تمکین و نشوز

تمکین و نشوز

رابطه زوجیت میان زن و مرد، به محض جاری شدن صیغه ازدواج، میان آن ها برقرار شده و بدین ترتیب حقوق و تکالیفی را نسبت به یکدیگر دارا می شوند. آثار ازدواج به شکل آثار مالی شامل نفقه و مهریه، و آثار غیر مالی شامل حس معاشرت، معاضدت و همچنین برقراری رابطه زناشویی می باشد.

معنای لغوی تمکین عبارت است از متابعت، فرمان بردن، احترام و بزرگداشت.

تمکین در اصطلاح حقوقی به معنای  اطلاعت نمودن زن از خواسته های همسرش می باشد. واژه تمکین در آیات قرآن و قوانین خاص، در رابطه با زن به کار برده شده است.

تمکین و نشوز

انواع تمکین

علم حقوق تمکین را به دو دسته عام و خاص، تقسیم نموده است.

تمکین عام

1. در تمکین عام، زن باید در حدود عرف و قانون از همسر خود تبعیت نموده و وظایف خود را در برابر او انجام دهد.
2. همچنین تمکین عام شامل خوش رفتاری، حسن معاشرت زن با همسرش و اطاعت از خواسته های مشروع اوست.
3. زن باید پذیرای ریاست شوهر بر خانواده باشد .

اطاعت و تبعیت زن از مرد می بایست در حدود خواسته های مشروع باشد. بدین ترتیب در صورتی که مرد خواهان خودداری زن از انجام فرایض دینی او باشد، و یا خواهان انتقال تمام اموال ایشان به خود باشد (در صورت عدم تمایل زن به این امر)، این امور نامشروع تلقی شده و زن مکلف به اطاعت نمی باشد. گاهی اجبار زن به این امور و مسائل، از مصادیق سوء معاشرت می باشد.

تمکین خاص

روابط زناشویی زوجین را تمکین خاص می گویند. داوری در این موضوع باید برحسب عرف و توانایی های شخصی افراد باشد. بنابراین در این نوع از تمکین احساسات زن نیز مهم بوده و باید به آن توجه شود.

آثار تمکین

استحقاق زن به دریافت نفقه، یکی از آثارمترتب بر تمکین می باشد .

نشوز

نقطه مقابل تمکین، نشوز می باشد . عدم فرمانبرداری و عدم تمکین زن از مرد را نشوز می گویند.

عدم استحقاق نفقه

یکی از آثار مترتب بر عدم تمکین زن از شوهر، عدم پرداخت نفقه می باشد . مطابق ماده 1108 قانون مدنی، در صورت امتناع زن از انجام وظایف زوجیت ( عدم تمکین ) مستحق نفقه نخواهد بود .

تجویز ازدواج مجدد مرد

در صورتی که زن از انجام وظایف نسبت به همسر خود امتناع نموده و حکم قطعی الزام به عدم تمکین زن صادر شود، اجازه ازدواج مجدد مرد توسط دادگاه صادر می شود.

محرومیت زن از تنصیف دارایی

یکی دیگر از آثار عدم تمکین عبارت است از پذیرش دادخواست طلاق مرد از سوی دادگاه. در این صورت زن نیز از تملک نصف دارایی مرد محروم می گردد . زیرا نصف اموال مرد در صورتی به زن تعلق خواهد گرفت که، سوء رفتار زن علت طلاق نباشد. یکی از شروط دوازده گانه ذکر شده در سند ازدواج، مرتبط با تنصیف اموال می باشد. مطابق این بند، در صورتی که درخواست طلاق از سوی زوج باشد و همچنین تشخیص دادگاه بر این باشد که درخواست طلاق حاصل از تخلف زن در انجام وظایف زناشویی و یا سوءرفتار و اخلاق او نبوده، مرد موظف به انتقال 50 درصد از دارایی خود به زن می باشد. این دارایی باید در ایام زندگی مشترک حاصل شده باشد و پرداخت آن به زن  به صورت بلاعوض خواهد بود.

تجویز درخواست طلاق از سوی مرد

اگر زن به هیج وجه تمایلی به تمکین نداشته باشد، طلاق و جدایی راه نهایی بوده و مرد قادر به طلاق دادن همسر خود می باشد.

مصادیق عدم تمکین زن

1. داشتن دوستانی که صلاحیت اخلاقی ندارند .
2. انتخاب شغلی که با شئون خانوادگی فرد مغایرت دارد.
3. زندگی نکردن در محلی که شوهر انتخاب نموده.
4. خروج از منزل بدون اطلاع و اذن شوهر.
5. توجه ننمودن به تذکرات همسر و داشتن روابطی نامناسب در محیط کار

موارد موجه برای عدم تمکین

قانونگذار عدم تمکین در برخی موارد را برای زن پیش بینی نموده و در این مواقع زن ناشزه محسوب نمی گردد و نفقه نیز کماکان به او تعلق خواهد گرفت. این موارد عبارتند از:

بیماری زن و یا شوهر: در برخی موارد تمکین، به ویژه تمکین خاص مشکلات عمده ای را برای زن ایجاد می کند. بیماری شوهر یکی از این موارد می باشد چراکه در این مواقع سلامتی زن به خطر خواهد افتاد.

مسائل شرعی: تمکین در برخی موارد دارای حرمتی شرعی می باشد از جمله این موارد می توان به نفاس، حیض و احرام اشاره نمود.

حق حبس: از دیگر موارد موجه در عدم تمکین، حقی است که زن تا زمان پرداخت مهریه دارد (مهریه عندالمطالبه). در واقع این حق برای زن پیش بینی شده که تا تسلیم نشدن مهر به او از تمکین خودداری نماید.