اقرار و شرایط آن

اقرار و شرایط آن

اقرار از نظر لغوی به معنی تثبیت کردن چیزی یا کسی در مکانی است. مطابق ماده 1259 قانون مدنی ایران اقرار به معنی اخبار حقی برای غیر است که به ضرر خود فرد است. در واقع معنای لغوی و اصطلاحی اقرار یکسان است چرا که اقرار، ادعای طرف مقابل دعوا را اثبات می‌نماید.

تعریف اقرار و جایگاه آن در نظام حقوقی ایران

ویژگی‌های اقرار

• اقرار تحت عنوان اخبار شناخته می‌شود یعنی خبر دادن از امری موجود.
• اقرار مربوط به حق است و حق اختیاری است که قانون جهت فعل یا ترک فعل برای اشخاص پیش بینی کرده است‌. بدین ترتیب اقرار می‌بایست اخبار به وجود حقی شود خواه به شکل مستقیم و خواه به شکل غیر مستقیم.
• اقرار به نفع غیر و به زیان خود شخص است. در صورتی که اقرار نفع خود شخص را به دنبال داشته باشد دیگر اقرار نبوده و ادعا محسوب می‌شود و در صورتی که متضمن نفع دیگری باشد، شهادت محسوب می‌شود.

شخصی که به حق غیر اقرار نموده و ضرر خود را سبب می‌گردد، مقر بوده و شخصی که اقرار به سود او است مقرله می‌باشد. همچنین موضوع و حقی که به وجود آن اقرار می‌شود مقر به است.

صحت اقرار

شرایطی که صحت اقرار را سبب می‌گردند عبارت‌اند از:

• وجود خارجی امری که دلالت بر اقرار نماید.
• در اقرار لفظ خاصی لازم نبوده و با هر لفظی امکان پذیر است. همچنین وقوع اقرار به هر زبانی معتبر بوده و قابل استناد است. در صورتی که شخصی توانایی تکلم نداشته باشد، اشاره او در صورت مبین بودن به اقرار، معتبر است.
• صریح یا ضمنی بودن اقرار؛ اقرار ممکن است صریح یا ضمنی باشد که در صورت صریح بودن فرد به واسطه لفظی، ‌تمام یا قسمتی از دعوی مدعی را می‌پذیرد و در صورت ضمنی بودن اقرار مقر به واسطه لفظی، وجود امری را تصدیق می‌نماید.
• سکوت؛ با توجه به مطالب مزبور، سکوت به معنی اقرار نمی‌باشد زیرا ممکن است وسیله انکار و یا بی اعتنایی باشد. در صورتی سکوت اقرار محسوب می‌شود که اوضاع و احوال قطعی، دلالت بر اقرار نموده و یا طبق عرف نشانه اقرار باشد. به عنوان مثال سکوت شوهر در قبال فرزندی که همسر او در زمان زوجییت زاییده است، مطابق نظر فقیهان به منزله اقرار به فرزندی می‌باشد.
• منجز بودن؛ اقرار زمانی صحیح واقع می‌شود که معلق نبوده و منجز باشد.

شرایط مقر

اهلیت: اهلیت مقر صفتی ضروری جهت نفوذ اقرار است. یعنی فرد اقرار کننده باید دارای بلوغ، عقل، رشد و قصد و اختیار باشد تا سبب نفوذ اقرار گردد.

شرایط مقرله

• موجود بودن مقرله: مطابق با قانون، مقرله باید موجودیت داشته و توانایی دارا شدن آنچه به نفع او اقرار شده است را داشته باشد. بنابراین اقرار در صورتی که مقر له شخصی باشد که نطفه او هنوز منعقد نشده، صحیح نبوده و فاقد اعتبار است. البته اقرار به سود متوفی موثر بوده و اثر آن به وراث او اختصاص می‌یابد.
• اهلیت مقرله: منظوراز این اهلیت، اهلیت تملک بوده و کافی است که شخص، صلاحیت تملک حق خبر داده شده به سود او را داشته باشد و عدم اهلیت تصرف مقرله ملاک نمی‌باشد. مقرله باید معلوم باشد.

موجبات فساد اقرار

• بطلان اقرار به واسطه ارکان و شرایط ان.
• غیر نافذ بودن اقرار به دلایلی از جمله اشتباه و اکراه.
• عدم تطابق اقرار با قصد اخبار.

اقرار در امور حقوقی چه تفاوتی با اقرار در امور کیفری دارد‌؟

اثر دعوای حقوقی عموما مربوط به مسائلی است که سبب لطمه به مال فرد می‌شود در حالی که دعوای کیفری در صورت اثبات، موجبات مجازات فرد را فراهم می‌نماید و سبب از بین رفتن آبروی او و لکه‌‌دار شدن سابقه او می‌گردد که اثر آن زندگی خانوادگی فرد را تحت الشعاع قرار می‌دهد. بدین ترتیب اقرار در امور حقوقی با امور کیفری اثر یکسانی ندارند.

در صورتی که فردی در یک دعوای حقوقی به موضوعی اقرار نماید، دادگاه دیگر نیازی به بررسی سایر ادله و اسناد نداشته و می‌تواند با استناد به اقرار فرد، حکم به محکومیت دیگری را صادر نماید البته همانگونه که ذکر شد در دعاوی حقوقی، حکم محکومیت تاثیری بر آبروی فرد نداشته و حداکثر ضرر مالی فرد را سبب می‌گردد. اما در صورتی که فردی در یک دعوای کیفری به جرمی اقرار نماید، این اقرار ممکن است موجبات مجازات و از دست رفتن آبروی فرد را فراهم نماید. بدین ترتیب دادگاه و قاضی نیز باید حساسیت بیش‌تری را در رابطه با این اقرار اعمال نمایند. اقرار در امور کیفری نیازمند تحقیق قاضی در رابطه با درستی و نادرستی آن میباشد و این اقرار در صورت هماهنگی با سایر ادله، قابلیت استناد دارد.

سوالات متداول درمورد اقرار و شرایط آن