قانون اصلاح صدور چک
ماده 1- در ماده (6) قانون صدور چک مصوب 1355/04/16 با اصلاحات و الحاقات بعدی عبارت‌های «و مدت اعتبار» و «حداکثر مدت اعتبار چک از زمان دریافت دسته چک سه سال است و چک‌هایی که تاریخ مندرج در آن‌ها پس از مدت اعتبار باشد، مشمول این قانون نمی‌شوند.» حذف میشود.
ماده 2- در تبصره (1) ماده (21 مکرر) قانون، عبارت «در مورد چک‌هایی که پس از گذشت دو سال از لازم الاجرا شدن این قانون» به عبارت «در مورد برگه چک‌هایی که از دسته چک‌های ارائه شده پس از پایان اسفندماه سال 1399» اصلاح و جمله «چک‌هایی که تاریخ صدور آن‌ها قبل از زمان مذکور باشد تابع قانون زمان صدور است.» به جمله «چک‌هایی صادر شده از دسته چک‌هایی که تاریخ ارائه آن دسته چک‌ها قبل از زمان مذکور در این تبصره باشد، تابع قانون زمان ارائه دسته چک است و بانکها بدون نیاز به ثبت آن چک‌ها در سامانه صیاد نسبت به پرداخت وجه چک اقدام می‌کنند. در کلیه برگه‌های دسته چک‌های ارائه شده پس از تاریخ فوق الذکر باید عبارت (صدور و پشت نویسی چک بدون درج در سامانه صیاد فاقد اعتبار است.) درج شود.» اصلاح میشود.
ماده 3- یک ماده به عنوان ماده (24) به قانون، به شرح زیر الحاق و شماره ماده (24) فعلی به (25) اصلاح میشود.
نکات کاربردی برای صادرکنندگان و دریافت‌کنندگان چک
ماده 24- چک تضمین شده تابع احکام ذیل است:
- صدور و تحویل چک‌های تضمین شده توسط بانکها به مشتری، صرفا از طریق سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک (صیاد) امکان پذیر و مستلزم تکمیل برگه (فرم) درخواست توسط متقاضی در شعبه بانک در حضور متصدی بانکی، درج مشخصات هویتی و شماره حساب گیرنده روی چک تضمین شده براساس دستورالعمل اعلامی توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و نیز ثبت علت درخواست صدور چک مذکور در سامانه صیاد است. سامانه مذکور به هر برگه چک، شناسه یکتا اختصاص میدهد و بانک مرکزی موظف است امکان استعلام اطلاعات چک تضمین شده را برای گیرنده (ذینفع) فراهم نماید.
- پرداخت مبلغ چک تضمین شده توسط بانک صرفا در وجه و به شمارهحساب گیرنده (ذینفع) که مشخصات وی روی چک تضمین شده درج گردیده است، امکان پذیر است و ظهر نویسی برای انتقال چک تضمین شده فاقد اعتبار است.
- ابطال چک تضمین شده به درخواست متقاضی یا وکیل یا نماینده قانونی وی با ارائه اصل چک جهت واریز وجه چک به حساب متقاضی، بدون نیاز به ظهر نویسی گیرنده (ذینفع)، تنها تا یک ماه پس از صدور آن توسط بانک صادرکننده امکان پذیر است. همچنین پرداخت چک تضمین شده به گیرنده (ذینفع) با ارائه اصل چک تنها پس از مهلت مقرر در این بند منوط به تکمیل برگه (فرم)های مربوط به مبارزه با پول شویی توسط متقاضی یا گیرنده (ذینفع) و گزارش شعبه بانک به واحد مبارزه با پول شویی بانک صادرکننده است.
- در صورت مفقودی چک تضمین شده، هرگاه متقاضی و گیرنده (ذینفع) هر دو به بانک صادرکننده مراجعه و نسبت به تکمیل و امضای برگه (فرم) اعلام مفقودی چک تضمین شده و تعهدنامه عدم ادعا نسبت به چک مفقود شده اقدام نموده و نسخه المثنی آن را از بانک درخواست کنند، بانک مکلف است علاوه بر احراز هویت متقاضی و گیرنده (ذینفع) نسبت به استعلام صحت مشخصات هویتی متقاضی و گیرنده (ذینفع) از سامانه نظام هویت سنجی الکترونیکی بانکی اقدام نماید و پس از ابطال چک مفقودشده، نسبت به صدور چک المثنی مطابق با اطلاعات مندرج در سامانه صیاد اقدام کند.
در صورت جعل چک تضمین شده یا استفاده از چک تضمین شده مجعول، مرتکب علاوه بر مجازات‌های قانونی مقرر، به حکم دادگاه به مدت دو تا شش سال از گرفتن چک تضمین شده محروم میشود. قانون فوق مشتمل بر سه ماده در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ 1400/1/29 مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ 1400/2/18 به تأیید شورای نگهبان رسید.
سوالات متداول قانون اصلاح صدور چک
قانون اصلاح صدور چک چه تغییراتی را اعمال کرده است؟
قانون اصلاح صدور چک شامل حذف محدودیت مدت اعتبار چک و اصلاح تبصره ماده 21 مکرر است تا چک‌هایی که از دسته چک‌های ارائه شده پس از پایان اسفندماه 1399 صادر می‌شوند تابع قانون جدید باشند. همچنین ماده جدیدی به عنوان ماده 24 به قانون الحاق شده و شماره ماده 24 قبلی به 25 تغییر یافته است.
چک تضمین شده چیست و چگونه صادر میشود؟
چک تضمین شده صرفاً توسط بانکها و از طریق سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دستهچک (صیاد) صادر میشود. صدور آن مستلزم تکمیل فرم درخواست در شعبه بانک و درج مشخصات هویتی و شماره حساب گیرنده روی چک است. سامانه صیاد به هر برگه چک شناسه یکتا اختصاص میدهد و امکان استعلام اطلاعات چک برای گیرنده فراهم میشود.
چگونه پرداخت و ظهرنویسی چک تضمین شده انجام میشود؟
پرداخت مبلغ چک تضمین شده صرفاً در وجه و به شمارهحساب گیرندهای که مشخصات وی روی چک درج شده امکانپذیر است و ظهرنویسی برای انتقال چک تضمین شده فاقد اعتبار است. این قانون از سوءاستفاده و انتقال غیرمجاز چک جلوگیری میکند.
در صورت مفقودی یا ابطال چک تضمین شده چه اقداماتی انجام میشود؟
در صورت مفقودی چک، متقاضی و گیرنده باید به بانک مراجعه کرده، فرم اعلام مفقودی و تعهدنامه عدم ادعا را تکمیل کنند. بانک پس از احراز هویت و استعلام مشخصات، چک مفقود شده را ابطال کرده و چک المثنی صادر میکند. ابطال چک تضمین شده و صدور آن تنها توسط بانک و با رعایت مراحل قانونی امکانپذیر است.
مجازات استفاده از چک تضمین شده مجعول چیست؟
در صورت جعل یا استفاده از چک تضمین شده مجعول، مرتکب علاوه بر مجازات‌های قانونی مقرر، به حکم دادگاه به مدت دو تا شش سال از گرفتن چک تضمین شده محروم خواهد شد. این قانون با هدف افزایش امنیت و اعتبار چک‌های بانکی تصویب و به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
قانون اصلاح صدور چک چه تغییراتی ایجاد کرده؟
اصلی‌ترین تغییرات شامل حذف محدودیت مدت اعتبار دستهچک، اصلاح شرایط دسته‌چک‌های ارائه شده پس از اسفند ۱۳۹۹ و الحاق ماده ۲۴ درباره صدور و پرداخت چک تضمین شده هست. همچنین بانکها موظف به ثبت چک در سامانه صیاد شده‌اند.
چک تضمین شده چیه و چطور صادر میشه؟
چک تضمین شده برگه‌ایه که بانک برای مشتری صادر می‌کنه و ثبت آن در سامانه صیاد ضروریه. مشخصات هویتی صادرکننده و شماره حساب گیرنده روی چک درج میشه و هر برگه شناسه یکتا داره.
پرداخت چک تضمین شده به چه صورت انجام میشه؟
بانک فقط به شمارهحساب گیرندهای که مشخصاتش روی چک درج شده، وجه پرداخت می‌کنه و ظهرنویسی برای انتقال این چک فاقد اعتبار هست.
اگر چک تضمین شده مفقود بشه، چه باید کرد؟
هم صادرکننده و هم گیرنده باید به بانک مراجعه و فرم اعلام مفقودی و تعهدنامه عدم ادعا را تکمیل کنن. بانک پس از احراز هویت و استعلام، چک را ابطال و نسخه المثنی صادر می‌کنه.
چگونه میشه چک تضمین شده را ابطال کرد؟
صدور ابطال تنها توسط بانک و با ارائه اصل چک، توسط متقاضی یا وکیل قانونی امکان‌پذیره. تا یک ماه پس از صدور چک، این کار بدون ظهرنویسی گیرنده انجام میشه.
در صورت جعل چک تضمین شده چه مجازاتی در نظر گرفته شده؟
مرتکب علاوه بر مجازات قانونی، از ۲ تا ۶ سال از گرفتن چک تضمین شده محروم میشه و جرم قابل پیگرد قضاییه.
عبارت صدور و پشت‌نویسی چک بدون درج در سامانه صیاد فاقد اعتبار است چرا مهمه؟
چون اعتبار قانونی چک تضمین شده منوط به ثبت آن در سامانه صیاده و عدم ثبت باعث باطل شدن چک و عدم پرداخت وجه توسط بانک میشه.
چک‌های صادر شده قبل از پایان اسفند ۱۳۹۹ چه وضعیتی دارن؟
این چک‌ها تابع قانون زمان ارائه دستهچک هستن و بانکها بدون نیاز به ثبت در سامانه صیاد نسبت به پرداخت وجه اقدام می‌کنن.
برای دریافت چک تضمین شده چه مدارکی لازمه؟
متقاضی باید فرم درخواست تکمیل کنه، مشخصات هویتی و شماره حساب گیرنده را ارائه بده و بانک اطلاعات را در سامانه صیاد ثبت کنه. هر برگه هم شناسه یکتا داره.
چرا قانون اصلاح صدور چک اهمیت زیادی داره؟
چون با شفاف‌سازی صدور، پرداخت و ثبت چک‌ها، ریسک جعل یا اختلافات بانکی کاهش پیدا کرده و امنیت معاملات تجاری افزایش یافته.