شرایط حضانت فرزند

شرایط حضانت فرزند

حضانت در لغت به معنی حفظ، نگه داری و پرورش دادن است. معنای اصطلاحی حضانت عبارت است از نگه داری و تربیت فرزند. این تربیت ممکن است مادی یا معنوی باشد که جهت ادامه حیات و پرورش جسم و روح فرزند، لازم است. بسیاری از افراد بر این باورند که حضانت بیش‌تر به وضعیت و همچنین تامین سلامت جسمی کودک مربوط می‌شود اما به دلیل شکل گیری شخصیت و ابعاد مختلف کودک در دوران کودکی، مراقبت‌های روحی، اخلاقی و تربیتی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار گردیده‌اند.

شرایط قانونی والدین برای حضانت فرزند

موارد حضانت چیست و چه تفاوتی با ولایت دارد‌؟

به طور کلی حضانت شامل دو موضوع «نگهداری» و «تربیت» می‌شود. نگهداری همان مواظبت جسمی بوده که شامل مواردی از جمله ‌شیر دادن، پوشاندن لباس، نظافت کردن، مراجعه کردن به پزشک و امثال آن می‌شود‌. در حالی که تربیت مربوط  به بعد روحی و معنوی کودک است که شامل مواردی از جمله آموزش آداب و رسوم معاشرت و مسائل اخلاقی، تحصیلات و مواردی از این قبیل برای‌ اداره امور خود در آینده است. از این رو ‌ماده 1178 قانون مدنی این گونه مقرر داشته که والدین باید در حدود توانایی خود اقدام به تربیت اطفال خویش نمایند.

منظور از ولی در قانون مدنی، پدر و جد پدری است که نیازی به حکم دادگاه ندارد‌. پدر و جد پدری با هم برابر بوده و هر تصمیمی که توسط یکی از آن‌ها اتخاذ شود‌ صحیح است. ولی کودک حق دخالت در تمامی امور مالی و غیرمالی او را دارد و می‌تواند‌ هر آنچه که به صلاح او است را ‌انجام دهد. از جمله اجاره دادن و یا فروختن اموال طفل، اذن در ازدواج و سایر موارد. بنابراین مادر، والدین او و یا خواهر و برادر، ولی طفل محسوب نمی‌گردند.

تفاوت ولایت و حضانت

• حضانت، تمامی امور مربوط به نگه داری و سرپرستی از کودک را در بر می‌گیرد اما ولایت به امور مالی کودک، صغیر و مجنون مربوط می‌شود که شامل حفظ، نگهداری و اداره اموال او است.
• حضانت امری است که به طور مشترک میان والدین کودک وجود دارد در حالی که ولایت تنها به پدر یا جد پدری تعلق دارد.
• کودک به محض تولد تحت ولایت قهری پدر و یا جد پدری خود قرار می‌گیرد که این ولایت تا زمان رشد و بلوغ کودک ادامه دارد. در حالی که حضانت اینگونه نمی‌باشد چرا که در صورت وقوع طلاق و جدایی والدین، سرنوشت کودک نامعلوم گردیده و به توافق والدین یا نظر دادگاه بستگی دارد.

سن و مدت حضانت

اولویت نگهداری از فرزندان پس از طلاق زوجین، تا سن 7 سالگی آن‌ها‌ بر عهده مادرشان خواهد بود و حضانت آن‌ها پس از سن 7 سالگی‌ به دست پدر خواهد بود. اگر والدین بر سر حضانت فرزندان دچار مشکل شوند، شرایط حضانت فرزندان توسط دادگاه و به صورت قانونی محرز شده و تصمیمات مربوط به آن گرفته می‌شود. در صورت اعتیاد و احراز عدم صلاحیت پدر، حضانت فرزندان پس از 7 سالگی نیز به مادر آن‌ها تعلق خواهد داشت. فرزند پس از رسیدن به سن بلوغ، خود قادر به انتخاب یکی از والدین جهت ادامه زندگی با او می باشد. لازم به ذکر است که پدر موظف به تامین هزینه‌ها و مخارج فرزندان تحت حضانت مادر نیز است.

حضانت فرزندان پس از طلاق توافقی

بر‌اساس ماده 29 قانون حمایت از خانواده، تصمیم گیری در رابطه با حضانت فرزندان در هر نوع از طلاق‌ها بر عهده دادگاه است. در صورتی که زوجی، دختری کم‌تر از نه سال و پسری کم‌تر از پانزده سال داشته و به دنبال طلاق توافقی باشند، می‌بایست در رابطه با حق حضانت فرزندان، پرداخت نفقه و مقدار آن همچنین میزان ملاقات طرف مقابل با فرزندان‌ به توافق برسند. البته دادگاه موظف است که مصلحت فرزندان را در تعیین حضانت آنان پس از طلاق در نظر بگیرد. مطابق قانون، در صورتی که مادری مجددا ازدواج نماید، حق حضانت فرزندان از او گرفته شده و به پدر داده می‌شود. در حالی که در طلاق توافقی، فرزندان می‌توانند با توافق والدینشان کماکان تحت حضانت مادر قرار داشته باشند.

حضانت فرزندان پس از  فوت والدین

بر‌اساس قانون در صورت فوت یکی از والدین، والد زنده حضانت فرزندان را عهده دار خواهد بود. به عنوان مثال در صورت فوت پدر، حضانت فرزندان بر عهده مادرشان خواهد بود‌. البته اگر دادگاه در پی دادخواست ولی قهری، مادر را فاقد صلاحیت لازم  جهت حضانت از فرزندان بداند، حضانت از مادر گرفته می‌شود. در صورت فوت هر دو والدین کودک، حضانت آن‌ با جد پدری خواهد بود. اگر جد پدری کودک نیز فوت کرده باشد نزدیک‌ترین خویشان او به ترتیب ارث مسئولیت حضانت کودک را بر عهده خواهند گرفت.

سوالات متداول درمورد شرایط حضانت فرزند