تصرف در ملک مشاع
تمامی افراد جامعه همواره به دنبال کار و تلاش جهت بهرهمندی از امکانات، مالکیت املاک و مسائلی از این قبیل هستند. در واقع زمانی که فردی صاحب ملکی میشود، قادر به ایجاد هر گونه تصرف در ملک خود بوده و افراد دیگر نمیتوانند ملک او را از تصرف وی خارج نمایند. علاوه بر این موضوع، افراد قابلیت شراکت با یکدیگر در ملک را دارا هستند. با این وجود شراکت با دیگران مشکلاتی را نیز در پی دارد که امکان وقوع جرم را در این زمینه بیشتر میکند. یکی از مواردی که امکان وقوع آن وجود دارد، تصرف ملک مشاع توسط شرکا است.
حدود قانونی تصرف شریک در مال مشاع
مفهوم ملک مشاع
گاهی پیش میآید که فردی قادر به خریداری ملکی با هزینه خود نباشد. همین امر سبب روی آوردن شخص به شراکت با دیگری میگردد. چنانچه ملکی دو یا چند مالک داشته باشد که با شراکت یک دیگر مالک آن شده باشند، ملک خریداری شده مشاعی خواهد بود و به آن ملک مشاع گفته میشود. زمانی که ملکی به صورت مشاعی خریداری میشود، هیچ یک از شرکا قادر به تضییع حقوق شریک دیگر نبوده و انتقال سند ملک نیز به طور صحیح و به نام همه آنها انجام میشود.
تصرف ملک مشاع توسط شرکا
همانطور که گفته شد ملک مشاع دو یا چند مالک دارد. به این ترتیب تمامی شرکا در ملک سهم دارند. با این وجود گاهی یکی از شرکا و یا مستاجر او ملک مشاعی را بیش از سهم خود تصرف کرده و مرتکب جرم میشود. با توجه به جرم محسوب شدن این نوع از تصرف، طرف مقابل قادر به طرح دعوی و شکایت علیه شخص متصرف میباشد. به عنوان مثال در صورتی که اشخاصی آپارتمانی سه طبقه را خریداری کرده و هر یک، مالک یک طبقه از آن شوند، پارکینگ، راهرو، حیاط و… میان آنها مشترک است. حال اگر یکی از آنها بدون کسب اجازه از دیگر افراد، اقدام به ایجاد فضایی در پارکینگ برای پرروش مرغ و خروس نماید، عمل او جرم بوده (جرم تصرف ملک مشاع) و شراکای دیگر نیز قادر به طرح دعوی و شکایت علیه وی در محاکم قضایی میباشند. چرا که پارکینگ از مشاعات بوده و حق استفاده از آن برای همه آنها محفوظ است و مطابق قانون مجازاتی برای افرادی که تصرف غیر قانونی انجام داده و تضییع حقوق دیگر افراد را سبب میگردند در نظر گرفته شده است.
تصرف عدوانی کیفری در ملک مشاع
یکی از جرایم مطرح در املاک مشاع، تصرف عدوانی در آن بوده که تابع قوانین خاصی در این زمینه است. شرکا میتوانند با توافق و تراضی با یکدیگر، ملک را به نحو دلخواه تقسیم کرده و افراز نمایند. گاهی افرادی که فاقد هر گونه مالکیت در ملک مورد نظر بوده و از شرکا محسوب نمیشوند، اقدام به تصرف در ملک مینمایند. در این صورت جرم انجام شده از نوع تصرف عدوانی در ملک مشاع بوده و شخص متصرف نیز مجرم شناخته خواهد شد.
شکایت از تصرف ملک مشاع به چه صورت است؟
تصرف در ملک مشاع چه توسط یکی از شرکا و چه توسط افراد دیگر به صورت عدوانی انجام شده باشد، جرم بوده و مالکان دیگر قادر به شکایت از فرد مجرم هستند. شکایت از فرد مجرم مستلزم حضور تمامی شرکا و مالکان در مرجع قضایی نبوده و هر یک از شرکا میتوانند علیه شخص متصرف طرح دعوا نمایند. طرح دعوا علیه مجرم مستلزم رجوع یکی از شرکا به دادگاه و ارائه دادخواستی مبتنی بر تصرف غیر قانونی در ملک مشاع میباشد. به این ترتیب مقام قضایی دادخواست او را برسی کرده و مجرم در صورت صحیح بودن ادعا، تحت تعقیب قرار خواهد گرفت. مراجعه به مرجع قضایی صالح جهت ثبت شکایت، از نکات حائز اهمیت در طرح این دعوی میباشد و افراد برای عدم رد دادخواست آنها میبایست به مرجع قضایی دارای صلاحیت مراجعه نمایند. رسیدگی به این جرم در صلاحیت دادگاهها و دادسراها میباشد. به این ترتیب سایر مراجع قضایی صلاحیت رسیدگی به این جرم را ندارند.
مجازات تصرف در ملک مشاع
جرم تصرف ملک مشاع از جرایم قابل بازگشت بوده و علاوه بر صدور قرار رفع تصرف، مجازاتی را نیز مطابق با قانون شامل میشود. مجازات در نظر گرفته شده برای جرم مزبور حبس بوده که این مجازات در صورت تکرار آن سنگینتر خواهد شد. حبس در نظر گرفته شده برای این جرم، مطابق قانون مجازات اسلامی از یک ماه تا یکسال است. اگر تصرف در ملک مشاع از نوع عدوانی باشد، مدت زمان مجازات حبس مطابق قانون بیشتر خواهد شد.
سوالات متداول درمورد تصرف در ملک مشاع
ملک مشاع چیست؟
ملک مشاع ملکی است که دو یا چند نفر به صورت شراکتی مالک آن باشند و هر یک دارای سهمی مشخص از ملک هستند. هیچ یک از شرکا نمیتواند حقوق دیگر شرکا را تضییع کند.
تصرف ملک مشاع توسط شرکا چگونه است؟
هر شریک در حدود سهم خود میتواند از ملک استفاده کند. تصرف بیش از سهم، ایجاد تغییرات یا استفاده غیرقانونی از مشاعات، جرم محسوب شده و سایر شرکا میتوانند شکایت کنند.
تصرف عدوانی در ملک مشاع چیست؟
تصرف عدوانی زمانی رخ میدهد که فردی بدون داشتن مالکیت یا اجازه از شرکا، اقدام به تصرف ملک مشاع نماید. این عمل جرم بوده و متصرف مجرم شناخته میشود.
چگونه میتوان از تصرف غیرقانونی ملک مشاع شکایت کرد؟
هر یک از شرکا میتوانند به تنهایی با ارائه دادخواست به مرجع قضایی صالح علیه متصرف اقدام کنند. حضور تمام شرکا برای طرح شکایت الزامی نیست و رسیدگی در دادگاهها و دادسراها صورت میگیرد.
مجازات تصرف در ملک مشاع چیست؟
مجازات این جرم شامل صدور قرار رفع تصرف و حبس از یک ماه تا یک سال است. در صورت تکرار جرم یا تصرف عدوانی، مدت حبس افزایش مییابد.
آیا شرکا میتوانند ملک مشاع را تقسیم کنند؟
بله، شرکا میتوانند با توافق یکدیگر، ملک مشاع را به نحوی تقسیم و افراز کنند تا استفاده از ملک هر شریک مشخص و قانونی باشد.
چند نفر با هم یه خونه خریدیم. یکی از شرکا پارکینگ رو گرفته و نمیذاره بقیه استفاده کنن. چیکار باید بکنیم؟
تصرف انحصاری در قسمتهای مشترک ملک مشاع مانند پارکینگ، بدون رضایت دیگر شرکا، غیرقانونی است. هر یک از شرکا به صورت انفرادی حق طرح شکایت علیه متصرف را دارد و نیازی به حضور همه مالکین برای طرح دعوا نیست.
اگه یکی از همسایه ها تو حیاط مشترک یه انباری درست کنه، جرمه؟
بله، هرگونه تصرف و احداث بنا در مشاعات، مانند حیاط، بدون کسب اجازه و رضایت همه شرکا، جرم محسوب میشود و مالکین دیگر میتوانند علیه فرد متصرف، شکایت حقوقی و کیفری مطرح نمایند.
اگه یه نفر غریبه و غیر از شرکا، قسمتی از ملک مشترک ما رو تصرف کنه، مجازاتش چیه؟
تصرف ملک مشاع توسط شخص غیر شریک، از نوع تصرف عدوانی محسوب میشود. مجازات این جرم مطابق قانون مجازات اسلامی، حبس است که در صورت تکرار جرم، تشدید میشود.
برای شکایت از کسی که ملک مشاع رو تصرف کرده، باید دادخواست کیفری بدیم یا حقوقی؟
در صورتی که تصرف ملک مشاع توسط شرکا باشد، طرح شکایت کیفری امکان پذیر است. اما در مورد تصرف عدوانی توسط فرد غیر شریک، میتوانید هم دعوای کیفری و هم حقوقی مطرح کنید. رسیدگی به این دعاوی در صلاحیت دادسرا و دادگاه کیفری است.
اگه یکی از شرکا از سهم خودش بیشتر استفاده کنه و دادگاه رفتیم، چقدر طول میکشه تا رسیدگی بشه؟
مدت زمان رسیدگی به پرونده های تصرف در ملک مشاع به عوامل مختلفی از جمله پیچیدگی پرونده، نظر کارشناس و روند دادگاه بستگی دارد. با این حال، با ارائه مدارک و دادخواست دقیق، میتوان به روند رسیدگی سرعت بخشید.
من و همسرم یه ملک مشاع داریم. اگه همسرم بدون اجازه من اونجا رو به کسی اجاره بده، من میتونم شکایت کنم؟
بله، هرگونه تصرف یا بهره برداری از ملک مشاع، از جمله اجاره دادن آن، منوط به رضایت و اذن همه شرکا است. در صورت اقدام انفرادی یکی از شرکا، شما حق طرح شکایت علیه وی را دارید.
اگه یه نفر بدون اجازه ما تو حیاط مشترک گاو و گوسفند نگهداری کنه، چه جرمی مرتکب شده؟
نگهداری حیوان در مشاعات بدون رضایت همه شرکا، نوعی تصرف در ملک مشاع محسوب میشود که جرم است. این عمل موجب تضییع حقوق دیگر مالکین و میتواند منجر به طرح شکایت کیفری علیه شخص متصرف شود.
مجازات تصرف در ملک مشاع فقط حبسه؟
مجازات اصلی برای جرم تصرف در ملک مشاع، حبس است. همچنین، دادگاه میتواند حکم به رفع تصرف متصرف و بازگرداندن ملک به حالت اولیه را نیز صادر کند.
ملک ما مشاعه ولی تقسیمش کردیم. اگه یکی از همسایه ها بیاد تو قسمت من، بازم تصرف در ملک مشاع محسوب میشه؟
پس از توافق شرکا بر افراز و تقسیم ملک، هر بخش به صورت مجزا به مالکیت افراد در میآید. تصرف در بخش افراز شده، تصرف در ملک غیر محسوب میشود و مشمول قوانین مربوط به آن خواهد بود.
برای شکایت از تصرف در ملک مشاع به کجا باید بریم؟
برای طرح شکایت مربوط به تصرف در ملک مشاع، باید به مراجع قضایی صالح مانند دادسرا و دادگاه مراجعه کنید. سایر مراجع قضایی صلاحیت رسیدگی به این جرم را ندارند.