سازمان ملل متحد

سازمان ملل متحد

سازمان ملل متحد (UN) نهاد بین‌ المللی متشکل از 193 کشور عضو است که در سال 1945 برای حفظ صلح، امنیت و توسعه همکاری‌های جهانی تأسیس شد.

روند تشکیل سازمان ملل متحد:

• اعلامیه بین المتحدین (12 ژوئن 1941): در این اعلامیه بر همکاری ملل آزاد در جهت برقراری صلح و امنیت اقتصادی و اجتماعی تاکید شد.
• منشور آتلانتیک (14 اوت 1941): این منشور بین آمریکا و انگلستان (روزولت و چرچیل) امضا شد و در آن بر لزوم ایجاد یک سیستم امنیت جمعی تأکید شد.
• اعلامیه ملل متحد (1 ژانویه 1942): این صنعت در واشنگتن به امضای سران آمریکا، انگلستان، شوروی و چین و 22 کشور دیگر رسید. در اینجا واژه ملل متحد برای اولین بار به کار رفت و امضا کنندگان متعهد به ادامه جنگ تا شکست دول محور شدند.
• کنفرانس مسکو (30 اکتبر 1943): وزرای خارجه آمریکا، انگلستان، شوروی و سفیر کبیر چین بر ایجاد یک سازمان بین‌المللی در جهت حفظ صلح توافق کردند.
• کنفرانس تهران (1 دسامبر 1943): روسای سه کشور انگلستان، آمریکا و شوروی (چرچیل، روزولت و استالین) در تهران گرد هم آمدند.
• کنفرانس دامبار تن اکس (از 21 اوت 1943): سران متفقین (آمریکا، انگلستان، شوروی و چین) در این کنفرانس طرح تاسیس یک سازمان بین المللی را تهیه کردند. بر‌اساس توافق این کشورها شورای امنیت مرکب از 5 قدرت بزرگ مسئولیت حفظ صلح بین المللی را عهده‌دار شد.
• کنفرانس یالتا (از 4 فوریه 1945): رؤسای سه کشور آمریکا، شوروی و انگلستان (روزولت، چرچیل و استالین) در خصوص نحوه رای گیری در شورای امنیت توافق کردند. همچنین نسبت به تشکیل کنفرانس سانفرانسیسکو توافق حاصل شد‌. مسئله‌ی حق وتو در این کنفرانس مطرح شد.
• کنفرانس سانفرانسیسکو (25 آوریل 1945): با شرکت 50 کشور تشکیل و کنفرانس ملل متحد درباره سازمان بین المللی نامیده شد. در این کنفرانس منشور ملل متحد در 26 ژوئن 1945 تصویب شد 24 اکتبر همان سال لازم‌الاجرا گردید.

تاریخچه و ارکان اصلی سازمان ملل متحد

هدف‌های سازمان ملل متحد

• حفظ صلح و امنیت بین‌المللی (از طریق سیستم امنیت دسته جمعی و حل و فصل مسالمت آمیز دعاوی).
• تامین همکاری بین‌المللی در حل مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و انسانی و ترویج حقوق بشر.
• توسعه روابط دوستانه و بر‌اساس اصل برابری حقوق و حق تعیین سرنوشت.
• مرکزی برای هماهنگی فعالیت‌های اعضا در جهت وصول به اهداف فوق.

اصولی که باید سازمان سرلوحه اعمال خود قرار دهد

• اصل برابری حاکمیت اعضا.
• اصل انجام تعهدات براساس حسن نیت و وفای به عهد.
• اصل منع توسل به زور.
• لزوم حل و فصل مسالمت آمیز دعاوی.
• اصل حمایت اعضا از اقدامات سازمان ملل متحد.
• عکس مراقبت سازمان و کشورهای غیر عضو تا در مواردی که به صلح و امنیت بین‌ المللی مربوط می‌شود طبق اصول منشور رفتار کنند.
• اصل عدم مداخله در اموری که ذاتا در صلاحیت ملی کشورها است (به جز در اجرای فصل هفتم منشور).

ارکان سازمان ملل متحد

ارکان اصلی

• مجمع عمومی.
• شورای امنیت.
• شورای اقتصادی اجتماعی.
• دبیرخانه.
• شورای قیمومت.
• دیوان بین‌المللی دادگستری.

مجمع عمومی

مجمع عمومی سازمان ملل متحد از کلیه کشورهای عضو تشکیل می‌شود و هر یک از اعضا در مجمع دارای یک حق رای و حداکثر 5 نماینده هستند‌.

وظایف و اختیارات مجمع عمومی

• بحث و بررسی هر موضوعی که به منشور یا سایر ارکان ملل متحد مربوط می‌شود و ارائه توصیه‌هایی به اعضای سازمان ملل و شورای امنیت در آن زمینه.
• هماهنگی و نظارت بر کلیه فعالیت‌های سازمان از طریق بررسی گزارشات سالانه ارکان و مختلف و ارائه توصیه‌های لازم.
• سرپرستی سیستم قیمومت سازمان ملل متحد به جز قیمومت مناطق سوق الجیشی.
• تصویب بودجه سازمان و تعیین سهمیه کشورهای عضو.
• انتخاب اعضای سازمان ملل متحد بنا به توصیه شورای امنیت.
• انتخاب اعضای سایر ارکان سازمان ملل.
• تغییر و ترمیم مواد منشور.
• تعلیق حق رای عضو یا اخراج عضو.

شورای امنیت

شورای امنیت دارای 15 عضو است که پنج عضو آن (آمریکا، انگلستان، فرانسه، چین و روسیه) دائم و ‌ده عضو دیگران غیردائم هستند. اعضای غیر دائم با توجه به همکاری آن‌ها در حمایت از صلح و امنیت بین المللی و اهداف دیگر سازمان ملل متحد و تقسیم عادلانه جغرافیایی برای مدت دو سال توسط مجمع عمومی انتخاب می‌شوند.

وظایف و اختیارات شورای امنیت

• مسئولیت اولیه حفظ صلح و امنیت بین المللی.
• توصیه راه‌های مسالمت آمیز حل اختلافات.
• اعمال زور برای اعاده صلح در صورت لزوم.
• پیشنهاد پذیرش اعضای جدید به مجمع عمومی.
• اخراج و تعلیق اعضا.
• پیشنهاد شخصی به عنوان دبیر کل به مجمع عمومی.
• انتخاب قضات دیوان بین‌ المللی دادگستری (‌مشترک با مجمع عمومی‌).
• تجدید نظر در منشور.
• اداره مناطق سوق الجیشی تحت قیمومت.
• تشکیل ارکان فرعی لازم.

سوالات متداول درمورد سازمان ملل متحد