جرم خیانت درامانت
امانت داری از اعمال نیکی است که همواره به آن توصیه شده است. در واقع افراد می‌بایست در حفظ و نگه داری امانتی که به آنها سپرده میشود کوشا بوده و مرتکب خیانتی در آن نشوند. خیانت به معنای نقض عهد، بی وفایی، پیمان شکنی و رعایت ننمودن امانتداری می‌باشد که در قانون مجازات اسلامی ایران جرم بوده و برای مرتکبین این جرم مجازات در نظر گرفته شده و خسارت فرد زیان دیده نیز باید جبران شود. خیانت در امانت از جمله جرایم مالی است که به عنوان جرایم علیه اموال و مالکیت مورد برسی قرار می‌گیرد.
جرم خیانت در امانت از چه عناصری تشکیل شده است؟
عنصر قانونی جرم خیانت در امانت
مطابق با ماده 673 قانون مجازات اسلامی بخش تعذیرات، در صورتی که شخصی از سفید امضاء و یا سفید مهری که به او سپرده شده یا به هر نحوی آن را به دست آورده، سوء استفاده نماید به مجازات حبس از یک تا سه سال محکوم خواهد شد. ماده 674 از قانون مزبور نیز مجازات افرادی که مرتکب جرم خیانت در امانت شده اند را تعیین نموده و آنها را به 6 ماه تا سه سال حبس محکوم نموده است.
عنصر مادی جرم خیانت در امانت
تصاحب، استعمال، مفقود کردن یا اتلاف مال مورد امانت عنصر مادی جرم بوده که میتواند به صورت فعل یا ترک فعل باشد. البته عمدتا این فعل به صورت فعل بوده و در ماده 674 قانون مجازات اسلامی بخش تعذیرات نیز به آن اشاره شده است.
- تصاحب: در تصاحب شخص امین، مال دیگری را بدون توجه به وظیفه‌اش متعلق به خود دانسته و رفتار آن با مال به گونه‌ای است که دیگران او را مالک فرض می‌کنند.
- استعمال: در استعمال شخص از مال مورد امانت استفاده کرده و این گونه مرتکب جرم میشود. به عنوان مثال شخصی اتوموبیل خود را جهت نگه داری در پارکینگ نزد دوستش به امانت گذاشته در حالی که دوست او از اتوموبیل وی برای مسافر کشی استفاده می‌کند.
- مفقود کردن: در صورتی که شخص امین دستیابی به مال مورد امانت را برای مالک غیر ممکن سازد مرتکب جرم خیانت در امانت شده است.
- اتلاف: یکی دیگر از روش‌های تحقق جرم خیانت در امانت نابود یا تلف کردن مال مورد امانت است.
عنصر معنوی جرم خیانت در امانت
عنصر معنوی در این جرم شامل سوء نیت عام و سوء نیت خاص میشود. انجام دادن هر یک از عناصر مادی جرم از جمله تصاحب، تلف، استعمال و یا مفقود کردن به صورت عمدی، به معنای سوء نیت عام بوده و داشتن قصد و اراده ورود ضرر به دیگری به معنی سوء نیت خاص می‌باشد. بنابراین تفریط یا تعدی مال امانی در صورت داشتن سوء نیت موجب مسئولیت کیفری خواهد شد.
شرایط تحقق جرم خیانت در امانت
- موضوع جرم می‌بایست مال یا وسیلهای جهت تحصیل مال باشد.
- مال امانی باید توسط مالک و یا متصرف قانونی به شخصی تحت عنوان امین سپرده شود.
- مال باید از طریق قانون و با شرط به مصرف معین رساندن یا استرداد، به امین سپرده شود.
- رابطه علیت بین ضرر مالک و فعل مرتکب برقرار باشد.
مدارک لازم برای اثبات خیانت در امانت
- رسید امانی مالی که توسط صاحبش به امانت سپرده شده و مالک درخواست مطالبه آن از امین را دارد.
- تنظیم اضهار نامه و دادخواست بر مبنای شکایت به دادسرا.
- ارائه کلیه مدارک و مستندات و شهود جهت اثبات جرم.
آیا عدم اثبات خیانت در امانت مستلزم مجازات است؟
اگر صاحب مال ادعای خیانت در امانت علیه فردی که مالی را نزد او به امانت سپرده بود داشته باشد و از او شکایت کند، در صورت عدم اثبات ادعای خود فرد مقابل قادر به طرح شکایتی متقابل تحت عنوان افترا (تهمت) می‌باشد. در صورتی که ادعای مالک صرفا تهمت باشد، به مجازات حبس از یک ماه تا یک سال و 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
چه جرایمی در حکم خیانت در امانت هستند؟
اعمال مجرمانه ای که ارتکاب آنها به موجب قوانین متفرقه از نظر مجازات در دسته کیفر خیانت در امانت محسوب میشوند در حکم جرم خیانت در امانت می‌باشند. در واقع این جرایم از حیث ارکان و عناصر، با جرم خیانت در امانت تفاوت دارند اما قانون گذار حکم و مجازات خیانت در امانت را به آنها نیز اختصاص داده است. خیانت در امانت در قوانین تصدیق انحصار وراثت، ثبت اسناد و املاک، شرکتهای تعاونی و قانون تجارت ذکر شده است که از مصادیق جرایم در حکم خیانت در امانت می‌باشند.
سوالات متداول از جرم خیانت در امانت
جرم خیانت در امانت چیست؟
خیانت در امانت، نقض عهد و بی وفایی نسبت به مال یا اموالی است که به شخصی به عنوان امانت سپرده شده و شامل تصاحب، استعمال، مفقود کردن یا اتلاف آن مال می‌باشد. این جرم در قانون مجازات اسلامی جرم مالی محسوب شده و مجازات کیفری دارد.
عنصر قانونی جرم خیانت در امانت چیست؟
مطابق ماده 673 و 674 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، هرگونه سوء استفاده از مال امانی از جمله سفید امضاء یا سفید مهر، خیانت در امانت محسوب شده و مجازات حبس از 6 ماه تا 3 سال را به دنبال دارد.
عنصر مادی جرم خیانت در امانت شامل چه مواردی است؟
عنصر مادی این جرم شامل چهار رفتار است: تصاحب، استعمال، مفقود کردن و اتلاف مال مورد امانت. این اعمال می‌توانند به صورت فعل یا ترک فعل انجام شوند.
عنصر معنوی جرم چیست؟
عنصر معنوی شامل سوء نیت عام و سوء نیت خاص است. سوء نیت عام زمانی است که فعل عمدی انجام شود و سوء نیت خاص زمانی است که قصد وارد کردن ضرر به مالک وجود داشته باشد.
چه شرایطی برای تحقق جرم خیانت در امانت لازم است؟
1. مال یا وسیلهای جهت تحصیل مال باشد. 2. مال توسط مالک یا متصرف قانونی به شخص امین سپرده شده باشد. 3. سپردن مال با شرط مصرف معین یا استرداد باشد. 4. رابطه علیت بین ضرر مالک و فعل مرتکب برقرار باشد.
مدارک لازم برای اثبات خیانت در امانت چیست؟
رسید امانی، دادخواست یا اظهارنامه شکایت، کلیه مدارک و مستندات مربوط و شهادت شهود جهت اثبات وقوع جرم.
اگر خیانت در امانت ثابت نشود چه میشود؟
در صورت عدم اثبات ادعای مالک، امین میتواند شکایت متقابل تحت عنوان افترا یا تهمت مطرح کند که ممکن است مجازات حبس از یک ماه تا یک سال و شلاق داشته باشد.
چه اعمالی در حکم خیانت در امانت هستند؟
اعمالی که در قوانین متفرقه مانند ثبت اسناد و املاک، شرکتهای تعاونی، قانون تجارت و انحصار وراثت مجازات مشابه خیانت در امانت دارند نیز در حکم جرم خیانت در امانت محسوب میشوند.
میخوام بدونم اگه دوستم چیزی رو به من امانت بده و من بدون اینکه خرابش کنم ازش استفاده کنم، باز هم خیانت محسوب میشه؟
استفاده بدون اجازه مالک از مال امانت، حتی اگر آسیبی بهش وارد نشه، می‌تونه خیانت در امانت محسوب بشه، چون مال باید فقط طبق توافق و با اجازه مالک استفاده بشه.
اگه کسی مال منو به عنوان امانت نگه داره ولی گم بشه، میتونم شکایت کنم؟
بله، مفقود کردن مال امانی هم یکی از مصادیق خیانت در امانت هست و می‌تونید با ارائه مدارک و مستندات شکایت کنید.
آیا خیانت در امانت همیشه نیاز به سوء نیت داره؟
بله، سوء نیت عام یا خاص لازمه تا جرم محقق بشه؛ یعنی شخص باید عمداً مال رو تصاحب، تلف یا استعمال کرده باشه یا قصد ورود ضرر به مالک رو داشته باشه.
اگر کسی مال منو امانت نگه داره ولی بدون اینکه بفهمم فروخته باشه، چی؟
این حالت هم تصرف غیرمجاز و خیانت در امانت محسوب میشه و قابل پیگیری قانونی هست.
برای اثبات خیانت در امانت چه مدارکی لازمه؟
رسید امانت، شهادت شهود، اظهارات مالک و مدارکی که نشون بده مال به امین سپرده شده، همه می‌تونن کمک کنن تا جرم ثابت بشه.
اگه کسی اتهام خیانت در امانت به من بزنه و درست نباشه، چی میشه؟
در صورتی که ادعا بدون دلیل باشه، مالک می‌تونه به اتهام افترا تحت پیگرد قرار بگیره و به مجازات حبس یا شلاق محکوم بشه.
مال حتماً باید پول باشه یا چیزای دیگه هم شامل خیانت در امانت میشه؟
مال لزوما پول نیست؛ هر چیزی که ارزش اقتصادی داشته باشه و به امانت سپرده شده باشه، مشمول جرم خیانت در امانت میشه.
اگر امین مال منو به مصرف دیگه‌ای برسونه ولی ضرری بهش نرسه، باز هم جرم محسوب میشه؟
بله، حتی استفاده غیرمجاز از مال بدون وارد شدن ضرر هم جرم محسوب میشه چون امین موظفه طبق توافق مالک عمل کنه.
خیانت در امانت شامل شرکت‌ها و تجارت هم میشه؟
بله، در قوانین مربوط به شرکت‌ها، ثبت اسناد و تجارت هم اعمالی که شبیه خیانت در امانت باشه، شامل مجازات میشه.
مدت حبس برای خیانت در امانت چقدره؟
براساس قانون مجازات اسلامی، حبس از ۶ ماه تا ۳ سال برای فردی که مرتکب خیانت در امانت شده، در نظر گرفته شده و میزان دقیقش به شرایط و شدت جرم بستگی داره.