حق العمل کاری در قانون تجارت
همانگونه که از معنای این عبارت پیدا است، حق العمل حقی است که در ازای انجام کاری دریافت میشود. حق العمل با مواردی از جمله کارمزد و مزد کار نیز شناخته میشود و در واقع مبلغی است که از صاحب کالا بابت فروش آن دریافت میشود. همچنین حق العمل و حق العمل کاری از اصطلاحات کاربردی در حسابداری است.
مفهوم حق العمکاری و جایگاه آن در قانون تجارت ایران
حق العمل کاری چیست؟
به بیان ساده، حق العمل کاری به معنی وکالت در انجام امور تجاری است. البته این تنها تعریفی ساده از حق العمل کاری بوده و تعریف علمی و کامل آن را در بر نمیگیرد. در واقع حق العمل کاری را میتوان نوعی قرارداد یا عهدی با رضایت طرفین دانست که میان شخص آمر و حق العمل کار منعقد میگردد. به موجب این قرارداد حق العمل کار معاملهای را به دستور یا حساب شخصی دیگر انجام میدهد.
حق العمل کار کیست؟
حق العمل کار عنوانی است که به شخصی که کار حق العمل کاری را انجام میدهد، تعلق میگیرد. مطابق ماده 357 قانون تجارت ایران حق العمل کار کسی است که اقدام به انجام معامله به نام خود و به دستور دیگری کرده و در ازای انجام این کار حق الزحمهای را تحت عنوان حق العمل دریافت مینماید. به عنوان مثال عبارت کمیسیون بر گرفته از عبارتی تحت عنوان کمیسیونر در زبان فرانسوی بوده که با این موضوع نیز ارتباط دارد. در واقع کمیسیونها همان حق العمل و کمیسیونرها نیز حق العمل کار است.
آیا همه افراد قادر به انجام حق العمل کاری هستند؟
شرط یا قانون خاصی برای انجام حق العمل کاری در قانون تجارت پیش بینی نشده است. بنابراین این امکان برای افرادی که تمایل به انجام فعالیتهای تجاری داشته و نیز مهارتهایی را در این زمینه دارا باشند، در نظر گرفته شده است. انجام این کار نیازی به دریافت پروانه فعالیت و یا مجوز ندارد. بسیاری از فعالان در زمینه حسابداری نیز در این زمینه فعالیت میکنند.
آیا حق العمل کاری نوعی وکالت یا نمایندگی است؟
حق العمل کاری امری متفاوت از وکالت و نمایندگی است. فعالیت وکیل یا نماینده به نام آمر (موکل) بوده و معاملات انجام شده نیز به نام آمر (موکل) است. اما در حق العمل کاری ممکن است نامی از آمر در معاملات به میان نیامده و یا آن را رد کند. به طور معمول در معاملات حق العمل کاری، طرف مقابل نسبت به آمر اطلاعی نداشته و تنها با حق العمل کار در تقابل میباشد.
دلیل استفاده از خدمات حق العمل کاری
تخصص حق العمل کارها در پیدا کردن طرفهای معامله و انعقاد معاملات، از دلایلی است که باعث میشود تا خدمات حق العمل کاری در هر زمان مشتری خود را داشته باشد. در بسیاری از موارد اشخاصی که زمان، روابط و نیز تخص کافی برای پیدا کردن طرف معامله را ندارند به استفاده از خدمات حق العمل کاری روی آورده و از آن بهره میبرند. البته از دیگر دلایل رایج شدن حق العمل کاری، تمایل افراد به فاش نشدن طرف واقعی معامله میباشد.
حق العمل کار چه وظایف و مسئولیتهایی دارد؟
- انجام دستورات امر.
- انجام معامله به نام خود (در صورت دستور آمر).
- ذینفع نبودن در معامله مربوطه.
- امانت داری نسبت به حق آمر.
- اطلاع رسانی کامل به آمر.
- حفظ اطلاعات.
دلال کیست و چه تفاوتی با حق العمل کار دارد؟
کار دلالی و واسطه گری به امر حق العمل کاری بسیار شباهت داشته و البته تفاوتهایی نیز دارند.
- وظیفه دلال معرفی طرفین معامله بوده و معمولا قادر به بر عهده گرفتن نمایندگی یکی از طرفین نمیباشد. در حالی که حق العمل کار بخشی از معامله بوده و یکی از طرفین معامله محسوب میشود.
- دلال هیج تعهدی نسبت به طرفین ندارد در حالی که حق العمل کار تعهداتی در مقابل طرف معامله و نیز مسئولیتهایی نسبت به آمر دارد.
نکته مهم مرتبط با تعهدات حق العمل کار: در صورتی که حق العمل کار ضمانتی بابت حسن انجام کار ننموده و نیز در کار خود کوتاهی نکرده باشد مسولیت عدم اجرای معامله از سوی طرف معامله بر عهده او نخواهد بود.
در عرف و قانون تجارت حق العمل کار شخصی است که معاملهای را بابت دریافت اجرت انجام میدهد. اما در کمرگ، حق العمل کار به شخصی گفته میشود که امور ترخیص و تشریفات گمرکی کالا را به نیابت از صاحب کالا انجام میدهد. چنین شخصی در قانون امور کمرگی، کارگزار گمرک تلقی میگردد. مدت و اعتبار پروانه حق العمل کاری یک سال بوده و متقاضیان تمدید این مدت، میبایست پیش از پایان اعتبار پروانه، نسبت به تمدید آن اقدام نمایند.
سوالات متداول درمورد حق العمل کاری در قانون تجارت
حقالعمل کاری در قانون تجارت به چه معناست؟
حقالعمل کاری نوعی قرارداد تجاری است که طی آن شخصی به نام «حقالعملکار» معاملهای را به دستور و به حساب شخص دیگری (آمر) انجام میدهد. او در قبال این خدمت، اجرتی تحت عنوان حقالعمل دریافت میکند.
حقالعملکار چه کسی است؟
طبق ماده 357 قانون تجارت ایران، حقالعملکار کسی است که به نام خود ولی به دستور دیگری معاملهای را انجام میدهد و در مقابل آن اجرتی بهعنوان حقالعمل میگیرد.
آیا انجام حقالعمل کاری نیاز به مجوز یا پروانه دارد؟
در قانون تجارت برای انجام حقالعمل کاری شرط خاص یا نیاز به دریافت پروانه فعالیت پیشبینی نشده است. هر فردی که توانایی و مهارت لازم در امور تجاری را داشته باشد میتواند این فعالیت را انجام دهد.
تفاوت حقالعمل کاری با وکالت و نمایندگی چیست؟
در وکالت یا نمایندگی، معاملات به نام آمر یا موکل انجام میشود، اما در حقالعمل کاری معمولاً نام آمر ذکر نمیگردد و معاملات به نام حقالعملکار ثبت میشود. بنابراین طرف معامله تنها حقالعملکار را میشناسد.
تفاوت دلال با حقالعملکار چیست؟
دلال صرفاً وظیفه معرفی طرفین معامله را دارد و هیچ تعهدی در برابر آنان نمیپذیرد. اما حقالعملکار خود یکی از طرفین معامله محسوب شده و در برابر آمر و گاهی طرف مقابل، تعهدات و مسئولیتهایی دارد.
وظایف اصلی حقالعملکار چیست؟
از جمله وظایف حقالعملکار میتوان به اجرای دستورات آمر، امانتداری، اطلاعرسانی کامل به آمر، حفظ اطلاعات، و انجام معامله به نام خود (در صورت دستور آمر) اشاره کرد.
حقالعملکار در گمرک چه کسی است؟
در گمرک، حقالعملکار به فردی گفته میشود که تشریفات و امور ترخیص کالا را به نیابت از صاحب کالا انجام میدهد. این فرد در قانون امور گمرکی با عنوان «کارگزار گمرک» شناخته میشود.
من یه محصولی دارم و میخوام یکی برام بفروشه. به کسی که این کار رو انجام میده چی میگن و چه فرقی با وکیل داره؟
به شخصی که این کار را انجام میدهد، حقالعملکار گفته میشود. تفاوت اصلی او با وکیل یا نماینده در این است که حقالعملکار معامله را به نام خودش انجام میدهد، در حالی که وکیل یا نماینده معامله را به نام موکل (آمر) انجام میدهند.
چرا باید از خدمات حقالعملکار استفاده کنم؟
استفاده از خدمات حقالعملکار دلایل مختلفی دارد. از جمله این دلایل میتوان به تخصص او در یافتن طرف معامله، صرفهجویی در زمان و روابط او اشاره کرد. همچنین در مواقعی که یک شخص تمایل به فاش نشدن هویت خود در معامله را دارد، از خدمات حقالعملکار بهره میبرد.
اگه من به یه حقالعملکار دستور بدم که جنسم رو بفروشه، چه وظایفی در برابر من داره؟
حقالعملکار وظایف و مسئولیتهای متعددی دارد، از جمله: انجام دستورات شما (آمر)، امانتداری نسبت به دارایی شما، اطلاعرسانی کامل درباره جزئیات معامله و حفظ اطلاعات شما.
اگه حقالعملکار جنسم رو فروخت ولی خریدار پول رو نداد، آیا حقالعملکار مسئوله؟
خیر. اگر حقالعملکار کوتاهی نکرده باشد و ضمانتی بابت حسن انجام کار طرف مقابل نداده باشد، مسئولیتی در قبال عدم اجرای تعهد از سوی خریدار ندارد.
آیا هر کسی میتونه حقالعملکار بشه و پروانه فعالیت هم نیاز داره؟
طبق قانون تجارت، هیچ شرط یا قانون خاصی برای انجام فعالیت حقالعملکاری وجود ندارد و نیازی به دریافت پروانه فعالیت یا مجوز خاص برای انجام آن نیست.
فرق بین حقالعملکار و دلال چیه؟
وظیفه دلال تنها معرفی طرفین معامله به یکدیگر است و خودش بخشی از معامله نیست، در حالی که حقالعملکار بخشی از معامله محسوب شده و به نام خودش معامله را انجام میدهد. همچنین، حقالعملکار در برابر آمر خود تعهدات مشخصی دارد که دلال فاقد آنهاست.
اگه یه حق العمل کار در گمرک کار کنه بهش چی میگن؟
در گمرک، حقالعملکار کارگزار گمرک نامیده میشود. وظیفه او انجام امور ترخیص و تشریفات گمرکی کالا به نیابت از صاحب کالا است. پروانه فعالیت او یک سال اعتبار دارد.
اگه یه حقالعملکار جنسی رو که بهش سپردم بفروشه و خودش هم از این معامله سود ببره، آیا کارش درسته؟
خیر. یکی از وظایف اصلی حقالعملکار ذینفع نبودن در معامله مربوطه است، مگر اینکه با توافق آمر باشد. او باید به دستور شما عمل کند و فقط حقالزحمهای به نام حقالعمل دریافت کند.
حقالعمل کاری در قانون تجارت ایران چه جایگاهی داره؟
حقالعملکاری در قانون تجارت ایران، به عنوان یک قرارداد میان آمر و حقالعملکار تعریف شده است. بر اساس ماده ۳۵۷ قانون تجارت، حقالعملکار کسی است که معاملهای را به نام خود و به دستور دیگری انجام میدهد.
من یه حسابدار هستم. آیا میتونم کار حقالعملکاری هم انجام بدم؟
بله. با توجه به متن، بسیاری از فعالان در زمینه حسابداری نیز در زمینه حقالعملکاری فعالیت میکنند و این کار نیاز به مهارتهای تجاری دارد.