اقسام ثبت کشتی مورد پذیرش در نظام حقوقی ایران
به طور کلی ثبت کشتی در نظام های دریایی به دو شکل صورت می‌گیرد: حالت نخست ثبت دائمی یک کشتی است که الزاما توسط مالک کشتی صورت می گیرد و دیگری ثبت موقت کشتی است که بنا به مصالحی توسط اشخاص ذیصلاح مورد تایید نظام حقوقی هر کشور صورت می گیرد.
قانون دریایی ایران مصوب ۱۳۴۳ و آیین نامه ثبت کشتی ها و شناورها مصوب ۱۳۴۴ نیز به همین مناسبت، به این دو نوع ثبت رسمیت بخشیده‌اند . ثبت کشتی به صورت موقت، استثنایی بر اصل است؛ به این تعبیر که شرایط ثبت دائم در خصوص تمام کشتی ها رعایت می شود و بنا به مصالحی، قانونگذار در برخی موارد (همچون ثبت کشتی در دست ساخت و یا برخی کشتی‌های اجاره‌ای)، اجازه ثبت به صورت موقت را صادر می کند . به همین جهت است که بخش عمده ای از قواعد مربوط به ثبت دائمی کشتی و نیز مراحل آن، در خصوص ثبت موقت کشتی ها نیز جاری است. به همین جهت در گفتار مربوط ثبت دائم کشتی ها، به تفصیل به ذکر قواعد مربوطه خواهیم پرداخت و در ادامه، به مصادیق ثبت های موقت و قواعد خاص حاکم بر آن ها خواهیم پرداخت.
اقسام ثبت کشتی مورد پذیرش در نظام حقوقی ایران
ثبت دائم
چنان که بیان شد، قانونگذار ایران در قانون دریایی مصوب ۱۳۴۳، اصل را بر ثبت دائم کشتی‌ها گذاشته است صرفاً در مواد ۱۶ و ۱۸ قانون مذکور به صورت استثنایی به شرایط ثبت کشتی به صورت موقت اشاره کرده است.
نکته: ثبت دائم کشتی، به معنای ثبت مادام العمر کشتی در سیستم ثبت یک کشور نیست و این امکان وجود دارد که یک کشتی به صورت اختیاری یا اجباری از سیستم ثبت یک کشور که به صورت دائمی در آن ثبت شده است خارج و به سیستم ثبت دیگری وارد شود؛ بنابراین منظور از ثبت دائم، ثبت بدون تاریخ کشتی در نظام ثبت یک کشور است.
نکته ۲: ثبت دائم، الزاماً باید توسط مالک کشتی انجام پذیرد در حالی‌که در ثبت موقت این گونه نیست و دارنده کشتی (اعم از مستاجر یا سازنده) می توانند کشتی را به صورت موقت در نظام ثبت یک کشور ثبت نمایند.
شرایط ثبت دائم کشتی در ایران
بررسی احکام مندرج در قانون دریایی ایران مصوب ۱۳۴۳ نشان می دهد که برای ثبت یک کشتی به صورت دائم، وجود شرایطی ضرورت دارد. در ادامه به شرایطی که از نظر نظام قانونی دریایی ایران برای ثبت کشتی‌های تملیکی ضروری است اشاره خواهیم کرد:
ارائه گواهی نامه فنی و ایمنی
برابر ماده یک قانون دریایی ایران مصوب ۱۳۴۳:
کشتی در صورتی ممکن است در ایران به ثبت برسد که گواهینامه های فنی آن توسط سازمان بندرها و کشتیرانی یا یکی از مراجع صلاحیتدار بین المللی که صلاحیت آن مورد قبول سازمان بندرهای کشتیرانی است صادر شده باشد.
گواهینامه های فنی، اسنادی هستند دال بر احراز صلاحیت فنی و ایمنی کشتی جهت استفاده در خدمات دریایی . به تعبیر دیگر گواهینامه های فنی، اسناد دال بر قابلیت دریانوردی کشتی هستند.
قابلیت دریا نوردی کشتی
منظور از قابلیت دریانوردی، این است که کشتی علاوه بر اینکه از نظر طراحی، ساختمان، شرایط سازه و تجهیزات، قابلیت رویارویی با خطرات معمولی سفر دریایی را داشته باشد بلکه باید با امعان نظر به ظرفیت و اینکه سفر قاره ایست یا میان قاره ای و یا نا محدود، دارای فرمانده و کارکنان واجد شرایط و به تعداد مقرر در رده‌های مختلف باشد.
قابلیت دریا نوردی دارای چه جنبه هایی است ؟
قابلیت دریانوردی دارای دو جنبه است نخست قابلیت دریانوردی از جهت ساختار و تجهیزات کشتی؛ و دوم قابلیت دریانوردی از جهت اشخاص و کارکنان کشتی.
همانطور که ساختار کشتی باید دارای استحکام لازم و در حد استانداردهای بین المللی و دارای تجهیزات کافی و لازم دریانوردی باشد، از جهت کارکنان و خدمه و فرمانده نیز باید دارای کادری مجرب و دارای دانش کافی جهت دریانوردی بین المللی باشد، واحدی که به اعتقاد برخی: در قرارداد اجاره کشتی اغلب ماده ای وجود دارد که می گوید: مالکین کشتی در وضعیتی کشتی را به مستاجر این اجاره می‌دهند که از هر جهت برای خدمت معمولی برای حمل کالا مناسب باشد اگر کارکنان موتورخانه کشتی در هنگام تحویل به مستاجرین فاقد صلاحیت و ناکافی باشند، نمی‌توان گفت که کشتی از هر جهت مناسب برای خدمت معمولی حمل کالا است بنا بر این کشتی فاقد قابلیت دریانوردی است.
اصل حاکمیت و نظارت کشور ثبت کننده برکشتی های ثبت شده ایجاب می نماید که هر کشور شرایط مربوط به ثبت کشتی را در نظام دریایی خود تبیین و اعلام نمایند. به همین جهت است که مقررات بین‌المللی نیز بر این حق و تکلیف کشورها به تصریح اشاره کرده اند. به علاوه باید دقت داشت کشورها در این زمینه آزادی مطلق ندارند؛ بلکه باید در چارچوب استانداردهای بین المللی اقدام به تعیین شرایط و ضوابط مربوط به ثبت کشتی در نظام دریایی خود نمایند.
در صورت نیاز به مشاوره در خصوص حمل و نقل های دریایی و امور مربوط به کشتیرانی و ثبت کشتی، با وکیل متخصص در این امر با شماره ٠٢١٢٢٢٢٧۵۵١ تماس حاصل فرمایید.
سروش سلامیان وکیل پایه یک دادگستری مرکز
بدون دیدگاه