طلاق بائن چیست؟
طلاق انحلال نکاح دائمی است که به دو دسته رجعی و بائن تقسیم بندی میشود . طلاق بائن خود انواع متفاوتی دارد. در طلاق بائن برخلاف طلاق رجعی، امکان رجوع در دوران عده برای مرد وجود ندارد. انواع طلاق بائن با توجه به نوع جدایی زوجین متفاوت بوده و شرایط خاص خود را دارد. موضوعاتی که در رابطه با طلاق بائن همواره مطرح است این است که طلاق بائن چگونه بوده، انواع آن چیست و عده و دریافت مهریه در طلاق بائن چگونه است؟ برای برسی پاسخ این سوالات ضروریست که ابتدا مفهوم دقیق طلاق بائن را بیان کرده و سپس به سوالات پیرامون طلاق بائن پاسخ داد.
آثار حقوقی طلاق بائن بر زوجین
مفهوم طلاق بائن
در طلاق بائن مرد نمیتواند به زن رجوع کند. در واقع مرد برای اینکه زن را دوباره به عنوان همسر خود قرار دهد میبایست دوباره عقد نکاح میان آنها صورت بگیرد. این نوع از طلاق حق رجوعی برای مرد قائل نشده است لذا تفاوتی در عده داشتن یا نداشتن زن وجود نداشته و حق عدم رجوع مرد در طلاق بائن مگر در شرایطی خاص، صدق میکند. به عنوان مثال در طلاق بائن از نوع مبارات و خلع، حق رجوع برای مرد تحت شرایطی خاص امکان پذیر است.
انواع طلاق بائن
مطابق ماده 1145 قانون مدنی، طلاق بائن بر 4 نوع و به شرح ذیل است:
- وقوع طلاق قبل از نزدیکی: طلاقی که وقوع آن قبل از زمان نزدیکی باشد یکی از انواع طلاق بائن است که در قانون مدنی به آن اشاره شده است. این نوع از طلاقها معمولا در دوران عقد رخ داده و عده طلاق بائن به جهت عدم نزدیکی بین زن و مرد وجود ندارد.
- طلاق یائسه: مطابق قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران طلاق زنان یائسه عده نداشته و این افراد بلافاصله پس از طلاق قادر به ازدواج مجدد با فرد دیگر میباشند. در واقع با توجه به اینکه نگه داشتن عده طلاق برای جلوگیری از اختلاط نسل میباشد لذا زنان یائسه به دلیل عدم امکان بارداری شامل عده طلاق نمیشوند. چنین افرادی معمولا در رده سنی 50 سال به بالا قرار داشته و طلاق آنها از نوع طلاق بائن است و عده طلاق بائن نیز به آنها تعلق نخواهد گرفت.
- طلاق خلع: یکی از پرکاربردترین انواع طلاق بائن، طلاق خلع است. در این نوع طلاق زن بنابر دلیل عدم علاقه به همسر خود، با بخشیدن مهریه به او از وی طلاق میگیرد. در این نوع از طلاق زن مالی را به مرد به خاطر کراهتی که از او دارد به وی میبخشد و مرد نیز در ازای آن او را مطلقه مینماید. شایان ذکر است که مال مورد بخشش ممکن است مهریه زن و یا مال دیگری باشد. عده در طلاق خلع وجود دارد اما حق رجوع مرد در طلاق بائن خلع وجود ندارد چرا که زن برای طلاق مهریه خود را بذل نموده است. لذا در صورتی که زن در مدت عده از بخشش مهریه خود پشیمان شده و رجوع نماید، حق رجوع در طلاق بائن خلع برای مرد نیز وجود خواهد داشت.
- طلاق مبارات: طلاق مبارات یکی دیگر از انواع طلاق بائن است. در این نوع از طلاق زن و مرد به صورت توافقی و به جهت کراهتی که از یکدیگر دارند قصد جدایی داشته و ذیل توافقات منعقده میان آنها از یکدیگر جدا میشوند.
- سه طلاقه: یکی دیگر از انواع طلاق بائن مربوط به اصطلاح سه طلاقه است. این نوع از طلاق به سومین طلاقی اطلاق میگردد که پس از دوبار طلاق رجعی و یا نکاح جدید صورت میگیرد.
عده در طلاق بائن
عده مدتی است که پس از طلاق به زن تعلق گرفته و زن در این مدت قادر به ازدواج با مرد دیگری نمیباشد. چنانچه زن خواهان ازدواج با شخص دیگری باشد باید تا پایان مهلت مقرر شده به عنوان عده طلاق صبر کرده تا مجوز ازدواج مجدد را داشته باشد. مطابق ماده 1151 قانون مدنی عده فسخ نکاح و طلاق سه طهر است. در صورتی که زن به اقتضای سن عادت زنانگی نبیند، عده او سه ماه خواهد بود. همانطور که ذکر شد عده در رابطه با طلاق قبل از نزدیکی و طلاق زن یائسه در طلاق بائن وجود نخواهد داشت. در صورتی که عده در طلاق بائن از نوع خلع و مبارات باید رعایت شود در حالی که مرد در این مدت حق رجوع به زن را ندارد.
مهریه در طلاق بائن
مهریه در طلاق بائن برحسب مقدار مقرر شده در زمان انعقاد عقد نکاح خواهد بود به ویژه در صورتی که طلاق از سوی مرد باشد. اما در طلاق بائن از نوع خلع بنابر دلایلی از جمله کراهت زن نسبت به مرد و بخشش مهریه توسط او، مرد دیگر موظف به پرداخت مهریه نخواهد بود.
سوالات متداول درمورد طلاق بائن
طلاق بائن چیست و چه تفاوتی با طلاق رجعی دارد؟
طلاق بائن نوعی انحلال نکاح است که در آن مرد نمیتواند در دوران عده به همسر خود رجوع کند و برای ازدواج مجدد با او باید عقد جدید صورت گیرد. برخلاف طلاق رجعی، حق رجوع برای مرد در طلاق بائن وجود ندارد.
انواع طلاق بائن کدامند؟
انواع طلاق بائن شامل: 1) طلاق قبل از نزدیکی، 2) طلاق یائسه، 3) طلاق خلع، 4) طلاق مبارات و 5) سه طلاقه میباشد که هر کدام شرایط و آثار حقوقی خاص خود را دارند.
عده در طلاق بائن چگونه محاسبه میشود؟
عده مدتی است که زن پس از طلاق نمیتواند ازدواج کند. در طلاق قبل از نزدیکی و طلاق یائسه عده وجود ندارد، اما در طلاق خلع و مبارات رعایت عده لازم است. مدت عده معمولاً سه طهر یا سه ماه برای زنانی است که قاعدگی دارند.
مهریه در طلاق بائن چگونه پرداخت میشود؟
مهریه در طلاق بائن معمولاً طبق توافق عقد نکاح پرداخت میشود. در طلاق خلع، زن مهریه خود را به مرد بذل میکند و در این صورت مرد تعهدی به پرداخت مهریه ندارد.
آیا مرد میتواند در طلاق بائن رجوع کند؟
خیر؛ در طلاق بائن حق رجوع مرد وجود ندارد مگر در شرایط خاص مانند طلاق خلع یا مبارات که توافقات خاصی میان زن و مرد صورت گرفته باشد.
سه طلاقه چیست؟
سه طلاقه به سومین طلاقی گفته میشود که پس از دوبار طلاق رجعی یا نکاح جدید اتفاق میافتد و این نوع طلاق نیز از دسته طلاقهای بائن محسوب میشود.
اگه از شوهرم متنفر باشم و بخوام طلاق خلع بگیرم، باید همه مهریهام رو ببخشم؟
در طلاق خلع، بخشش مالی در قبال طلاق ضروری است. این مال میتواند تمام یا قسمتی از مهریه یا مال دیگری باشد که میزان آن با توافق طرفین تعیین میشود.
اگه من و شوهرم هر دو از هم دلزده شده باشیم، میشه طلاق بگیریم و مهریه من چی میشه؟
طلاقی که کراهت طرفین نسبت به یکدیگر متقابل باشد، طلاق مبارات است. در این نوع طلاق، زوجه میتواند مالی را به زوج بذل کند که مقدار آن نباید از میزان مهریه بیشتر باشد.
اگه دوران عقد جدا بشیم، مهریه کامل به من میرسه؟
اگر طلاق قبل از نزدیکی صورت گیرد، نصف مهریه ای که در عقد تعیین شده به زوجه تعلق میگیرد.
اگه توی طلاق خلع، از بخشش مهریه پشیمون بشم، میتونم دوباره پسش بگیرم؟
چنانچه زوجه در مدت عده از بذل مهریه خود در طلاق خلع رجوع کند، این عمل موجب تبدیل طلاق بائن به طلاق رجعی شده و حق رجوع برای زوج نیز ایجاد میشود.
من بالای ۵۰ سال هستم. اگه طلاق بگیرم، باید عده نگه دارم؟
طلاق زنانی که به سن یائسگی رسیده اند از نوع بائن است و این افراد به دلیل عدم امکان بارداری، از نگه داشتن عده معاف هستند.
من دوبار طلاق گرفتم و دوباره عقد کردم. اگه دوباره طلاق بگیرم، چه فرقی با طلاقهای قبلی داره؟
طلاق سوم که پس از دو بار طلاق رجعی یا دو بار طلاق و عقد جدید صورت میگیرد، از نوع بائن است که به آن طلاق “سه طلاقه” گفته میشود و برای ازدواج مجدد شرایط خاصی دارد.
مهمترین فرق طلاق بائن و رجعی چیه؟
تفاوت اصلی این دو نوع طلاق در حق رجوع زوج است. در طلاق رجعی، زوج در مدت عده میتواند بدون نیاز به عقد جدید به زندگی مشترک بازگردد، اما در طلاق بائن این حق برای او وجود ندارد.
تو طلاق بائن، مهریه به زن تعلق میگیره؟
تعلق مهریه در طلاق بائن بستگی به نوع آن دارد. برای مثال، در طلاق قبل از نزدیکی نصف مهریه و در طلاق خلع یا مبارات، میزان مهریه بر اساس توافق طرفین و بذل آن توسط زوجه تعیین میشود.
اگه زن باکره باشه و طلاق بگیره، عده هم باید نگه داره؟
طلاق زن باکره قبل از نزدیکی از نوع طلاق بائن بوده و نگه داشتن عده برای او الزامی نیست.
تو طلاق بائن، آیا به زن نفقه تعلق میگیره؟
به صورت کلی، در طلاق بائن به زن نفقه دوران عده تعلق نمیگیرد، مگر در موارد استثنایی مانند بارداری زن.