روش‌های وصول چک

روش‌های وصول چک

دعاوی مربوط به چک و چک‌های برگشتی، از مشکلاتی حقوقی موجود در جامعه است که افراد بسیاری به نوعی با آن درگیر هستند. معمولا چک‌ها به صورت مدت‌دار صادر می‌شوند. همین موضوع نیز بروز اختلافاتی در باب مطالبه وجه چک و وصول آن را سبب گردیده است که یکی از آن‌ها موضوع وصول چک و چک برگشتی است.

پیگیری کیفری چک برگشتی

به طور کلی سه روش برای وصول چک متصور است که عبارت‌اند از:

• پیگیری از طریق اجراییه ثبت.
• پیگیری از طریق حقوقی.
• پیگیری از طریق کیفری.

درخواست صدور اجراییه از اجرای ثبت

درخواست صدور اجراییه

نظر به ماده 2 قانون صدور چک و همچنین لازم الاجرا بودن چک، دارنده می‌تواند در صورتی که به بانک محال علیه مراجعه کرده و تمام و یا قسمتی از وجه چک، به دلیل نبودن محل و یا هر علت دیگری منتهی به برگشت چک و عدم پرداخت گردد، می‌تواند وجه چک و یا باقی مانده آن را از صادر کننده وصول نماید. صدور اجراییه مستلزم تسلیم درخواست نامه چاپی مطابق با نمونه موجود در اداره ثبت، اصل و فتوکپی چک و همچنین برگشتی آن به ثبت محل می‌باشد. صدور دستور اجرا توسط اجرای ثبت زمانی صورت می‌گیرد که مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادر کننده در بانک از طرف بانک گواهی شده باشد. دارنده چک شخصی است که چک در وجه او صادر شده و یا به نام او پشت نویسی شده ‌و یا حامل یا قائم مقام قانونی او باشد.

معایب و مزایای صدور اجراییه

الف) معایب اجرا از طریق اداره ثبت محل

با وجود سرعت بیش‌تر اقدام از طریق اجرای ثبت و همچنین زمان کم‌تری که به اجرای مفاد چک تعلق می‌گیرد، در عمل ترجیح دارندگان چک به اقدام از طریق مراجع قضایی است. دلایل این امر به شرح ذیل است:

• مطابق ماده 2 قانون اجرای محکومیت های مالی مصوب 1378/8/10‌: هر کس محکوم به پرداخت مالی به دیگری شود، چه به صورت استرداد عین یا قیمت یا مثل آن و یا ضرر و زیان ناشی از جرم یا دیه، و آن را تادیه ننماید دادگاه او را الزام به تادیه کرده و چنان چه مالی از او دسترس باشد، آن را ضبط و به میزان محکومیت از مال ضبط شده استیفا می‌نماید و در غیر این صورت، بنا به تقاضای محکوم له، ممتنع را در صورتی که معسر نباشد، تا زمان تادیه حبس خواهد کرد. استفاده از امتیاز مذکور در این ماده (حبس محکوم علیه) به اقدام از دادگستری اختصاص دارد‌ و اجراییه ثبت صلاحیت این کار را ندارد.
• هزینه اقدام از طریق اجرای ثبت 10% مبلغ مورد درخواست است که به مراتب بیش‌تر از هزینه درخواستی دادگستری (‌1.5% یا 2%‌) است، اگر چه پرداخت 10% فوق الذکر به عهده مدیون سند اجرایی است. اما در صورتی که متقاضی نتواند اموالی از مدیون را برای اجرا معرفی کند، دایره اجرای ثبت اسناد، استرداد لاشه چک را منوط به پرداخت مبلغ مذکور از طرف متقاضی اجرا خواهد کرد.
• اجرا از طریق ثبت، تنها می‌تواند علیه صادرکننده باشد و سایر متعهدین را شامل نمی‌شود. در حالی که امکان انجام این کار در دادگستری وجود دارد.
• برخی محاکم انصراف دارنده چک از تعقیب کیفری را دلیل اقدام از طریق اجرای ثبت می‌دانند.

ب) مزایای وصول چک از طریق اجرای ثبت

• سرعت رسیدگی در این روش بیش‌تر است و صدور اجراییه از این طریق تنها حدود 48 ساعت زمان نیاز دارد.
• با توجه به اینکه چک سندی لازم الاجرا است، طلب ناشی از آن نیز نیاز به اثبات ندارد و اداره ثبت بدون هیچگونه رسیدگی اقدام به صدور اجراییه می‌نماید.
• وصول چک از طریق اجرای ثبت نیازی به پرداخت هزینه دادرسی ندارد و هزینه پس از وصول چک دریافت می‌شود.
• وصول وجه از طریق اجرای ثبت دارای محدودیت زمانی 6 ماهه است.

وصول وجه چک

در قانون وصول وجه چک با اصلاحات سال 1382، این امکان برای دارنده چک در نظر گرفته شده تا پس از دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک مربوط، اقدام به طرح شکایت کیفری علیه صادر کننده چک نماید. طرح شکایت کیفری مستلزم این است که دارنده چک مواعد شش ماه را رعایت کرده باشد. یعنی:

• ظرف شش ماه از تاریخ صدور چک جهت وصول وجه آن به بانک مراجعه کرده باشد.
• پس از مراجعه به بانک و همچنین دریافت گاهی عدم پرداخت، اقدام به طرح شکایت کیفری نماید.

اقامه دعوای مدنی

دارنده‌ چک، در هر حال، می‌تواند علیه صادرکننده‌ چک اقامه دعوی نماید. این امر، مستلزم تقدیم دادخواست به دادگاه‌های عمومی حقوقی بوده و براساس تشریفات قانون آیین دادرسی مدنی انجام می‌شود.

سوالات متداول درمورد روش‌های وصول چک