روشهای باطل کردن اجراییه
یکی از راهکارهای قانونی که دادگاه یا مراجع ثبتی جهت بازپسگیری حقوق خواهان از خوانده اعمال مینمایند، صدور اجراییه است. این حکم، توقیف اموال محکوم علیه (معادل مبلغ مورد مطالبه) را سبب گردیده و به این ترتیب مراحل فروش این اموال آغاز میشود تا حقوق خواهان از محل وجوه حاصل شده از فروش این اموال، پرداخت گردد. گاهی ممکن است صدور حکم اجراییه از سوی دادگاه بنابر دلایلی از جمله اشتباه قاضی در صدور رای یا سایر مسائل، اشتباه باشد. در این حالت، این امکان برای محکوم علیه یا اشخاص ثالث وجود دارد که بتوانند از طریق ارائه دادخواست ابطال اجراییه دادگاه، از اجرایی شدن اجراییه ممانعت نمایند.
چالشهای عملی و راهکارهای اثبات ادعای بطلان اجراییه
اجراییه
اجراییه، برگهای است که پس از صدور حکم و قطعی شدن آن در مراجع قضایی (دادگاهها و شوراهای حل اختلاف) یا در خصوص اسناد رسمی لازم الاجرا از مراجع غیردادگستری مانند اجراییات ثبت یا دفاتر اسناد رسمی، سازمانها یا نهادهای خاص مثل ادارات مالیاتی و… با هدف اجرایی کردن مفاد حکم یا سند، علیه فردی که اجرا یا حکم علیه او است، صادر میشود. البته لازم به ذکر است که امکان وقوع اشتباه در مفاد اجراییه نیز مانند تمام اسناد دور از تصور نمیباشد.
ابطال اجراییه
ابطال اجراییه به معنی فسخ کردن، باطل کردن و یا از بین بردن اثرات قانونی مترتب بر موضوع است. حق در خواست ابطال اجراییه برای محکوم علیه، نماینده قانونی او و یا شخص ثالثی غیر از طرفین اجرا که اجرای حکم به حق او خللی وارد کرده، محفوظ است.
نحوه ابطال اجراییه صادر شده از دادگاه
دلایل ابطال اجراییات دادگاه به شرح ذیل است:
- اشتباه در مبلغ محکوم به: این حالت زمانی رخ میدهد که محکوم به مذکور در حکم دادگاه، بیشتر یا کمتر از آنچه که مورد حکم دادگاه واقع گردیده باشد.
- ابطال اجراییه مربوط به تامین خواسته و دستور موقت: در مواقعی که صدور دستور موقت و یا تامین خواسته پیش از طرح دعوای اصلی باشد، خواهان موظف است که ظرف 10 روز از تاریخ صدور قرار تامین خواسته و یا 20 روز پس از صدور دستور موقت، نسبت به طرح دعوای اصلی اقدام نمایند. در غیر این صورت دستور و قرار صادره لغو خواهد گردید. در صورتی که دستور موقت و تامین خواسته پس از ابلاغ اجراییه، اجرا شود، اجراییه صادره را نیز میتوان ابطال کرد.
- اعتراض شخص ثالث.
- اشتباه در نوع محکوم به.
- اشتباه در هویت طرفین.
نحوه طرح دعوای ابطال اجراییه
طرح دعوای ابطال اجراییه مستلزم تقدیم و ارائه دادخواست در دادگاهی است که اجراییه را صادر کرده است. باید توجه داشت که خوانده دعوا در این دادخواست محکوم له است و طرح دعوا علیه مرجع صادر کننده حکم، فاقد وجاهت قانونی است. همچنین در صورتی که اجراییه به اشتباه صادر شده و تضییع حقوق محکوم علیه یا شخصی ثالث را سبب گردیده و ضرر و زیانی را به او وارد نماید، شخص ثالث یا محکوم علیه قادر به طرح تقاضایی مبنی بر اعاده وضع به حالت سابق ضمن دادخواست ابطال اجراییه است. تا از این طریق خسارات ناشی از حکم را جبران نماید.
نحوه اعتراض به اجراییه صادره از اداره ثبت
- اعتراض به عملیات اجرایی ثبت (اشتباهات مربوط به نحوه عملیات یا اشتباه در محاسبات): با صدور دستور اجرا، عملیات اجرایی آغاز شده و متوقف نمیشود بنابراین هر شخص ذینفعی که اعتراضی نسبت به شکل عملیات اجرایی داشته باشد میبایست شکایت خود را به صورت مستند و مستدل به رئیس ثبت محل، تقدیم نماید. رئیس اداره ثبت موظف است تا سریعا نسبت به این اعتراض رسیدگی کرده و رای مدلل صادر نماید. رای صادره به شخص معترض ابلاغ میگردد. در صورتی که شخص مجددا نسبت به این رای اعتراض داشته باشد میبایست شکایت خود ظرف 10 روز از تاریخ ابلاغ، تنظیم کرده و به ثبت محل و یا هیات نظارت صالح تسلیم نماید.
- اعتراض به صورت ترافعی بوده و نیازمند رسیدگی قضایی باشد و یا عملیات اجرایی به اتمام رسیده باشد: هیات نظارت زمانی رسیدگیهای لازم را انجام میدهد که عملیات اجرایی به اتمام نرسیده باشد. در صورتی که اداره ثبت پرونده را مختومه اعلام کرده باشد، رسیدگی در صلاحیت محاکم دادگستری خواهد بود.
سوالات متداول درمورد روشهای باطل کردن اجراییه
اجراییه چیست؟
اجراییه برگهای است که پس از صدور حکم قطعی دادگاه یا اسناد رسمی لازم الاجرا، با هدف اجرایی کردن مفاد حکم یا سند، علیه فرد محکوم علیه صادر میشود و میتواند منجر به توقیف اموال او گردد.
ابطال اجراییه به چه معناست؟
ابطال اجراییه به معنی فسخ یا باطل کردن اثرات قانونی اجراییه است و حق درخواست آن برای محکوم علیه، نماینده قانونی او یا شخص ثالثی که اجرای حکم به حق او ضرر وارد کرده، محفوظ است.
چه دلایلی برای ابطال اجراییه وجود دارد؟
دلایل ابطال اجراییه شامل اشتباه در مبلغ محکوم به، اشتباه در نوع محکوم به، اشتباه در هویت طرفین، ابطال اجراییه مربوط به تامین خواسته یا دستور موقت و اعتراض شخص ثالث است.
نحوه طرح دعوای ابطال اجراییه چگونه است؟
دادخواست ابطال اجراییه باید در همان دادگاهی که اجراییه را صادر کرده، تقدیم شود. طرح دعوا علیه مرجع صادرکننده حکم فاقد وجاهت قانونی است و شخص ذینفع میتواند تقاضای اعاده وضع به حالت سابق نیز مطرح کند.
چگونه میتوان به اجراییه صادره از اداره ثبت اعتراض کرد؟
اعتراض به عملیات اجرایی ثبت باید مستند و مستدل به رئیس ثبت محل تقدیم شود. رای صادره توسط رئیس ثبت ابلاغ میشود و در صورت عدم رضایت، شکایت ظرف ۱۰ روز به ثبت محل یا هیات نظارت صالح تسلیم میگردد.
آیا اعتراض به اجراییه نیازمند رسیدگی قضایی است؟
بله، اعتراض به اجراییه به صورت ترافعی بوده و در صورتی که عملیات اجرایی کامل شده باشد، رسیدگی در صلاحیت محاکم دادگستری قرار میگیرد.
اجراییه چیه و چرا صادر میشه؟
اجراییه برگهای است که پس از قطعی شدن حکم دادگاه یا اعتبار یافتن یک سند رسمی، به منظور اجرایی کردن مفاد حکم یا سند صادر میشود. این کار با هدف بازپسگیری حقوق خواهان از محکومعلیه انجام میگیرد، مثلاً از طریق توقیف و فروش اموال او.
اگه اجراییه دادگاه به اشتباه صادر شده باشه، چطور میتونم اون رو باطل کنم؟
برای باطل کردن اجراییه دادگاه، باید دادخواستی با عنوان ابطال اجراییه به دادگاهی که آن را صادر کرده است، تقدیم کنید. در این دادخواست، خوانده دعوا، محکومله (کسی که اجراییه به نفع او صادر شده) است، نه مرجع قضایی.
من یه نفر ثالث هستم و اجراییه به حقوق من آسیب زده. آیا میتونم اون رو باطل کنم؟
بله. شخص ثالث (کسی غیر از طرفین دعوا) که از اجرای حکم اجراییه متضرر شده، این حق را دارد که برای ابطال آن اقدام کند.
چه دلایلی باعث میشه یه اجراییه دادگاه باطل بشه؟
دلایل مختلفی برای ابطال اجراییه وجود دارد، از جمله:
اشتباه در مبلغ یا نوع محکومبه.
اشتباه در هویت طرفین دعوا.
انقضای مهلت طرح دعوای اصلی در مواردی مانند تأمین خواسته یا دستور موقت.
اعتراض شخص ثالث.
اگه اجراییه ای که از اداره ثبت صادر شده اشتباه باشه، باید کجا اعتراض کنم؟
اعتراض به اشتباهات اجراییات اداره ثبت ابتدا باید به صورت مستند و مستدل به رئیس ثبت محل تقدیم شود. رئیس ثبت موظف است به سرعت به این اعتراض رسیدگی کرده و رأی صادر کند.
اگه بعد از اعتراض به رئیس ثبت، باز هم به رای اون اعتراض داشته باشم، باید چیکار کنم؟
در این حالت، باید شکایت خود را ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ رأی، به هیأت نظارت صالح یا همان اداره ثبت محل تسلیم کنید.
اگه به دلیل اجراییه اشتباه، خسارت مالی به من وارد بشه، آیا میتونم اون رو جبران کنم؟
بله. شما میتوانید ضمن دادخواست ابطال اجراییه، درخواستی مبنی بر اعاده وضع به حالت سابق و جبران خسارات وارده را نیز مطرح کنید تا ضرر و زیان شما جبران شود.
چه زمانی اعتراض به اجراییه ثبتی باید در دادگاهها بررسی بشه؟
رسیدگی در دادگاههای دادگستری زمانی صورت میگیرد که اعتراض شما جنبه ترافعی داشته باشد و یا عملیات اجرایی توسط اداره ثبت به اتمام رسیده باشد و پرونده مختومه اعلام شده باشد.
آیا طرح دعوای ابطال اجراییه علیه دادگاهی که اجراییه رو صادر کرده، امکان پذیره؟
خیر. طرح دعوای ابطال اجراییه علیه مرجع صادرکننده حکم، فاقد وجاهت قانونی است و شما باید دعوای خود را علیه محکومله (کسی که اجراییه به نفع او صادر شده) مطرح کنید.
تامین خواسته و دستور موقت چه زمانی باطل میشن؟
اگر پس از صدور قرار تأمین خواسته یا دستور موقت، خواهان ظرف مهلت مقرر (به ترتیب ۱۰ روز و ۲۰ روز) دعوای اصلی را طرح نکند، قرار و دستور صادره لغو خواهد شد و در نتیجه اجراییه صادر شده نیز قابل ابطال است.