ثبت بین المللی کشتیها
یک کشتی تا قبل از ثبت آن با یک تکه شیء فرقی ندارد. آنچه که یک واقعه حقوقی محسوب شده و به این شیء بی هویت، هویت میدهد ثبت کشتی است. در کنوانسیونهای 1958 و 1982 برای ثبت کشتی مقرراتی در نظر گرفته شده است و معمول بر این است که برای کشتی متقاضی در کشوری که کشتی در آنجا به ثبت میرسد باید یک علاقهای وجود داشته باشد به عبارت دیگر ثبت کشتی باید براساس علاقهای باشد که کشتی با کشوری دارد که بنام آن ثبت میشود. هر دولتی که به یک کشتی اجازه میدهد پرچم آن را به اهتزاز در آورد باید ثبت کشتیها که حاوی نام و مشخصات کشتیهای دارای چنین مجوزی باشد را نگهداری کند و اسنادی برای کشتی صادر کند که چنین مجوزی را تائید کند.
چرا باید یک کشتی را به صورت بینالمللی ثبت کرد؟
معمولا در کشورها یک سازمانی متولی ثبت است که یا وزارتخانه است یا یک سازمانی است که فردی از یک وزارتخانه به حساب میآید. در کشور کرواتی وزارت حمل و نقل دریایی وجود دارد. در کانادا وزارتخانه دارد. در ایران سازمان بنادر و دریانوردی را داریم که طبق مادهی 8 قانون دریایی ادارهی مرکزی ثبت کشتیها را در تهران تاسیس نموده و دارندگان کشتی میتوانند برای ثبت کشتی موردنظر خود به آنجا مراجعه نمایند.
ثبت باز یا بین الملل کشتی
به گفته برخی، پرچم کشوری است که قانون آن، در ازای پول، اجازهی ثبت و سپس اعطای تابعیت و حق برافراشتن پرچم آن را به کشتی میدهد، بدون اینکه مسائلی چون تابعیت مالک کشتی، خدمه و یا کشور سازنده را در نظر بگیرد این نوع ثبت بیشتر برای فرار از اموری که به مصلحت و به نفع مالک کشتی نیست، اعمال میشود. بعضی از کشورها هستند که بدون وجود ارتباط و علقه واقعی بین کشتی و دولت، تابعیت خود را به کشتیها اعطا میکنند و اجازه میدهند که از پرچم آنها استفاده شود، در واقع تابعیت خود را شرایط فوق العاده سادهای به کشتیهای خارجی اعطا میکنند.
پرچم مصلحتی در ثبت بین الملل
عبارت پرچم مصلحتی مدت طولانی است که به طور گسترده در کشتیرانی بین المللی استفاده شده است. علت پیدایش این پدیده بر میگردد به مضرات نظام سرمایه داری شایع و مهار گسیخته، عدم رعایت حقوق طبقه کارگر، عدم رعایت استانداردهای ایمنی و حفاظت محیط و همچنین کسب سود بیشتر. پرچمهای مصلحتی امروزه تبدیل به پدیدهای شده که گردش مالی بسیار زیاد و نیروی کار فراوانی را به خود اختصاص داده. اگر چه که فرخی نویسندگان تعاریفی از پدیده پرچمهای مصلحتی ارائه میکند ولی در نظام حقوق بین الملل دریاها هیچ گونه تعریف استاندارد از این عبارت وجود ندارد و با عباراتی چون ثبت آزاد نیز شناخته میشود. این کشورهای پرچم به دلایل مصلحت اندیشی بازرگانی به جای میل به حمایت از کشتیهای داخلی و ملی برای رسیدن به کسب سود بیشتر، به کشتیهای خارجی به آسانی اجازه ثبت میدهند.
پرچم مصلحتی از نظر بازک
به نظر بازک از لحاظ عملی، پرچم مصلحتی ممکن است به عنوان پرچم هر کشوری تعریف شود که اجازه ثبت کشتیهای متعلق به فرد خارجی و یا در کنترل فرد خارجی، تحت شرایطی که برای متقاضیان ثبت کشتیها مناسب و راحت است را میدهد. ذیلا و در طی گفتاری به ویژگیهای ثبت بین الملل از دیدگاه مالکین کشتی خواهیم پرداخت.
ویژگیهای ثبت آزاد از دیدگاه مالکین کشتی
در کل، تشخیص دادن پرچمهای مصلحتی، راحتتر از تعریفشان است. از دیدگاه کشتی دار، ویژگیهای یک ثبت آزاد موارد زیر است:
- اجتناب از مالیات در کشوری که ثبت در آن به وقوع پیوسته.
- هزینههای کمتر خدمه، چون اولا ثبت مصلحتی به طور کلی یعنی، انتخاب نامحدود خدمه در بازار بین المللی و ثانیا ثبت تابع معیارهای حقوق سنگین اتباع داخلی کشور پرچم نیست.
- کنترل نظارتی کمتر، اگر چه این عامل، به علت تمایل کشورهای پرچم مصلحتی به عضویت در کنوانسیونهای ایمنی و نظارت در حال کاهش است.
- ناشناسی؛ سرمایه شرکتی که دارنده کشتی است، ممکن است صرفا همان کشتی باشد و شرکت هیچ گونه دارایی دیگری نداشته باشد و این مسئله ممکن است در کشور متبوع سهامداران آن کشتی پوشیده بماند همچنین ممکن است ذینفع اصلی کشتی، اشخاصی غیر از مدیران و کارکنان کشتی باشند که به ظاهر در اداره شرکت یا عملکرد کشتی نقشی ندارند اما در واقع تمامی تصمیمات به وسیله آنان گرفته میشود.
از طرفی یک گزارش توسط دولت انگلستان در سال 1970، شش ویژگی مشترک برای پرچمهای مصلحتی برشمرد این ویژگیها عبارتاند از:
- کشور ثبت کننده اجازه مالکیت و یا کنترل کشتیهای بازرگانیاش را توسط غیر تبعه دهد.
- امکان ثبت کردن آسان است. یک کشتی ممکن است معمولا در دفتر یک کنسول در خارج از کشور ثبت شود. انتقال از یک ثبت به ثبت دیگر در صورت تمایل مالک کشتی آزاد است.
- مالیات وضع شده بر درآمد کشتیها به نسبت کم هست. هزینه ثبت و هزینه سالانه، براساس ظرفیت بارگیری کشتی، معمولا فقط هزینههای به وجود آمده میباشند.
- دولت ثبت کننده قدرت کوچکی است بدون اینکه بخواهد تحت شرایط قابل پیش بینی در آینده، شرایط و مقررات ملی خاصی را بر روی کشتیهایی که ثبت میشوند وضع نماید. ولی دریافتیهای بسیار کم روی ظرفیت بارگیری زیاد ممکن است روی درآمد ملی و تراز پرداختها تاثیر اساسی ایجاد کند.
- خدمه و کارکنان کشتیها کاملا مجاز هستند که غیر تبعه باشند.
- کشور ثبت نه قدرت و نه نظام اجرایی موثر برای وضع مقررات دولتی یا بین المللی دارد و نه کشوری است که بخواهد یا قدرتش را داشته باشد که خودش شرکتها را کنترل کند.
سوالات متداول درمورد ثبت بین المللی کشتیها
ثبت بینالمللی کشتیها چیست و چرا اهمیت دارد؟
ثبت بینالمللی کشتی به فرآیندی گفته میشود که طی آن کشتی تحت قوانین یک کشور ثبت شده و حق برافراشتن پرچم آن کشور را پیدا میکند. این ثبت برای تضمین هویت حقوقی کشتی، بهرهمندی از حمایتهای قانونی و امکان فعالیت در سطح بینالمللی اهمیت دارد.
ثبت باز یا ثبت بینالمللی چه تفاوتی با ثبت ملی دارد؟
ثبت باز یا بینالمللی معمولا به کشتیهایی اعطا میشود که بدون نیاز به ارتباط واقعی با کشور ثبتکننده، تابعیت و پرچم آن کشور را دریافت میکنند. در مقابل ثبت ملی معمولا نیازمند پیوند مالک و خدمه با کشور ثبتکننده است.
پرچم مصلحتی چیست؟
پرچم مصلحتی یا ثبت آزاد، پرچمی است که کشور ثبتکننده آن به کشتیهای خارجی اجازه ثبت و استفاده از پرچم خود را میدهد، معمولاً برای اهداف تجاری و کسب سود، بدون رعایت کامل استانداردهای داخلی یا ملیت مالک کشتی.
ویژگیهای پرچم مصلحتی از دیدگاه مالکین کشتی چیست؟
ویژگیهای ثبت آزاد شامل اجتناب از مالیات سنگین، هزینه کمتر خدمه، کنترل نظارتی کم، امکان پنهان ماندن مالکیت واقعی و آزادی در استخدام کارکنان بینالمللی است.
ویژگیهای ثبت بینالمللی طبق گزارش دولت انگلستان 1970 چیست؟
1. امکان مالکیت و کنترل کشتی توسط غیرتبعه 2. ثبت آسان و حتی از طریق کنسولگری در خارج از کشور 3. مالیات پایین و هزینه ثبت محدود به ظرفیت بارگیری 4. قدرت محدود دولت ثبتکننده در اعمال مقررات 5. خدمه و کارکنان میتوانند غیرتبعه باشند 6. فقدان نظام اجرایی موثر برای کنترل کشتیها
مزایای ثبت بینالمللی برای کشتیها چیست؟
مزایا شامل کاهش هزینهها، آزادی در مدیریت و استخدام خدمه، امکان ثبت سریع و انتقال آسان بین کشورها، بهرهمندی از پرچم بینالمللی و کاهش محدودیتهای نظارتی و قانونی است.




چرا بعضی از کشورها اینقدر راحت به کشتیهای خارجی پرچم میدن؟
کشورها به دلایل اقتصادی، مانند کسب درآمد از طریق مالیاتهای کم و هزینه های ثبت، به کشتیهای خارجی اجازه میدهند که از پرچم آنها استفاده کنند. این عمل با هدف جذب سرمایه و سود بیشتر صورت میگیرد.
اگه یه کشتی در یک نظام ثبت آزاد ثبت بشه، آیا حتما قوانین و استانداردهای ایمنی رو رعایت نمیکنه؟
خیر، این یک تصور غلط است. اگرچه در گذشته برخی پرچمهای مصلحتی نظارت کمتری داشتند، اما امروزه اکثر این کشورها عضو کنوانسیونهای بینالمللی ایمنی و نظارتی هستند و موظف به رعایت این استانداردها میباشند.
مهمترین مزیتی که ثبت آزاد برای من به عنوان صاحب کشتی داره چیه؟
از مهمترین مزایای ثبت آزاد برای مالکان کشتی، اجتناب از مالیاتهای سنگین در کشور ثبت کننده و کاهش هزینههای خدمه است، زیرا مالک میتواند خدمه را از بازار بینالمللی و با دستمزدهای رقابتی استخدام کند.
وقتی میگن پرچم مصلحتی یعنی چی؟
بله، عبارت «پرچم مصلحتی» به نوعی از ثبت کشتی اشاره دارد که مالک آن، برای فرار از برخی قوانین ملی کشور خود، از جمله مالیات بالا، قوانین سختگیرانه کارگری و محدودیتهای تجاری، کشتی خود را در کشوری دیگر به ثبت میرساند.
آیا هر کسی میتونه یک کشتی رو در یک نظام ثبت آزاد ثبت کنه، حتی اگه خارجی باشه؟
بله، یکی از ویژگیهای اصلی پرچمهای مصلحتی این است که مالکیت یا کنترل کشتیهای تجاری را توسط افراد یا شرکتهای غیرتبعه کشور ثبت کننده، مجاز میدانند.
آیا کشورهای دارای پرچم مصلحتی، قدرت و نظارت کافی روی کشتیهاشون دارن؟
برخی گزارشها نشان میدهند که کشورهای دارای پرچم مصلحتی ممکن است قدرت یا نظام اجرایی مؤثری برای اعمال کامل مقررات دولتی یا بینالمللی بر روی کشتیهای ثبت شده خود نداشته باشند.
اگر یه شرکت خارجی بخواد کشتیش رو تو ایران ثبت کنه، امکانش هست؟
قوانین ثبت کشتی در ایران بر اساس قانون دریایی ایران مصوب ۱۳۴۳، به اداره مرکزی ثبت کشتیها در سازمان بنادر و دریانوردی اجازه میدهد که دارندگان کشتی با رعایت مقررات به این اداره مراجعه نمایند.
چرا اسم پرچم مصلحتی و ثبت آزاد با هم مترادف شده؟
در حقوق بینالملل دریاها، تعریف استاندارد و واحدی از پرچم مصلحتی وجود ندارد. به همین دلیل این عبارت با عناوینی مانند «ثبت آزاد» مترادف شده است که به سادگی به نظامی اشاره دارد که تابعیت کشتی را بدون در نظر گرفتن ملیت مالک یا خدمه، اعطا میکند.
آیا انتخاب خدمه در کشتی که تحت پرچم آزاد ثبت شده، محدودیتی داره؟
خیر، یکی از ویژگیهای اصلی ثبت آزاد، آزادی کامل در انتخاب خدمه از بازار کار بینالمللی و عدم الزام به استخدام اتباع کشور پرچم است. این امر به کاهش هزینههای عملیاتی کمک میکند.
آیا ممکنه هویت صاحب اصلی کشتی که در یک نظام ثبت آزاد ثبت شده، ناشناس بمونه؟
بله، یکی از ویژگیهای ثبت آزاد برای مالکان کشتی، ناشناس ماندن است. سرمایه شرکت مالک ممکن است صرفا همان کشتی باشد و هویت سهامداران یا ذینفعان اصلی پنهان بماند.