداد ارفاقی، قادر به درخواست پرداخت مابقی طلب خود از تاجر می‌باشند.
ضمانت اجرای قرارداد ارفاقی
با توجه به اجرای تمام و یا قسمتی از قرارداد ارفاقی امکان اینکه یک یا چند نفر به عنوان ضامن متعهد شوند وجود دارد و در صورت عدم تعهد تاجر نسبت به مفاد قرارداد ارفاقی در مقابل طلبکارها تحت عنوان ضامن ملزم به انجام تعهد میشود و چنانچه تعدادی ضامن تعیین شده باشند، در مقابل طلبکاران مسئولیت تضامنی داشته و در صورت باطل شدن قرارداد مذکور، مسئولیت ضامن یا ضامن‌ها به خودی خود ملغی اثر شده و دیگر مسئولیتی به آنها تعلق نخواهد داشت.
نحوه اعتراض به قرارداد ارفاقی
مطابق با ماده 485 قانون تجارت تمام طلبکارهایی که حق شرکت در انعقاد قرارداد ارفاقی را دارند قادر به اعتراض نسبت به قرارداد هستند. لازم به ذکر است که اعتراض مذکور باید موجه بوده و به مدت یک هفته از تاریخ انعقاد قرارداد به مدیر تصفیه همچنین تاجر ورشکسته اعلام شود، در صورتی که شروط مذکور رعایت نشده باشد شکایت فاقد اعتبار و اثر قانونی بوده و به آن ترتیب اثر داده نمیشود اما در صورتی که پس از تشکیل جلسه محکمه حکم به پذیرفته شدن شدن اعتراض مربوط به قرارداد فوق صادر شود این قرارداد نسبت به تمامی اشخاص ذی النفع بلااثر می‌گردد.
سوالات متداول درمورد قراردادهای ارفاقی
قرارداد ارفاقی توافقی است بین تاجر ورشکسته و هیات طلبکاران که طی آن، طلبکاران با قبول مدتی برای پرداخت بدهی‌ها به تاجر، اجازه ادامه فعالیت تجاری وی را می‌دهند. این قرارداد پس از تصدیق دادگاه دارای اعتبار قانونی میشود.
برای اعتبار قرارداد ارفاقی، تاجر باید حسن نیت داشته باشد، اکثریت طلبکاران حاضر در جلسه دوم قرارداد را تایید کنند، و قرارداد پس از تصدیق دادگاه رسمی شود.
طرفین قرارداد شامل تاجر ورشکسته و هیات طلبکارانی هستند که حداقل نصف به علاوه یک نفر از طلبکاران و حداقل سه ربع از مجموع مطالبات تصدیق شده را دارا باشند.
در صورت محکومیت تاجر به تقلب، قرارداد ارفاقی منعقد نمیشود، مگر آنکه دادگاه حسن نیت تاجر را احراز کند و اکثریت طلبکاران پس از صدور حکم موافقت نمایند.
در صورت عدم اجرای قرارداد توسط تاجر، ضامنان تعهد شده مسئول پرداخت بدهی‌ها هستند و مسئولیت آنان تضامنی است. اگر قرارداد باطل شود، مسئولیت ضامن نیز از بین می‌رود.
تمام طلبکارانی که حق شرکت در انعقاد قرارداد را دارند میتوانند ظرف یک هفته از تاریخ انعقاد، اعتراض خود را به مدیر تصفیه یا تاجر ورشکسته اعلام کنند. در صورت پذیرش اعتراض توسط دادگاه، قرارداد نسبت به تمامی ذینفعان بلااثر میشود. قرارداد ارفاقی چیست و چه کاربردی دارد؟
چه شرایطی برای اعتبار قرارداد ارفاقی لازم است؟
چه کسانی میتوانند طرف قرارداد ارفاقی باشند؟
آیا تاجر ورشکستهای که به تقلب محکوم شده است میتواند قرارداد ارفاقی منعقد کند؟
ضمانت اجرای قرارداد ارفاقی چگونه است؟
چگونه میتوان به قرارداد ارفاقی اعتراض کرد؟
قرارداد ارفاقی دقیقا چی هست؟
قرارداد ارفاقی قراردادی است که بین تاجر ورشکسته و طلبکاران او منعقد میشود و به تاجر فرصت می‌دهد تا با ادامه فعالیت تجاری، بدهی‌های خود را در موعد مقرر پرداخت کند این قرارداد فقط برای تجار و شرکت‌های تجاری کاربرد دارد و برای افراد عادی (معسر) قابل اجرا نیست
اگه من از یه تاجر طلبکار باشم، چطور میتونم ورشکستگیش رو اعلام کنم؟
اعلام ورشکستگی یک تاجر توسط حکم دادگاه صورت می‌گیرد و شما به عنوان یک بستانکار می‌توانید از دادگاه صالح که دادگاه عمومی محل اقامت تاجر است درخواست صدور حکم ورشکستگی را مطرح نمایید
آیا همه طلبکارها باید با قرارداد ارفاقی موافقت کنن؟
خیر الزامی به موافقت همه طلبکاران نیست برای انعقاد قرارداد ارفاقی رضایت حداقل نصف به علاوه یک نفر از طلبکاران که سه ربع از مطالبات را دارند کافی است اگر شما با قرارداد موافقت نکنید سهم شما از دارایی تاجر تعیین شده و پس از پرداخت مطالبات موافقین، می‌توانید مابقی طلب خود را از تاجر ورشکسته درخواست کنید
اگر یه تاجر به خاطر تقلب ورشکسته شده باشه، باز هم میتونه قرارداد ارفاقی ببنده؟
انعقاد قرارداد ارفاقی با تاجری که به ورشکستگی به تقلب محکوم شده باشد ممنوع است مگر اینکه دادگاه احتمال برائت او را بدهد و پس از صدور حکم دادگاه، اکثریت مطلق طلبکاران با انعقاد قرارداد موافقت کنند
اعتبار قرارداد ارفاقی از کی شروع میشه؟
خیر قرارداد ارفاقی به محض امضا معتبر نمیشود و اعتبار قانونی آن منوط به تصدیق دادگاه است پس از تأیید دادگاه تاجر از وضعیت ورشکستگی خارج میشود و میتواند فعالیت‌های حقوقی خود را از سر بگیرد
اگه تاجر بعد از قرارداد ارفاقی باز هم نتونه بدهی‌هاشو پرداخت کنه، تکلیف چیه؟
در صورت عدم تعهد تاجر نسبت به مفاد قرارداد ارفاقی طلبکاران میتوانند برای اجرای تعهد به ضامن یا ضامن‌های قرارداد مراجعه کنند
من شنیدم که شرکا و مدیران شرکت‌های تجاری ورشکسته نمیشن این درسته؟
بله درست است قواعد ورشکستگی فقط شامل تجار و شرکت‌های تجاری میشود و شرکا و مدیران شرکت‌ها تاجر محسوب نشده و مقررات ورشکستگی شامل آنها نمیشود این افراد در صورت ناتوانی در پرداخت بدهی، معسر شناخته می‌شوند
چرا دادگاه اینقدر سختگیری میکنه برای تایید قرارداد ارفاقی؟
سختگیری دادگاه به این دلیل است که با تصدیق قرارداد ارفاقی تاجر از وضعیت ورشکستگی خارج میشود و به او اجازه انجام فعالیت‌های حقوقی مجدد داده میشود بنابراین دادگاه باید از حسن نیت تاجر و پایبندی او به تعهداتش اطمینان حاصل کند
اگه من به عنوان طلبکار به قرارداد ارفاقی اعتراض داشته باشم، چطوری باید اعتراضم رو ثبت کنم؟
تمام طلبکارانی که حق شرکت در قرارداد ارفاقی را دارند میتوانند به آن اعتراض کنند شما باید اعتراض موجه خود را به مدت یک هفته از تاریخ انعقاد قرارداد به مدیر تصفیه و تاجر ورشکسته اعلام کنید
ضامن قرارداد ارفاقی چه مسئولیتی داره؟
ضامن قرارداد ارفاقی در صورت عدم تعهد تاجر مسئولیت پرداخت بدهی‌ها را بر عهده دارد اگر چند ضامن وجود داشته باشد مسئولیت آنها تضامنی است اما در صورت باطل شدن قرارداد، مسئولیت ضامن یا ضامن‌ها به خودی خود منتفی میشود و دیگر مسئولیتی ندارند