شرط تنصیف دارایی
زن و شوهر در نکاح دائم و عقد رسمی، سندی را تحت عنوان قباله ازدواج امضا میکنند که شروط مختلفی در آن درج شده است و اغلب افراد بدون مطالعه و یا اطلاعات کافی آن را امضا میکنند. یکی از این شروط درج شده، تنصیف دارایی است. به طور عامیانه به این شرط، نصف دارایی هم گفته میشود. مطابق این شرط، زوج تعهد میدهد که نصف اموال خود را به تملک زوجه درآورد. این تملک دارای شرایط و نکاتی است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
نحوه مطالبه و رسیدگی به شرط تنصیف در محاکم
شرط تنصیف دارایی دارای چه شرایطی است؟
- وقوع طلاق: شرط تنصیف دارایی برخلاف دیگر شروط مندرج در عقد نکاح، منوط به طلاق طرفین است. در واقع زوجه تنها در صورت جدایی و طلاق، قادر به درخواست اجرای این شرط است.
- زوج خواهان جدایی و طلاق باشد: تحقق شرط تنصیف دارایی، زمانی امکان پذیر است که مرد خواهان جدایی از زن باشد. همچنین درخواست طلاق مرد نباید بر مبنای تخلف زن از وظایف زناشویی، سوء رفتار و عدم تمکین او از زوج باشد. در غیر این صورت امکان تحقق این شرط، حتی زمانی که درخواست از سوی زوج باشد، امکان پذیر نیست. به عنوان مثال اگر نشوز و عدم تمکین زوجه در دادگاه احراز و اثبات گردیده و رای قطعی از سوی دادگاه بر آن صادر شود، تحقق این شرط امکانپذیر نخواهد بود.
- ملاک شرط تا نصف اموال: با توجه به قید عبارت نصف دارایی در این شرط، دادگاه امکان قراردادن دارایی از کمترین میزان تا نصف آن به عنوان موضوع حکم را داشته و زوج را ملزم به تملیک این مقدار از دارایی خود به زوجه و یا پرداخت معادل آن مینماید. دادگاه به هیچ عنوان نمیتواند به بیشتر از این مقدار حکم نماید.
- این اموال حاصل از زندگی مشترک باشد: مطابق با این شرط تنها اموال حاصل از زندگی مشترک، مشمول تنصیف دارایی میشود و اموالی که به زمان قبل ازدواج اختصاص دارند به تملیک زن در نیامده و از آن بهرهای نمیبرند. اموالی که به زوج ارث میرسد نیز از این اموال بوده و مشمول شرط تنصیف دارایی نمیشود.
- موجود بودن دارایی در زمان طلاق: یکی از شروط لازم جهت اجرای شرط تنصیف دارایی، موجود بودن اموال هنگام طلاق است. بنابراین اموال تلف یا مفقود شده، شامل این شرط نمیشوند. با توجه به اینکه موضوع شرط دارایی زوج است، دیون او نیز باید مد نظر قرار گیرد. به عنوان مثال در صورتی که زوج نسبت به مهر زوجه مشغول الذمه باشد، پرداخت مهریه بر شرط تنصیف دارایی مقدم است. نکته حائز اهمیت در رابطه با این موضوع، عدم پذیرش ادعای اعسار از طرف مرد در دعوی اجرای شرط تنصیف دارایی میباشد. چراکه ادعای اعسار تنها نسبت به دین قابل پذیرش میباشد و نه عین مال.
دلایل عدم اجرای شرط تنصیف دارایی
در بیشتر موارد شرط تنصیف دارایی به دلایل ذیل اجرا نمیشود:
- عدم مطالبه زنان.
- مشکلات اجرائی مطرح در شرط انتقال دارایی.
- نداشتن اطلاع از دارایی زوج.
- منصرف شدن مردان از دعوای طلاق هنگام مطالبه شرط تنصیف دارایی از ناحیه زوجه.
میزان تعهد مرد
تعهد مرد نسبت به تنصیف اموال خویش تابع مفاد شرط تنصیف بوده که در حقوق به آن شرط فعل نیز گفته میشود. برخی از اساتید علم حقوق با توجه به اینکه میزان تعهد مرد در این شرط، مجهول بوده و فاقد حداقل است، این شرط را باطل میدانند که میتواند موجب بطلان عقد نیز گردد، اما طی ارزیابیهایی که حقوقدانان داشتهاند، میتوان به این موضوع رسید که این شرط مطابق ماده 10 و 1119 قانون مدنی جهموری اسلامی ایران و با توجه به مشخص شدن میزان هنگام وقوع طلاق و نیز عدم سرایت جهل به عوضین معامله به دلایلی از جمله غیر معوض بودن عقد نکاح، صحیح میباشد.
تعیین میزان تعهد زوج از طریق دادگاه و با در نظر گرفتن اوضاع و شرایطی از جمله نقش زن در به دست آوردن دارایی، وضعیت اقتصادی زوج و سنوات زندگی مشترک انجام میشود. در صورتی که طرفین نسبت به میزان اموال موضوع انتقال توافق کرده باشند، تعهد زوج نیز براساس توافق آنها خواهد بود. همانطور که پیشتر گفته شد، میزان اموالی که براساس شرط تنصیف دارایی باید به زوجه منتقل شود، منوط به نظر دادگاه است. حکم دادگاه ممکن است نسبت به یک پنج، یک چهارم و… باشد و نکتهی حائز اهمیت این است که سقف این اموال تا نصف دارایی مرد بوده و نسبت به مازاد آن صحیح نمیباشد.
سوالات متداول درمورد شرط تنصیف دارایی
شرط تنصیف دارایی چیست؟
شرط تنصیف دارایی به تعهد زوج در قباله ازدواج گفته میشود که متعهد میشود تا در صورت وقوع طلاق، نیمی از اموال حاصل از زندگی مشترک را به زوجه منتقل نماید.
چه زمانی زن میتواند شرط تنصیف دارایی را مطالبه کند؟
زن تنها در صورت وقوع طلاق و زمانی که مرد خواهان جدایی باشد، قادر به درخواست اجرای شرط تنصیف دارایی است و این شرط زمانی اجرا نمیشود که طلاق به دلیل تخلف زن از وظایف زناشویی باشد.
آیا همه اموال مرد شامل شرط تنصیف میشود؟
خیر، فقط اموال حاصل از زندگی مشترک شامل شرط تنصیف دارایی میشوند و اموال قبل از ازدواج یا ارثی مشمول این شرط نمیگردند.
سقف انتقال دارایی در شرط تنصیف چقدر است؟
حداکثر میزان انتقال دارایی طبق شرط تنصیف، نصف دارایی مرد است و دادگاه نمیتواند بیش از این مقدار حکم دهد.
چه عواملی بر تعیین میزان دارایی برای انتقال تأثیر دارد؟
دادگاه با در نظر گرفتن اوضاع و شرایطی از جمله نقش زن در کسب دارایی، وضعیت اقتصادی زوج، مدت زندگی مشترک و توافق طرفین میزان دارایی برای انتقال را تعیین میکند.
آیا مرد میتواند ادعای اعسار کند و از اجرای شرط شانه خالی کند؟
خیر، ادعای اعسار نسبت به شرط تنصیف دارایی پذیرفته نمیشود و تنها نسبت به دین قابل قبول است.
دلایل عدم اجرای شرط تنصیف دارایی چیست؟
عدم مطالبه زن، مشکلات اجرایی در انتقال دارایی، نداشتن اطلاع از دارایی زوج و منصرف شدن مرد از دعوای طلاق از دلایل عدم اجرای شرط هستند.
من و شوهرم میخوایم طلاق بگیریم اون شرط تنصیف رو امضا کرده الان میتونم نصف داراییشو بگیرم؟
مطالبه شرط تنصیف دارایی زمانی امکانپذیر است که درخواست طلاق از سوی زوج باشد و این درخواست بر اساس تخلفات زوجه از وظایف زناشویی یا سوء رفتار او نباشد همچنین میزان اموال قابل انتقال بسته به نظر دادگاه و حداکثر تا نصف دارایی زوج خواهد بود
اگه شوهرم خونشو قبل از ازدواج خریده باشه اون خونه هم شامل شرط تنصیف میشه؟
خیر مطابق با این شرط تنها اموالی که زوج در طول زندگی مشترک و پس از عقد نکاح کسب کرده باشد مشمول شرط تنصیف میشود و اموال پیش از ازدواج مانند ملک یا ارث شامل این شرط نیستند
شوهرم ادعا میکنه پول نداره و نمیتونه شرط تنصیف رو اجرا کنه آیا ادعای اعسار توی این مورد قبول میشه؟
مطابق با قوانین ادعای اعسار فقط نسبت به دین قابل پذیرش است از آنجایی که شرط تنصیف دارایی به انتقال عین مال مربوط میشود و نه پرداخت بدهی ادعای اعسار در این خصوص از سوی دادگاه پذیرفته نخواهد شد
یعنی اگه من درخواست طلاق بدم دیگه نمیتونم شرط تنصیف رو مطالبه کنم؟
بله یکی از شرایط اساسی برای اجرای شرط تنصیف دارایی این است که درخواست طلاق از سوی زوج (مرد) مطرح شده باشد و نه از طرف زوجه
مردایی که میخوان از دادن نصف دارایی فرار کنن چیکار میکنن؟
منظور از این مورد این است که در برخی موارد زمانی که زوجه شرط تنصیف دارایی را مطالبه میکند زوج به دلیل عدم تمایل به انتقال اموال از درخواست طلاق خود صرفنظر کرده و دعوی طلاق را پس میگیرد تا از اجرای این شرط جلوگیری کند
اگه شوهرم قبل از طلاق همه اموالشو به اسم یکی دیگه بزنه تکلیف چیه؟
یکی از شروط اجرای شرط تنصیف دارایی موجود بودن اموال در زمان طلاق است اموال مفقود یا تلف شده شامل این شرط نمیشوند در خصوص انتقال اموال به نام دیگری باید با توجه به شرایط قانونی آن اقدامات لازم جهت اثبات صوری بودن معامله صورت گیرد
من توی زندگی مشترک خیلی به شوهرم کمک کردم تا پیشرفت کنه و دارایی جمع کنه این موضوع توی دادگاه چقدر میتونه به من کمک کنه؟
تعیین میزان تعهد زوج از طریق دادگاه و با در نظر گرفتن اوضاع و شرایطی مانند نقش زن در به دست آوردن دارایی وضعیت اقتصادی زوج و سنوات زندگی مشترک انجام میشود بنابراین سهم شما در کسب اموال میتواند در حکم دادگاه تاثیرگذار باشد
اگه شوهر من شرط تنصیف رو امضا نکرده باشه آیا بازم راهی هست که بتونم داراییشو تقسیم کنم؟
شرط تنصیف دارایی یک شرط اختیاری و قراردادی است که باید در سند ازدواج توسط زوج امضا شود در صورتی که این شرط امضا نشده باشد مطالبه آن به استناد قانون امکانپذیر نیست و راهکارهای دیگری باید بررسی شود
دادگاه دقیقا چقدر از دارایی مرد رو به زن میده؟
بله مطابق با قانون و متن شرط دادگاه میتواند زوج را ملزم به تملیک مقداری از دارایی خود از کمترین میزان تا حداکثر نصف آن به زوجه نماید دادگاه به هیچ عنوان نمیتواند به بیش از این مقدار حکم صادر کند
چرا بعضی از خانم ها با وجود داشتن این شرط برای گرفتن دارایی اقدام نمیکنن؟
دلایل متعددی برای عدم مطالبه این شرط از سوی زنان وجود دارد که برخی از آنها شامل مشکلات اجرایی نداشتن اطلاع کافی از داراییهای زوج و یا منصرف شدن مرد از دعوی طلاق هنگام مطالبه این شرط است